Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 663

ખાનાજદ
t૧૮
ખામેશ
ખાનાજાદ વિ. ફિ. ખાન-જદ ] ઘરમાં જન્મેલું અને ખાન. [જુએ “પાપ”+ગુ. “ઉં' ત. પ્ર.] છાપરા ઉપર ઊછરેલું. (૨) પું. એ મેકર
ર્વિચન, દુવા બાંધેલું ખપાટનું કામ ખાનાબાદ ૫. (કા. ખાન + અર, આબાદ 1(લા.) આશી- ખાબકવું અ. જિ. [વા.] ઈચ્છાથી કૂદી પડવું, ઝંપલાવવું. ખાના-(-સુ)મારી સ્ત્રી. [ફા. ખાનહ + અ૨. શુમાર + ગુ. (૨) (લા.) વચ્ચે બોલવું. ખબકાવું ભાવે, ક્રિ. ખબકાવવું ઈ' ત. પ્ર.] ઘર-ગણતરી, વસ્તી-ગણતરી
D., સ. કેિ. ખાનું ન. [ફા. ખાનહ ] ઘર, મકાન (યું કે દવાખાનું, છાપ- ખાબ ન. ફિ.] સ્વપ્ન
ખાનું, ખેજાખાનું વગેરે). (૨) કબાટ પેટી પઢારા મેજ ખાબ૮ વિ. [૨૧.] ખડબચડું. (૨) ન. ખાબોચિયું વગેરેનું વસ્તુ રાખવાનું ઘણું. (૩) બેંકમાં “લોકર.” (૪)
ખાબ-ખૂબ વિ. [૪ ઓ“ખાબડ, કિર્ભાવ] ખાડા, ખેયાઅંકે અને લખાણના કાઠાઓમાંનું છે તે અંક અને લખાણ વાળું, કાયાવાળું માટેનું નાનું નાનું છે તે સ્થાન. (૪) છાપખાનાના કેઈસ- ખબ-ગાહ સ્ત્રી. ફિ.] શયન-ગૃહ
ખાબોચિયું માંનું પ્રત્યેક બીબું રાખવાનું નાનું ધરું •
ખાબડી જી. [જઓ “ખાબડો' + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય.] ખાને-આબાદ વિ.જિ ઓ “ખાનું' + અર.] ઘરમાં પૈસેટકે સુખી ખાબડી સ્ત્રી, તલવાર. (૨) (લા.) વ્યભિચારિણી સ્ત્રી ખાને-અબદી સ્ત્રી, (કા.] ઘરમાં સેટકે સુખી હોવાપણું ખાબડું ન. ખેરડું
[નાનું ખાબોચિયું ખાપ (-ચ) સ્ત્રી. વાંસની ચીપ, વંછ, ખપાટ, (૨) પટારાની ખબ' ન. [જુએ “ખાબડ' +5, “' સ્વાર્થે ત, પ્ર.] આગલી દીવાલની કારમાં જડવામાં આવતી પટ્ટી. (૩) ખાબડે . (જુઓ “ખાબડું.'] મોટું ખાબોચિયું તલવારના મ્યાનમાં બેઉ બાજની લાકડાની પટ્ટી. (૪) ખાબુ સ્ત્રી. એ નામની એક માછલી અરીસે, ચાટવું. (૫) ભારતમાં ભરવામાં આવતું પ્રત્યેક નાનું ખાબેચ, ચિયું ન. [+ ગુ. “ઇ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પાણીથી આભલું. (૬) અબરખની પતરી
કે ગંદા પાણીથી ભરેલો નાનો છીછરે ખાડે ખાપટ (-) સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ
ખાભળ . લેડા ઉપર લઈ જવાનો સામાન ભરવાને ખડિયા ખાપડી . આછી ચામડીનું પડ [ભાંગેલું ઠીબડું જે જાડા કપડાને કે સણિયાનો કોથળો ખા૫ર્ડ ન. સિં. પૈરવ > પ્રા. acq- માટીના વાસણનું ખભળિયે મું. જિઓ “ખાભળ' + ગુ. “યું’ સ્ટાથે ત. પ્ર.] ખા-ખાંપણ ન. શબ ઉપર વીંટાળવા માટેનું કાપડ. (૨) લા.) કન્યાને આપેલે કરિયાવર-ઘરેણાં લુગડાં વગેરે ખામી, અપૂર્ણતા, દેવ, કલંક
ખામ'S. [સ, રવામ>પ્રા. હંમ] તંબુ કે વહાણને ઘો ખાપર ન.[, aft-> પ્રા. વલ્વર) એ નામની વેલ, સાટોડે ખામ ન. ખામણું, ક્યારે. (ર) સમુદ્રમાંથી નીકળતું મતી. ખાપરા કું., બ. ૧. અનાજમાં પડતી એક પ્રકારની જીવાવ (૩) મેલી ઊપજ ખાપરિયું ન. એ નામનું એક ઔષધ. (૨) આંખમાં આંજવાનું ખામ વિ. [ફ.] અધરું, અપર્ણ. (૨) એવું અનુભવી એક એસડ, કાંસાજણ (જસતની રાખ)
ખામચી સ્ત્રી, કાળજી, ચીવટ ખાપરિયા પું. [જુઓ “ખાપર’ + ગુ. ઈયું” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ખામચી-દાર વિ. [ + ફા. પ્રત્યય] કાળજવાળું, ચીવટવાળું એ “ખાપર' (સાટોડીને વેલો).
ખામચું વિ. જિઓ “ખામચીન્ગ. ' ત. પ્ર.] ખામીવાળું ખાપરી સ્ત્રી. ઢેર એ નામનો એક રોગ
ખામણિયું ન. પાણી કાઢવાના કોસની સૂતર કે ચામડાની ખાપરી શ્રી. [ઓ “ખાપડી.”] લીંટની પાપડી, નાકને દોરી, વરત મેલ, ગં ગં
ખામણું ન. છીછરે ગોળ કયારે. (૨) પાણિયારા પર કે ખાપરું વિ. સં. વર્ષ-> પ્રા. શબ્બરમ] (લા.) (કટાક્ષના જમીન ઉપર પાણીનું વાસણ વગેરે રહી શકે એ માટે કરેલ
અર્થમાં) બધી બાજુએ નજર રાખી શકે તેવું હોશિયાર, ખાડાવાળા ગોળાકાર. (૩)(લા.) શરીરનો બાંધે, કાઠું. (૪) ઝીણી નજરવાળું ચતુર
સ્થાન, ઠેકાણું. (૫) વિ. ઠીંગણું, વામન, (૬) ભડવાઈ કરનારું ખાપરે-કેઠિ-ઢિ) પું. વર-ષ્ઠિ#->પ્રા. લપૂરમ- ખામવું સ. કિ. [સં. ફા>પ્રા. વામ] ક્ષમા કરવી. ખમાવું ક્રોઢિવા-] એ નામના દંતકથાઓમાંના બે ડાકુ. (સંજ્ઞા.) કર્મણિ, ક્રિ. ખમાવવું છે.. સ. ક્રિ. (૨) (લા.) ખટપટિયે
ખામસાઈ સ્ત્રી. ગરમી ખાપરે-ઝવેરી છું. [+ જ “ઝવેરી.] (લા.) ધૂર્ત, ઠગ ખામી સી. ફિ.] અપૂર્ણતા, અધૂરાપણું, (૨) કલંક, દેવ, ખાપલું ન. જિઓ “ખાપ' + ગુ. “હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ચાર ખેટ, ખોડ. (૩) કચાશ, “બેક' હિોવાપણું ઇચથી ઓછા પાતળા પથ્થરની ચીપ
ખામી-ખૂબી સી. [+જુઓ “બી.] સારું કે નરસું ખા(-ખાંપવું સ. કિ. ઉપર ઉપરથી છોલવું, પાતળું કરવું. ખામુખ કિ. વિ. ફિ. ખાસુમખાહ] ઇચ્છાએ કે અનિ(૨) પાવડાથી થોડું થોડું ખોદી ઊલટ-પાલટ કરવું છાએ, નાપસંદગીથી, ન છટકે. (૨) જાણીજોઈને. (૩) ખપિયું ન. જિઓ ‘ખાપ' + ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] ખડી ગયેલા ખાસ કરીને
અંગની બે બાજુ બાંધવામાં આવતી ખપટિયાની ચીપ, ખામું ન. જએ “ખામણું (૧-૨).” (૨) ખાબડું, ખાબે(૨) ખપાટિયાને પ્રત્યેક ટુકડે (નનામીમાં બંધાય છે તે). ચિવું. (૩) ઘૂંટણ પાસેના ઘાઘરાના ભાગને ફાટતાં દેવામાં (૩) કમાન બનાવવા વપરાતી લાકડાની લાંબી ચીપ. (૪) આવતું થીગડું. (૪) (લા.) સ્વરૂપ, આકાર, કદ પગરખાંમાં અંદર પગના તળિયા નીચે રહેતા ભાગ ખાશ સ્ત્રી. [.] ખમવું એ. (૨) ધીરજ. (૩) કે. પ્ર.