Page Text
________________
ખારોપા
૬૨૧
ખાવું
ખાઘા ન. એ નામનું એક ધાસ (એક છોડ (ખ) (રૂ. પ્ર.) અસર વિનાનું. (૨) ખલાસ થયેલું. ખારે કે મું. જિઓ “ખારું + “ટાંકે.] એનામને (૩) બાતલ. જાન(-શ્યા), ૦ જમીન (રૂ. પ્ર.) વપરાશ ખારેક વિ. જિઓ “ખાર' દ્વારા] ખારાશવાળું. (૨) પં. વિનાની જમીન, ૦ થવું (રૂ. પ્ર.) વસવાટ વિનાનું થયું.
ખારોપાટ, ખારાશવાળી જમીન. (૩) વડનગરા નાગરની (૨) વપરાઈ જવું. (૩) અંદર કશું જ ન રહેવું. ૦૫વું, એક જાણીતી અટક અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા)
(રૂ. પ્ર.) જગ્યા સ્થાન છેદો કે દર જજે વ્યક્તિ વિનાનાં ખારે પાટ પું. જિઓ “ખારું' + “પાટ."] વિસ્તારવાળી થવાં. (૨) ન્યાવકાશ છે. ૦ પીલી (રૂ. પ્ર.) વગર સપાટ ખારી જમીન. (૨) (લા.) એ નામની એક ૨મત, કારણે, અમથું. ૦પેટે (રૂ. ) કાંઈ પણ ખાધું ન હોય અગરપાટ
તેમ, નરણાં. ૦ હાથે (રૂ.પ્ર.) કાંઈ પણ સાથે લીધા વિન] ખારેલ પુ. “ખારીલો.”
ખાલી સ્ત્રી. [સર. “ખાલી.] શરીરને કઈ ભાગ એક ખારવું અ. જિ. જિઓ “ખાર દ્વારા ના. ધા.] વિયાણા જ સ્થિતિમાં રહેતાં કે દબાતાં લેહી વહેતું અટકી જય પછી કઈ રોગને લઈ ગાય-ભેંસ વગેરેનું દૂધ ઓછું નીકળ- ત્યારે ઉત્પન્ન થતી ઝણઝણાટી. (૨) એવી સ્થિતિમાં હું કે વસૂકી જવું
થતી ચામડી વગેરેની નિષ્ક્રિયતાની સ્થિતિ. [૦ ચહ(-૮)વી ખાલ (-૨) શ્રી. [દે. પ્રા. Iિ] ચામડી, ત્વચા. (૨) (૩. પ્ર.) તે તે અંગમાં ખાલીની અસર થવી]. સર્વસામાન્ય ચામડું. (૩) ઝાડની છલ. [૦ ઉપર (રૂ..) ખાતું ન. [જએ “ખાલ' + ગુ. ‘ઉ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ડાનું
ભી, કંજુસ. ૦ ખાલ(-૨) (રૂ.પ્ર.) બહુ ઓછું. (૨) ઘાટું, ઉપરનું ચામડું. (૨) ખળાના અનાજ ઉપર ઢાંકવાનું ધાસ જાડું. (૩) પ્રસંગોપાત્ત. (૪) જયાંત્યાં. ૦ખેટ (રૂ. પ્ર.) ખલું તિ. [દે. પ્રા. ઉઠમ-; સરખા અર. “ખાલી....] હલકું, અધમ, નીચ].
ખાલી પડેલું, ભર્યા વગરનું ઠાલું. (૩) . ચાસમાં મેલ ખાલસ (ખાસ્ય-) વિ. જિઓ “ખાલ' + ખેસવું.'] માત્ર ન જ હોય તેવી ખાલી જગ્યા. (૩) વાણાની કોકડી ચામડી જ વાંચાઈ ચિરાઈ હોય તેવું, ચામડી પૂરતા ભરવાને નેતરને કે બરુને પોલો કકડે. (૪) સાળના ભાગમાં ખોસેલું
તંતુઓ વચ્ચે રાખવામાં આવતા બરુ. (૫) કસ આવવા ખાવડી સ્ત્રી. [ઓ “ખાલ' + ગુ. “ડી” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] દેવા માટે એક ચોમાસુ પડતર રાખેલું ખેતર. [૧ખા-ખં)મ ચામડીનું ઉપરનું પડ. (૨) ઝાડની છાલ [‘ખાલડી.” (ખમ) (રૂ. પ્ર.) ખાલી-ખમો ખાલડું ન. જિઓ “ખાલ' + ગુ. ડું' સ્વાર્થે ત...] એ ખાલેક પું. [અર. ખાલિક) સરજનહાર, અષ્ટા, પરમેશ્વર ખાલ પું. જિઓ ખાલડું.] સીનું સ્તન
ખાલિયે મું. જિઓ “ખાલ' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] ભરૂચ ખાલપી સી. જિઓ “ખાલપો' + ગ. 'ઈ' અપ્રત્યય] સુરત વગેરે તરફની ખાલપાઓની જાતને પુરુષ(૨) ખાલપા-જ્ઞાતિની સમી
સુતારનું એ નામનું એક ઓજાર ખાલ પું. જિઓ “ખાલ' દ્વારા.] હેરનાં ચામડાં ઉતરડી ખાવકણ વિ. જિઓ “ખાવકુ દ્વારા. જુઓ “ખાઉધરું.” એને સુધારનાર-કમાવનાર હરિજનોની એ જાતને પુરુષ, (૨) (લા.) લાંચિયું, રુશવતાર ચામડિયે. (સંજ્ઞા.) (૨) જુના જોડાની મરામત કરનારો ખાવકુ વિ. જિઓ “ખાવું' દ્વારા.) ખા ખા કરનારું મચી. (સંજ્ઞા.)
ખાવતી સ્ત્રી [ એ “ખાવું' દ્વારા.] ખાવા માટે વેપારીને ખાલ-પાલ વિ. લુચ્ચું, લબાડ, અધમ
ત્યાંથી ઉછીનું લેવામાં આવતું અનાજ (ખેતરમાં મેલ ખાલવવું સ. જિ. જિઓ “ખાલી, ના. ધા.] ખાલી કરવું, પાકતાં લીધેલા જેટલું કે શરત પ્રમાણે ઉમેરી પરત ઠાલવવું. ખાલવાવું કર્મણિ, ક્રિ.
[અટકાવવું કરવામાં આવે.) ખાલવું સ. કે. [જ ખાલી, ના. પા.] બંધ કરવું, ખાવા પું, બ. વ. અબલા. (૨) અણબનાવ. ખાલસ લિ. [અર, ખાલિસ] ચખું, સ્પષ્ટ
(૩) દુશમનાવટ
બેિટ, (સંજ્ઞા) ખાલસા વિ. [અર. “ખાલિસહુ-શુદ્ધ, મેળવણી વગરનું ખાવકાસ છું. કચ્છના રણમાં આવેલો એ નામને એક જે જમીનમાં સરકાર વિના બીજા કોઈ ના હક ન હોય ખાવડી સહી. ભેંસની એક જાત, (૨) ઉત્તર-મધ્યગુજરાતમાં તેવું. (૨) ગુરુ ગોવિંદસિંહે શીખેમાં જે નવા પ્રકાર રમાતી એ નામની એક રમત [(૨) (લા) અતિ લોભી વિકસાપ તેને અનુસરનારું. (૩) સરકારી કબજે કરેલું, ખાવરું વિ. જિઓ “ખાવું દ્વારા] જએ “ખાધરું.” “એનેહ.” [ કરવું (રૂ. પ્ર.) સરકાર તરફથી કબજે કરવું ખાવલું ન. માછલું
[સ્વામી (જમીન વગેરે). ૧ થવું (રૂ. પ્ર.) સરકાર તરફથી કબજે ખાવ(-વિંદ . [ફા. ખાવ૬] માલિક, પતિ, ધણું, કરાવું
ખાવા-ટાળ વિ. [જ એ “ખાવું+“ટાળવું.'] ખાઈ બગાડે ખાલી વિ. [અર.] જેમાં કાંઈ ન હોય તેવું, ભરેલું ન લેવું. (૨) ખરાબ હોય તેવું, ઠાલું. (૨) વચ્ચે સમયને ખચકે પડયો હેય ખાવિંદ (ખવિન્દ) જુએ “ખાવંદ.’ તેવું.(૩) શૂન્ય, અવકાશમય, “વંકચૂમ.” (૪) નિર્ધન, પસ ખાવું સ. કિ સિ. રૂિ->પ્રા. , પ્રા, તત્સમ] ઈ પણ ટકા વગરનું. (૫) ક્રિ. વિ. માત્ર, કત. [ કરવું (રૂ.પ્ર) ખાઈ શકાય તેવો પદાર્થ મમાં મૂકી ચાવી પિટમાં ઉતાર,
સ્થાન ઘર વગેરેથી સંબંધ કે વાસ ઉઠાવો. ખા-ખં)મ જમવું, વાપરવું. (૨) એ રીતે જંતુ વગેરેથી ખવાઈ જવું, (-ખમ્મ), અંગ(ખ) (રૂ. પ્ર.) તર્ક ખાલી. ૦ ખંખ (૩) (લા.) ખમવું, વેઠવું. (૪) વ્યય કરે, ખર્ચ કરવો.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |