Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 62

અ-ઘટિત]
તેવા બનાવ
-ઘટિત વિ. [સં.] ન બળેલું. (૨) ન બનવા જેવું, અણછાજતું અઘટિત-ઘટના સ્રી. [સં.] અત્યાર સુધીમાં ન બન્યા હોય [કરવામાં કુરાળ (માયા) અ-ઘડિત-ઘટના-પટીયસી વિ., સ્ત્રી. [સ.] અઘટિત ઘટના અ-ઘટાવું અક્રિ. આખું થવું અઘરૂ પું. ધરા, પાણીના ઊંડા ના. (૨) ઘેાડા બાંધવાના તખેલા. (૩) હાથી બાંધવાનું હાથીખાનું અ-ધરૢ વિ. [+‘ધડવું”] અણુધડ, અશિક્ષિત, મૂર્ખ. (૨) ખેડોળ, કદરૂપું. (૩) (લા.) સુંદર [વાળું, કદરૂપું, બેડોળ અઘઢ-ઘણું વિ. [જુએ અધડર + સં. ઘાટ દ્વારા] અધડ ઘાટઅધણ` પું. [જુએ ‘અધવું' + ગુ, ‘અણુ’કર્તવાચક ફ્રેં.પ્ર.]
નં.
(લા.) બીકણ, ચરકણ અઘણુૐ ન. [જુએ ‘અઘવું'+ગુ. અણ’ક્રિયાવાચક રૃ.પ્ર.] હગવાની ક્રિયા, હગણ, (ર) મલઢાર, ગુદા ઘણુ-ખાઢ (–ડા), વણુ (−ણ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘અઘણરે’+ ‘ખાડ’અને ‘ખાણ’.] ઝાડે ફરવા જવાના મેટા ખાડા, ગુખાડી, હગણ-ખાડ, હુગણ-ખાણ
અઘણુ-શી(-સી) વિ. [જુએ ‘અધણ ’+ સં. ત્તિ – પ્રા. સીદ્દમાંથી ‘સી’ અનુગ-પ્રકાર] વારંવાર હગવા જવાના દવાળું,
ઝાડાનું દર્દી, હગણશી [હગણી. (૨) જાજË, સંડાસ અઘણી સ્ત્રી. [જુએ અધવું’+ ગુ. ‘અણી’ રૃ.પ્ર.] મલહાર, ગુદા, અણ્ણા હું. [ગ્રા., ‘અધવું’ + ગુ. ‘અણું’ કૃ.પ્ર.] મલાર, ગુદા અધ-દુઃખ ન. [સં.] પાપકર્મથી આવી મળેલું દુઃખ અઘ-નાશ,,ન પું. [સં.] પાપના નાશ કરનાર અઘ-ભય પું. [સ., ન.] પાપ થઈ જવાની બીક અઘ-ભાજન ન. [સં.] પાપનું સ્થાન અધમથ પું. [સ. મઘ + સં. માઁ દ્વારા] પાપને માર્ગે અઘ-મતિ સ્ત્રી. [સં.]પાપી બુદ્ધિ. (ર) વિ. પાપી બુદ્ધિવાળું અધ-મય વિ. [સં.] પાપથી ભરેલું
અધ-મર્ષણ` વિ. [સં.] પાપને નાશ કરનારું અઘમર્ષણુર ન. [સ.] હિંદુ-ટ્રિોના સંધ્યાવિધિમાંની પાપ દૂર કરવાની ભાવનાથી મંત્ર બોલી જમણી હથેળીમાંનું જલ જમણી નસકારીથી હવા આપી ડાબી બાજુ નાખવાની ક્રિયા અઘ-મંતર (અધ્ય-મંતરય) સ્ત્રી. [જુએ ‘અધવું’+ ‘તરવું’.] હગવા-મૂતરવાના રેગ, (ર) (લા.) લય ત્રાસ કે સખ્ત મહેનતને
લીધે થયેલી ખરાબ સ્થિતિ
ઘ-મેચન વિ. [સં.] પાપમાંથી મુક્ત કરાવનાર અધરણિયાત સ્ત્રી. [જુએ અઘ્ધરણી' + ગુ. ‘આત’ ત...] પહેલી વાર સગાં થયેલી — જેની અઘરણીના પ્રસંગ ઊજવ
વાના છે તેવી સ્ત્રી
અઘરણી શ્રી. [દે. પ્રા. અનિત્રા] પહેલવહેલેા સ્ત્રીને ગર્ભ રહેવાના સુમંગલ પ્રસંગ. (૨) અરણીના પ્રસંગની ઉજવણી, સીમંતાનયન સંસ્કાર (મેટે ભાગે હિંદુઓમાં સાતમે માસે) અઘરાળું વિ. [ગ્રા.] ગંદું. (ર) (લા.) લુચ્ચું અઘરાળા યું. વાસણની અંદર દાઝથી વળતે ખર ટા, ઓઘરાળા. *(૨) માટે! ચમચેા
મારું વિ. [સં. બ–ગૃહ-ન પકડાવું] સમઝવામાં-કરવામાં મુશ્કેલી ભરેલું, કઠણ, (ર) ન. (લા.) મુશ્કેલીને સમય
ભ. કો.—ર્
Jain Education International_2010_04
૧૭
[અક્રેટી
અ-ઘરેણિયાત વિ. [+જુએ ‘ઘરેણું' + ગુ. ‘આત’ ત.પ્ર. ઘરાણું-ગિર નહિ મૂકેલું, સ્વ-માલિકીનું અઘરાળ પું. મૂંઝારા
[દ્વાર, ગુદ] અધ-વાટ (−ટય) [જુએ ‘અધવું’ + ગુ. વારૈ' (માર્ગ) ] મલઅધવાઢ (-ડથ) સ્રી., રૂડા પું. [જુએ ‘અધવું’દ્વારા,] હગેલાંએએ કરેલા ગંદવાડ. (૨) (લા.) ઘણી ગંદકી અઘ-વાન વિ. સં. અઘવાન્ પું.] પાપી અધ-વિમોચક વિ. [સં.] પાપમાંથી ઊડાવનાર, અધમેાચક અથવું અક્રિ. [જુએ ‘હળવું’; મહાપ્રાણ શ્રુતિના સ્થાનપલટાથી ‘અધવું] મળત્યાગ કરવેા, ઝાડે ફરવું, મળશુદ્ધિ કરવી. અઘાવું ભાવે., ક્રિ. અઘાડ(–ત્ર)વું, પ્રે., સ, ક્રિ. અથ-હર(!) વિ. [સં.], ઘ-હર્તા, અઘ-હારી વિ. [સં., પું.] પાપને નાશ કરનાર
અઘાટ' વિ. [સં. મા-ઘાટ હદ] મકાનના જમીન અને ખાંધકામ સહિત કુલ હક્ક આપી દેવામાં આવે તે રીતનું. (૨) બિન-શરતી
અ-ઘાટૐ વિ. [સં.] અપાર, અનંત અઘાટ-નદાવા ક્રિ.વિ. [જુએ અઘાટ + ન + દાવા'.] જેની સામે કશે। દાવા ન ચાલે તેવા કુલ હક્ક સાથે
અઘાટિયું, અઘાટી વિ. [જુએ
અઘાટ^+ગુ.‘ઇયું’−ઈ ’ત...]
કુલ હક્ક સાથેનું
અઘડવું જુએ ‘અધવું’માં
અઘા(-ઘે)ડી, ખેાડી સ્ત્રી. [દે.પ્રા. અપાલિયા] અવેડાના જેવી એક વનસ્પતિ, બોડી અઘાડી, પાપડી કાંગ, કાક ંધ અવા(-ઘે)ડા હું. [દે.પ્રા. બધામ-] એ નામની એક પવિત્ર ગણાતી વનસ્પતિ
અથાણુ ન. [જુએ ‘અધવું” + ગુ. ‘આ’કૃ. પ્ર.] હગવાની હાજત, હગાણી. (૨) ઝાડા, મળ, વિશ્વા
અઘાણી સ્ત્રી. [જુએ ‘અધવું’ + ગુ. ‘આણી' કૃ. પ્ર.] હગવાની હાજત, હગાણી
અઘાણું વિ. જુએ ‘અધવું' + ગુ. ‘આણું કૃ.પ્ર.] જેને હગવાની હાજત થઈ છે તેવું, હગાણું અ-ધાત્ય વિ. [સં.] મરી ન નખાય તેવું અવામણુ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘અધવું’ + ગુ. ‘મણ’કૃ.ત.] વારંવાર ઝાડા થાય એવા રોગ, અતીસાર. (૨) (લા.) દુ:ખ, પીડા. (૩) ભય ત્રાસ અને ' શ્રમથી થયેલી ખરાબ સ્થિતિ અઘાયું વિ. અધરું, મુશ્કેલ. (૨) લયંકર, બિહામણું આવયુ વિ. [સં.] દુષ્ટ, પાપી. (ર) નુકસાન કરનારું અધાર (–રથ) સ્ત્રી. [જુએ ‘અવું’ દ્વારા.] પક્ષીની ચરક, [જગ્યા અધારા પું. [જુએ ‘અધવું’ દ્વારા.] ગંદવાડ. (૨) ગંદવાડની અધાતિ સ્ત્રી. [સં. અપ + મતિ] અધ અને અર્તિ – પાપ
હગાર
અને દુઃખ
અઘાવવું જુએ ‘અવવું'માં. (ર) (લા.) જોરજુલમથી કાઈ પાસેથી નાણાં કઢાવવાં. (૨) ભારે ભય આપવા અઘાવું જુએ ‘અઘવું’માં.
અઘાસનું અક્રિ. પસ્તાવું
અઘેટી શ્રી. ગરમાગરમ તાજા ગેાળમાં આથેલું આદુ