Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 620

કૌશિકી
પ૭પ
કમબદ્ધ-તા.
કોશિકી, ૦ વૃત્તિ સ્ત્રી [] નાટયલેખનમાં અનુસરાતી ચાર કઈ વાર પણ વૃત્તિઓમાંની એક, કેશિકી. (નાટય.)
ક્યારે છું. [ સં. યાર- > પ્રા. વેમાર- > જ, ગુ. કશેય ન. [ સં ] (કેસેટામાંથી બનતું ) રેશમ, (૨) ‘કિઆઉઉ' ] ઝાડ કે રોપાની આસપાસ પાણી જળવાઈ રેશમી વસ્ત્ર
રહે એ માટે કરવામાં આવતી પાળવાળી જગ્યા. (૨) કોષીતકી સ્ત્રી. [સ.) એ નામનો એક બ્રાહ્મણ ગ્રંથ. (સંજ્ઞા.) ખેતરમાં પ્રવાતું પાણી અમુક અમુક ભાગમાં સચવાઈ રહે (૨) એ નામનું એક ઉપનિષદ, (સંજ્ઞા.)
એ માટે કરવામાં આવતે પાળીવાળા ચેરસ કે લંબચોરસ કૌસલ્યા જ “કૌશક્યા.”
આકાર કૌસલ્યા-તનય, કૌસલ્યા-નંદન ( નન્દન), કૌસલ્યા-પુત્ર, કથાસ પું. [અર. કિયા] ધારણા, અટકળ, અંદાજ, સુમાર. કૌસયાસુત જ “કૌશલ્યા-તનય.”
(૨) કટી, પરીક્ષા. (૩) આંકણી, કિંમત કૌસ્તુભ પં. [.] પુરાણમાં વિષ્ણુની પાસે રહેતો કહેલો ક્યાં (કયાં) કે. વિ. સં. વારમવું- > પ્રા. ફાં જ. ગુ. સમુદ્રમાંથી નીકળેલે એક મણિ. (સંજ્ઞા.)
કિહાં' દ્વારા, પાં. છે ને બદલે સા. વિ. ના અર્થમાં કૌ(વ)ચ૧-૨ જુઓ કૌચ.૧-૨,
પરિવર્તન] કયે સ્થળે, કઈ જગ્યાએ! ક(q)ચ-ચાં-પાક એ “કૌચ-પાક.'
કથા-ક (કાંક) ક્રિ. વિ. [ષ્ણુ. ‘ક’ સ્વાર્થે ત, પ્ર., પ્રશ્નાર્થ કોં(વ)ચું જ એ “કૌચું.”
[ઋષિ. (સંજ્ઞા) માંથી અનિશ્ચિત અર્થે ] કેઈક જ સ્થળે, કઈક જ ઠેકાણે કૌડિન્ય (કૌડિન્ય) પં. [ સં. ] પ્રાચીન કાલને એક ક્યાં કણે (કયાં કણે) ક્રિ. વિ. [ + જુઓ “કણે,”] કોતેય (કોતેય) કું. [સં.] પાંડુની રાણી પૃથા-કુંતીના ત્રણ કયે સ્થળે! પાંડવ પુત્રમાં પ્રત્યેક પુત્ર, કુંતી-પુત્ર, પાર્થ
કથા-કારે (કયાં કારો) . [ + સં. વર-વ ને વિકાસ ] કીસ પું. [અર. કસ] (ધનુષની આકૃતિ-એ દ્વારા ): “કથા કથા” એમ પૂછવું એ (અપશુકનને શબ્દ ગણાય છે.) [ ], { }, ( ), આ માટે મધ્યમ ક્યાંથી (કથાથી) જિ. વિ. [ + ગુ. “થી' પાં. વિ.ના નાને એમ ત્રણ પ્રકારના તે તે આકાર, ‘બ્રેકેટ.' (વ્યા.) અર્થને અનુગ] કયે સ્થળેથી! કથમ ક્રિ. વિ. [સં. થમ્ દ્વારા અપ. રેમ, જિમ > કથા-નું (કક્યાં-નું) વિ. [ ગુ. નું છે. વિ.ના અર્થને જ, ગુ.] જુઓ ‘કેમ.” (પદ્યમાં)
અનુગ] કયા સ્થળનું ! ક્યહીં, હું ક્રિ. વિ. [સં. #મિન > fહ, હું > કથાય,-એ (ક્યાંય, ચે) ક્રિ. વિ. [+ જુઓ ‘ય’ + જુઓ “કહીં'] જુઓ કહી” અને “ક્યાં.” (પદ્યમાં) એ' ત. પ્ર., પ્રશ્નાર્થમાંથી અનિશ્ચિત અર્થે) ઈ પણ સ્થળે કથાડું વિ. ઘેરા રાતા રંગનું. (૨) (લા.) ઘેરા રાતા રંગનું ક્યુરેટર છું. [અં.] રક્ષક, રખેપિય. (૨) સંગ્રહસ્થાન પુસ્તકા(વાડું), (૩) ચપળ, હોશિયાર
- લય વગેરેનો ઉપરી અધિકારી કામત સ્ત્રી, [અર. કયામત ] ખુદા-ઈશ્વર સમક્ષ ન્યાય લેકસ છું. [.] એક જાતનો મચ્છર માટે ઊભા રહેવાને અંતિમ દિવસ (ઈસ્લામી માન્યતા કયુસેક ન. [એ.] પાણીના વહેણનું માપ પ્રમાણે). (૨) મહાપ્રલય. (૩) (લા.) મેટી આફત, સંકટ કર્થે સ્ત્રી. [.] હરોળ, કતાર, હાર કારડી સ્ત્રી. [જ “કારડો' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] નાને થપિ છું. અં.] કામદેવ
કયારે. (૨) ચોખાનું વાવેતર કરવા યોગ્ય ખેતર કીબ છું. [.] ધન આકાર કથાર વિ. જુએ “કથાડું.” જુઓ “કયારડી.” યૂબિક, કબિકલ વિ. [એ.] ઘન આકારનું કથારો છું. [ઓ “ક્યારડો+ ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કયૂ બિટ ન. [અં.] અઢાર ઈચનું માપ કથાર-થી (કથા ૨-થી) ક્રિ. વિ. [ ઓ કથારે’ + ગુ. કહુ છું. [સં.] યજ્ઞ
થી પાં. વિ.ના અર્થને અનુગ.] કયા સમયથી ? ક્રતુ-રાજ . [સં] અશ્વમેધ રાજસૂય જેવો તે તે માટે યજ્ઞ (પ્રશ્નાર્થે). (૨) કેટલાય સમયથી (પ્રશ્નાર્થે નહિ)
ક્રમ પું. [સં] પગલું ભરવું એ. (૨) એક પછી એક ક્યારનું (કયા૨નું) વિ. [ જુઓ “કયારે' + ગુ. “તું” આવી રહેવું એ, શ્રેણી, હાર, પંક્તિ, હારમાળા, ર.” છે. વિ.ના અર્થને અનુગ,] કયા સમયનું! (પ્રશ્નાર્થે). (૨) (૩) વૈદિક ઋચાઓને પાઠ કરવાને એક પ્રકાર કેટલાય સમયનું જનું (પ્રશ્નાર્થે નહિ) [‘કારડી.' કમ-ચય પું. [સં.] સંખ્યાઓના કે અક્ષરે ચા શબ્દોના ક્રમની ક્યારી સ્ત્રી, જિઓ ‘કધારે’ + ગુ. ઈ” પ્રત્યય.] જુઓ ભિન્ન ભિન્ન રીતની ગોઠવણ, મ્યુટેશન” (સી. જી. વાલેસ) કથા (કથા ) ક્રિ. વિ. [સં. + વારના વરમન વારે- કમધમી વિ. [ સં, . ] ક્રમિક રીતે આગળ વધનારું,
ના વિકાસમાં જ, ગુ. “કેહિ વારઈ ' > “કિહિ-આરઈ' પ્રોગ્રેસિવ' (દ. ભા.) દ્વારા ] કયે સમયે!
ક્રમ-નિવેદન ન. [સં.] કાર્યક્રમની તપસીલ, પ્રોગ્રામ' (ક.છ.) ક્યારેક (કયારેક) ક્રિ. વિ. [+ ગુ. ‘ક’ સ્વાર્થે ત. પ્ર. ક્રમ-પુરઃસર, કમ-પૂર્વક ક્રિ. વિ. [સં.] ક્રમ પ્રમાણે એક પ્રશ્નને બદલે અનિશ્ચિત અર્થે ] કઈ કઈ સમયે જ, પછી એક
પિરંપરાપ્રાપ્ત કોઈક વાર જ
ક્રમ-પ્રાપ્ત વિ. [સં] એક પછી એક એ રીતે મળેલું, કયારે-જ (ક્યારેય) ક્રિ. વિ. [ + જ “ચ;' પ્રશ્નને ક્રમબદ્ધ વિ. [સં.] એક પછી એક એ રીતે બાંધવામાં આવેલું બદલે અનિશ્ચિત અર્થે.] કોઈ પણ સમયે, કદી પણ, ક્રમબદ્ધતા સ્ત્રી. [સં.), કમ-ધન (-બધન) ન. [૪]