Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 652

ખળખળભળભળ
૬૦૭
ખંખારે
ખળખળ-બળભળ કિ. વિ. વિ.) એ અવાજ થાય ખળાવવું જ બળવં- માં. એમ. (૨) (ખખવ્ય–ભયભસ્થ સ્ત્રી. (લા.) લડાઈ, ખળ-વાહ () સ્ત્રી. [જુએ “ખળું' + “વાડ” (કુદરતી ઝઘડે
કાંટા વગેરેની)] ગામને પાદરે ખળાંઓને વાડ કરી વાળી ખળખળવું અ. જિ. રિવા., દે. પ્રા. વવવ એવા લીધેલ વડે, ખરાવાડ અવાજથી ખૂબ ઊકળવું (પ્રવાહીનું). ખળખળાવવું ., ખળાવું૧-૨-૩ જાઓ ‘ખળ-૨-૩માં. સ. કે.
ખળાંહળાં ક્રિ. વિ. જિઓ ખળું' + “ઢાળવું' ગુ. ‘ઉ' ખળખળિયું વિ. [જઓ “ખળખળવું' + ગુ. “છયું પ્ર.] ક. પ્ર. અને બેઉને ‘આ’ બ. વ.] ખળાં ઉભરાઈ જાય
ખળ ખળ' એમ ખૂબ ઊકળતું. (૨) ન. નાનું વહેણ, ઝરણું એમ, પુષ્કળ છત હોય એમ. [૦ થઈ જવું:(ઉ. પ્ર.) પુષ્કળ ખળ-મૂળ વિ. અસ્ત-વ્યસ્ત, અ-વ્યવસ્થિત
પ્રાપિત થવી] ખળ-તરાઈ સ્ત્રી, જિઓ “ખળ-દ્વારા.] લુચાઈ, કુટિલ- ખળિયાણ () સ્ત્રી. વિ.] ૨ડાળ, કકળાટ. (૨) પણું. (૨) (લા.) બુદ્ધ-ચાતુર્ય, કાર્યસાધક શક્તિ
(લા.) તેફાન, ધાંધલ ખળ-તા જુઓ “ખલ-તા.”
ખળી સ્ત્રી. [૬. પ્રા. 8 ટૂંગા અનાજને મસળી કે ખંખેરી ખળ-ધમલે વિ. સં. વધર્મ + ગુ. “ઈશું' ત. પ્ર.]. સાફ કરવાનું સ્થાન, ખળું. (૨) કઠેળની દાળ કરવાની પાખંડ ધર્મનું અનુયાયી કે ચલાવનારું
જગ્યા. (૩) ખાતરની ઢગલી ખળ-નાયક જુઓ “ખલનાયક.”
ખળી સ્ત્રી, દુધની બળી ખળપણ ન. [જ “ખળ + ગુ. “પણ” ત. પ્ર.] ખળપણું, ખળું ન. દિ. પ્ર. a-] જુઓ “ખળી." [ પાકવું (..) ખળતા, લુચ્ચાઈ
[(ખરે ભગત નહિ જ) ઘણું ફાયદો થવો. ૦ મા-માંગવું (રૂ. પ્ર.) ખળાવાડમાં ખળ-ભગત ૫. [સં. ૨૪-મવત, અર્વા. ત૬ ભવ] ઢોંગી ભગત જઈ ખળ ખળ ભીખ માગવી. -ળે ખબર (રૂ. પ્ર.) પરિણામની ખળભળ (ખભવ્ય) સ્ત્રી (જુઓ ‘ખળભળવું.'] ખળભળાટ, ખબર છેવટના ભાગમાં
ખુિવારી, નુકસાન હા-હોકારે. (૨) દોડ-ધામ, ધમાચકડી. (૩) ગભરાટ ખો-ખરાબ સ્ત્રી. [”, “એ” સ..વિ., પ્ર. +જુઓ “ખુવારી....] ખળભળવું અ. ક્રિ. [રવા., દે. પ્રા. શા-મ] “ખળભળ ખળળવું અ. કિં. [વાં] જુએ “ખરેરવું. (૨) પાણીનું એવો અવાજ થવે (સમુદ્ર વગેરે). (૨) (લા.) મનનું વહેવું (અવાજ સાથે) હાલકડોલક થઈ જવું, અજંપો . (૩) ઊથલ-પાથલ ખભેળાટ પું, ટી સી. [જઓ “ખળળવું' + ગુ. આટ' થઈ જવી. ખળભળાવવું છે.. સ. કિ.
કુ. પ્ર. + “ઈ' પ્રત્યય] પાણીના વહેવાથી થતો અવાજ ખળભળાટ મું. [જુઓ “ખળભળવું + ગુ. “આટ' કુ. પ્ર.] ખોળે મું. જિઓ “ખળળવું” + ગુ. ” કુ. પ્ર.] ખળાટ. ખળભળવું એ, ‘એજિટેશન’
(૨) ખળખળ પડતો દદડે ખળભળાવવું જએ “ખળભળjમાં.
અંક (ખ) વિ. નબળું
[બળો કાઢ ખીર ન. ચોકી કરવાને દીવાલમાં પાડેલું બાકું
ખંકારવું (ખારવું) અ. કિં. [૨વા.] ઉધરસ ખાવી. (૨) ખળ(૯૧)-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં. વરુ-વિવા] છળ-કપટ, ધૂર્તતા ખંખ (ખ) મું. પાયમાલી. (૨) બદલે વાળ એ. (૩) ખળવું અ. ફિ. [સં. વઢ > પ્રા. ] અચકાવું, તફાની ઘોડો
અટકાવું. (૨) ચકવું, ભલવું. (૩) નાશ પામવું, ટળવું. (ખ) વિ, ખેખા જેવું નકામું. (૨) નિર્ધન, (૩) (૪) બહાર નીકળવું. ખળાવું ભાવે., ક્રિ. ખળાવવું ઉજજડ. (૪) સત્વ વિનાનું. (૫) ખાલી, પિકળ. (૬) કંજૂસ સ, .િ
ખંખ (ખ ખ્ય) શ્રી. [સં. શરુ >પ્રા. ઝંat દ્વારા] તીવ્ર ખળવું સ. ક્રિ. [સં. હ>ખળ, ના. ધા.] છેતરવું. ઇચ્છા. (૨) ખંત. (૩) ભૂખ. (૪) દબામણી. (૫) જુલમ. ફોસલાવવું, છળવું. (૨) હસવું, દાંત કાઢવા. ખળાવું [૦ ભાંગવી (૨. પ્ર.) ભૂખ દૂર કરવી]. કર્મણિ, , જિ. ખળાવવું? પ્રે., સ. .
અંખડ (ખ) મું. હાડપિંજર ખળવું સ. ક્રિ. ખેળ ચડાવવી. ખળાવું કર્મણિ, ફ્રિ. ખંખરોટલું સ. ક્રિ. જરા જરા પડવું, ઓછું ખરડવું ખળાવવું છે. સ. દિ.
ખંખટાવું કર્મણિ, ૪. ખંખટાવવું છે, સ ફિ. ખળ-સંસર્ગ (-સંસર્ગ) જઓ “ખલ-સંસર્ગ.'
ખંખટાવવું, ખખરોટાવું જ “ખંખરટવું'માં. ખળળ-ખળ ક્રિ. વિ. [રવા.) અટક્યા વિના વહેતું હોય ખંખળાવવું સ. ક્રિ. [રવા.] જુઓ ખંખા(-ગા)ળ.” (૨) એવા અવાજે (એ અવાજ થાય એમ ખુબ ઉકાળવું. (૩) કઢાવી લેવું
[હણહણાટ ખળળળ ક્રિ. વિ. [રવા.] નદીના કે ઝરણાના પ્રવાહને પંખાર (ખર) પું. રિવા.] ખોંખાશે. (૨) બળ. (૩) ખળાઈ શ્રી. [ઓ “ખળ” ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] ખળ-તા, ખંખારવું (ખારવું) અ, ક્રિ. [ ખંખાર, -ના. ધા.1 લુચ્ચાઈ
ઓિને લગતા ખર્ચ ખંખારવું. (૨) બળખો કાઢ. (૩) મેઢામાં પાણી રાખી ખળાખરાજાત સ્ત્રી. [ઓ “ખળું” કે “ખરાજાત.'] ખળાં- બંધ મઢે ગળગળાવવું. (૪) હણહણવું. પિંખારીને (ખખળા-પાલી સ્ત્રી, [જુઓ ખળું' + પાલી.] ખેડૂત પાસેથી રીને) (રૂ. પ્ર) એ ચાખું, સ્પષ્ટ સ્વરૂપે]. ખળામાંથી લેવામાં આવતા દાણાનું એક માપ
પંખા (ખારે) મું. [જ એ ખંખાર + ગુ. આ સ્વાર્થે ખળામણ (-શ્ય) સ્ત્રી. [જુએ “ખળું” દ્વારા.] ખળાવાડ ત. પ્ર.] જુઓ “ખંખાર.”