Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 608

કાતર-કામ
પેલા ભાગ
પડેલે ઘાટટ વિનાના ગુફા જેવા ભાગ. (ર) બે દાંત વચ્ચેના [કળા, શિપ
કાતર-કામ.ન. [જુએ ‘કોતરણું''+કામ?'] કોતરણી, નકશીકાતરડું ન. [જુએ કોતરર' + ગુ. 'સ્વાર્થે ત, પ્ર.] નાનું કોતર, બેડ
કોતરણી શ્રી. [જીએ કોતરવું' +ગુ, ‘અણી' ક્રિયાવાચક રૃ. પ્ર.] કોતરવાની ક્રિયા, કોતર-કામ. (૨) કાતર-કામનું મહેનતાણું.
કેતરણું ન. [જુએ ‘કેતરવું’ + ગુ. ‘અર્ધું’ કતુ વાચક ‡. પ્ર.] કોતરવાનું સાધન, કડિયાનું ટાંકણું. (૨) ખાતરણું. (૩) ઘેાડાના ડાબલામાંથી કચરા કાઢવાનું સાધન, ખાતરણી
કાતર-લેખ પું. [જુએ કોતર॰ + સં.] (પથ્થર કે ધાતુમાં) કોતરેલા લેખ, ઉત્કીર્ણ લેખ, ‘એપિગ્રાફ' (દ. મા.) કાતર-વાસી વિ. જિઓ કોતર૨’ + સં. ‘વાસી.’પું.] કાતરા
૫૧૩
કોન્ક્રીટ
વસ્તુએ ભરી મેઢાનેા ભાગ સીવી લેવાય કે બાંધી લેવાય તેવા-યેલા. [ળા જેવું (રૂ. પ્ર.) ટીલું ઢક.-ળામાં પાંચશેરી (૩. પ્ર.) મભ્રમ નુકસાન કરવું. -ળામાં બિલાડું (રૂ. પ્ર.) ધાર્યું. હાય કાંઈક અને કસ વિનાનું પરિણામ આવવું. -એ ઘાલવું (રૂ. પ્ર.) ચર્ચા બંધ કરવી. -ળે ચાંહલેા (રૂ. પ્ર.) કન્યાપક્ષ તરફથી વપક્ષની જાનનાંને અપાતી ઊચક કમ (પહેરામણી માટે). મળે જવું (રૂ. પ્ર.) કેદ થવું. ૦ કરવા (રૂ. પ્ર.) કેદ કરવું. (૨) કોથળામાં માલ ભરી વેચવા જવું] કાથે હું, ગુસ્સા
કેદ` (-ઘ) શ્રી. [જુએ ‘ખેદવું.’](લા.) ખણખેાદ, ચાડી-ગલી કાર ન. ખાતર
કાદુઢ (કૅાદડ) ન. [જુએ ‘કાદે.’] દાળભાત કે એકથી વધુ પદાર્થના ખાતાં વધેલા એઠવાડ, કોદા
માં વસનારું
કેદરા પું., ખ. વ. [સં. જોવ-> પ્રા. જોદ્દમ-] એક જાતનું ખડ-ધાન્ય [ભરડયા પછી એમાંથી નીકળતા કણ તરવું સ. ક્રિ. [રવા.] અણીદાર સાધનથી ખણી કાઢવું, કાદરી શ્રી. [જુઓ કોદરા' + ગુ. ‘ઈ` ' સ્રીપ્રત્યય] કોદરાને કોરનું, આછું આછું ખેતરવું કે ખાદી કાઢવું. (૨) કોતર-કામર્દ (કોણ્ડ) ન. [સં., પું., ન.] ધનુષ, કામઠું. (૨)
કરવું, નકશી-કામ કરવું. [કાતરી ખાવું (રૂ. પ્ર.) સામાને અંધારામાં રાખી તત્ત્વ કે સત્ત્વ ખેંચી લેવું, નિર્માય બનાવી નાખવું] તરાવું, કર્મણિ., ક્રિ. કતરાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. કાતરાવવું, કાતરાવું જુએ ‘કોતરવું’માં, [ખાડી કાતરું ન જુએ ‘કોતર ર’ગુ. ઉં' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લા.) નાની કેતલ પું. [તુર્કી, ‘કૌત’]અમીર લોકોની સવારીને ખાસ ઘોડો (રાજા-રજવાડાંઓની સવારીમાં શણગારીને ચલાવવામાં આવતા તે તે સવાર વિનાના તેજી ઘેાડા) [લશ્કરી ટુકડી કેતલ-શારદ પું. [અં. ક્વોટŕ] છાવણીનું રક્ષણ કરનાર કાતા વિ. [કા. કોતાહ] ટૂંકું, સંક્ષિપ્ત. (ર) અપૂર્ણ કાંતાઈ સ્રી, [ફ્રા. કતાહી] સંક્ષેપ, ટૂંકાણ. (૨) અપૂર્ણતા, ખામી, ઊણપ, ટાંચ, કસર
વર્તુળની કિનારીનાં કોઈ પણ બે બિંદુએને જોડવાથી થતા એ ટુકડાઓમાંના ધનુષાકાર તે તે ટુકડા. (1.) કદાળ (કોદાળ) વિ. [જુએ ‘કોઠે’ + ગુ. ‘આળ’ ત. પ્ર.] ખાતાં કો પડયો રહે એટલું ખાનારું, ખાધેાકડું, ખાઉધર. (૨) (લા.) જંગલી, અવિવેકી, (૩) ઊંચું, ગમાર. (૪) કદરૂપું. (૫) જાડી બુદ્ધિનું, મૂર્ખ કેદાળનું (કૅદાળવું) સ, ક્રિ. [જુએ ‘કોદાળ,’ ના. ધા.] (લા.) અકરાંતિયા થઈ ખાવું, ઝાંસટવું
કાદાળી (કોદાળી) સ્ત્રી, [ર્સ, હ્રદ્દાાિ>પ્રા ાજિમા, યોદ્દાાિ, તેમ જુએ ‘કોદાળા' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય] નાના હાથાવાળા કોદાળા
કેદાળા (કોદાળા) પું, [સં. હ્રñિ-> પ્રા. ુદ્દામ, ોદ્દાહ-] લાંબા હાથાવાળી મેટી કોદાળી
કતાર જુએ ‘કુંતાર.’
ધરડી ભેંશ
કાતાહ વિ. [.] જુએ ‘કોતા.' [કરવું .(રૂ, મ.) સાઢુંકેદી† (કૅદી) સ્ત્રી, [જુએ કોરું' + ગુ. ઈ” સ્ક્રીપ્રત્યય.] [કોઈક વાર કાદીરૢ ક્રિ. વિ. [‘કોઈ દિવસે'નું લાઘવ] કોઈ દિવસે, કાદું (કદું) ન. [રવા.] કોડ. (૨) ઢોર ન ખાય તેવું નકામું ઘાસ. (૩) (લા.) થાડું કે નહિ જેવું દૂધ આપનારી ઘરડી ભેંશ
કરવું. (ર) ગાઠવવું. (૩) મતભેદ દૂર કરી સમાધાન કરવું] કાંતાલી સ્ત્રી. [।.] જુએ ‘કોતાઈ.’ ક્રાતીઠું વિ. લુચ્ચું. (૨) ચાલાક. (૩) ન. મચલું કાથ પું. [સં.] કોહવાણ, સડે. (ર) આંખનેા એક રાગ કેથમી, ૦૨ (ર૪), રી સ્ત્રી. [દે. પ્રા. ક્યુંમરી] ધાણાભાજી કેથલાવું સ, ક્રિ. બગાડવું
કા
(કૌદો) પું. [જુએ કોઢું.’] કોડ. (૨) કૂંચા, કચરા. (૩) કોઢાળ આદમી [સડી ગયેલું કાધું વિ. [સં. જોયિત->શો. પ્રા. જોષિત્ર-] કાહી ગયેલું, કેનું (È!નું) સર્વ., વિ. સં. ત્તિના વિકાસમાં જ ગુ. ૐğ + ગુ, ‘તુ' છે. વિ. ના અર્થના અનુગ] કેવું ? (આ શબ્દરૂપનું અંગ કાના- (કાના-), એને વિભક્તિના અર્થ આપતાં ‘થી' ‘માં' વગેરે વિભક્તિ, અનુગ તેમજ વિભક્તિઅર્થ આપતાં બીજાં ના.યા. લાગીને રૂપા પ્રચલિત છે.) કાને (ક:ને) ક્ર. વિ. [જુએ કોનું;' એ જ પ્રક્રિયાએ વિકસિત ‘ને' અનુગ] કેને ? [અંતર્ગોળ, કાંકવ કોન્ક(૦ઇ)વ (કેકેઇવ) વિ. [અં.] વર્તુળાકાર ખાડાવાળું, ફ્રાન્ક્રીટ (કોન્ક્રીટ) વિ. [અં.] મજબૂત. (ર) ન. ના-રેતી
કાથળી સ્ત્રી. [૪. પ્રા. જોહિમા] નાના કોથળા, શૈલી, ખલેચી. (૨) વૃષણ, પેલ. [૰એ મેળ (-મૅળ) (રૂ.પ્ર.) હિંસા લખ્યા વિનાના મેળ. ॰ છેઢામણી (રૂ. પ્ર.) નાણાં વ્યાજે લેતી વખતે ધીરનારને અપાતી હસી. નું માં સાંકડું (-મૅi:-) (રૂ. પ્ર.) કંસ, ॰ માંડવી (રૂ. પ્ર.) વેપાર કરવા. વાળા (ફ્. પ્ર.) વાળંદ]
કાચળી-સાંથ (સ્થ્ય) શ્રી. [જ કથળી' + ‘સાંથ.’] પૂર્વે દુકાનદારો મુખ્ય સત્તાને કરની રકમ માકલતા ત્યારે ભરાયા પછી થોડી હકસી પરત કરવામાં આવતી એ રકમ
કોથળા પું. [ રુ. પ્રા. જોયજ્ઞ-] શણ કે એવા કાપડના ત્રણ ખાજ અંધ અને ઉપરની બાજુએ ખુલ્લેા-અનાજ કે બીજી
Jain Education International_2010_04