Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 642

ખપ(પુ,-પ્ )વે
વગેરેમાં મરણ થવું]. ખપાત્ર(-)વું પ્રે., સ. ક્રિ. ખપ(-પુ,-પૂ )વે પું. બે ધારવાળી તલવાર, ચિ ખપાઉ વિ. [જુએ ખપવું' + ગુ. ‘આ’ રૃ. પ્ર.] ખપમાં આવે તેવું [જેમ જેમ ખપતું આવે તેમ તેમ ખપાખપે ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ખપવું' -‘ખચા-ખચ્ચે'નું રૂપ] ખપાટ (રય) સ્ત્રી, પેાલા વાંસની ફાડેલી લાંબી ચીપ. (૨) એ નામની ભિન્ન ભિન્ન એ વનસ્પતિ. (૩) એ નામનું એક જીવડું
ખપાટિયું .. [આ ‘ખપાટ’+ ગુ. ‘"યું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પેાલા વાંસની ફાડેલી ચીપના ટુકડા. (ર) ખપાટનું અનાવેલું ઢર બાંધવા માટેનું છાપરું [છેડ ખપાટિયા ગુલામ પું. [+ જ ‘ગુલામ.’] એ નામને એક ખપાટિયા ભીંડો પું. [+ જુએ ‘લીડે1.’] એક છેડ ખપાટી ગુલાબ, જુએ ‘ખપાટિયા ગુલાબ.’ ખપાડ(-૧)વું જુએ ‘ખવું”માં. રૂઢ ‘ખપાવવું.’ ખપામણ (ણ્ય), મણી સ્ત્રી. [૪ એ ‘ખપવું’ +ગુ. ‘આમણ, “ણી” રૃ. પ્ર.] ખપાવી આપવાનું મહેનતાણું, દલાલી ખપાવ(s)વું જએ ‘ખપવું’માં, રૂઢ ‘ખપાવતું.’ [ચીપ ખપાંચ (-ચ), -ચી સ્ત્રી. [+ ગુ. ઈ ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] વાંસની "પી ન. વાંસની ચીપ, ખાપિયું
ઋજુ ન, ભેસેનું ધણ, ખાડુ ખપુ(-પુ)વે જ
ખપવો.’
ખ-પુષ્પ ન. [×.] (અસંભવિત ગણાતું) આકાશ-પુષ્પ, આકાશ-કુસુમ [ભવિત) પુષ્પ-ત્ ક્રિ. વિ. [સં] આકાશ-કુસુમની જેમ (અર્સપુસાવવું, ખપુસાવું જુએ ‘ખસવું’માં, [ઝંપડી ખસૂલી સ્ત્રી. [જુએ ‘ખપકલું' + ગુ, ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય,] ખપૂકેલું ન. ઝંડું. (ર) વિ. નાજુક, પાતળું ખ(-પુ)વા જએ ‘ખપવા.’
ખસૂસવું અ. ક્રિ. એકધ્યાન થવું. (ર) ખંતથી મંડયા રહેવું. (૩) સ. ક્રિ. ખાંડવું. (૪) ઝીંકવું. (પ) ઝાપટવું, (૬) મારી ઝડી ખાખરું કરવું. ખપુસાવું ભાવે., કર્મણિ, ક્રિ ખપુસાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ખપેટી સી મેાલમાં થતી એ નામની એક જીવાત ખપેડી સ્ત્રી, ખપેટી. (ર) નાકમાંનું બાઝેલું [ ગું. (૩) પેપડી ખપેડું ન., ઢાલું. વાંસની સાદડી, વાંસની ચીપાના પડદે, (૨) ઘાસની સાદડી કે પડદે, (૩) છાપરામાં જડેલાં ખપાટિયાંના સમૂહ. (૪) દરવાનનું વાંસની ચીપાનું બનાવેલું કમાડ
ખપેાટી(-ડી) સ્ત્રી,, -ૐ ન. લાકડા કે પથ્થરની પાતળી ચીપ. (૨) છેાડું, પાતળી છાલ, (૩) ભીંગડું, પે।પડી. (૫) રોટલી-પ્રી-રોટલાનું ઊસી આવેલું પડ, કપટી ખખ્ખર ન. [સં. વર્ષ≥ પ્રા દ્વવ્રી કું., પ્રા. તત્સમ] ખાપરીના
આકારનું દેવીનું ગણાતું પાત્ર. (ર) ઝેરી નાળિયેરના કાચલાનું બનાવેલું સંન્યાસીઓનું ભિક્ષાપાત્ર. [॰ ચાલવું(રૂ.પ્ર.) માતાજીને। રાષ ચાલુ હેવા, દેવી ઇતરાજી થવી, ૦ ભરવાં (૩.પ્ર.) શિવના નામે જોગીને દક્ષિણા આપવી. (૨) દેવીને લેહીના ભેગ ધરવેશ માં આવવું (રૂ.પ્ર.) લક્ષ્ય
૫૭
Jain Education International_2010_04
અમર-પત્ર
થવું. માં લેવું (રૂ. પ્ર.) ખા` જવું, ભેગ લેવા] ખગી સ્ત્રી. [ફા.] નારાજી, ધૃતરા, અવકૃપા, ૭-મહેરબાની. (૨) ક્રોધ, ગુસ્સેા. [॰ ઊતરવી (રૂ. પ્ર.) અવકૃપા થવી, ૦ની નજર (રૂ. પ્ર.) ગુસ્સે થઈ ને જોવું એ. . વહેારવી (-૧૧ઃરવી) (રૂ. પ્ર.) નારાજી મેળવવી] ખફા વિ. [અર.] નારાજ, ધૃતરાજ, ગુસ્સે થયેલું, ઢાપાયમાન. (૨) સ્ત્રી. જુએ ‘કગી.' (બંને માટે ‘કફાર) ખા-વૃષ્ટિ . [+ સં.], ખફા-નજર [+ જુએ ‘નજર.] ઇતરાજી ભરેલી નજર, કરડી નજર, કા-દ્રષ્ટિ,કાનજ૨ ખફા-મરજી સ્રી. [+ જુએ ‘મરજી.’] ધૃતરાજી, નારાજી, અવકૃપા, કફ્રામરજી
ખબકાવવું જુએ ખાબકવુંમાં, (૨) સક્રિ. ઉચાપત કરવું. (૩) ખેાસવું. (૪) સંભેાગ કરવા ખબકાલું જ ખાબકવું’માં.
[ખદ્રક ખુબ ખુબ ક્રિ. વિ. [ રવા, ] એવા અવાજથી. (ર) ખદૂક ખબખખવું . ક્રિ. [જુએ ખબ ખખ,’ ના. ધા.] ‘ખબ ખમ' એવા અવાજ થવા. (૨) (લા.) તાવની ઉગ્રતાનેા અનુભવ કરવેશ. ખખખખવું પ્રે., સ. ક્રિ. (૨) ખખખખાવીને ભરી દેવું. (૩) (ઘેાડાને) ઉતાવળથી ઢાડાવવા ખુબ(-.)、 ક્રિ. વિ. [રવા.] ગોથાં ખાતું ઢાય એમ. (ર) મળગેથી
ખુખઃ-ખત વિ, જાડું, ધર્મ (દૂધ)
[ના રૂપમાં ખબર ખબઃ ક્રિ. વિ. [રવા.] ઘેાડા ઢાડે ત્યારે થતા અવાજબઢ-દાર જએ ખબર-દાર.’ બદારી જએ ‘ખબરદારી.’
ખબ ું ન, જાડુ' પડ કે જાડો થર, ખપેાઢું
ખૂબડા હું. ખાડા સાથેના ઊપસતે। ભાગ, ખાડો-ખડા (હંમેશાં ‘ખાડા-ખખડેલ' એવે સાથે-લગે પ્રયાગ) ખબર શ્રી., પું. [અર.] જાણ. (૨) સંદેશા. (૩) જાહેરાત, સૂચના, ‘નેટિસ.’ (૪) સમાચાર, ‘ન્યૂઝ.’ (૫) લક્ષ્ય, ધ્યાન. [॰ આપવી (રૂ. પ્ર.) જાણ કરવી. ૦ કરવી (૩. પ્ર.) સંદેશા મેકલવે!. ૦ કાઢવી (૩.પ્ર.) તખિયત પૃવી. (ર) સમાચાર જાણવા પ્રયત્ન કરવા. ॰ પઢવી (રૂ. પ્ર.) સૂઝ આવવી. • પહેાંચાઢવી, "વા (-પૅi :ચાડવી,-વા) (રૂ. પ્ર.) સમાચાર મળે એમ કરવું. ૦ પાડવી (રૂ.પ્ર.) ધમકી આપવી. ૦ રાખવી (રૂ. પ્ર.) દેખરેખ રાખવી. ૰લઈ ના(-નાં)ખવી (રૂ. પ્ર.) વિતાડકું, હેરાન કરવું. • લેવી (રૂ. પ્ર.) ચેતતા રહેવું. (ર) દખડાવવું. (૩) વેર વાળવું] [સમાચાર ખબર-અંતર (-અન્તર) સ્ત્રી, [+ર્સ,, ખબર-ખત પું., બ. વ. [+જુએ ટપાલ. (૨) સમાચાર, વર્તમાન
.
ન,] દૂરથી આવતા ખત.] સમાચારની
ખબર(ન)દાર વિા [અર. ‘ખમ' + ફા. પ્રત્યય] ખખર રાખનાર. (૨) સાવચેત, સાવધાન, હોશિયાર. (૩) કે, પ્ર. સાવધાની માટેના ઉદ્દગાર
ખખર(-)દારી સ્ત્રી. [+ ફા. પ્રત્યય] સાવચેતી, સાવધાની, હેશિયારી. (૨) કાળજી. (૩) ધ્યાન, લક્ષ્ય ખબર-પત્ર પું., બ. વ. [જુએ ‘ખબર’ + સં., ન.] સમાચારને લગતી ટપાલ, સર-સમાચાર