Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 605

કોટિંગ
પse
કોઠાળ
દોરવાથી જે કાટખણ ત્રિકોણ થાય તેમાં ઉપર મુજબના ૫ વાળી જગ્યામાં પાણી માટે ખાડો કરી રેતી ન ભરાય એ દોરેલા લંબ સિવાયની કાટખૂણાની બાજુને લંબથી ભાગતાં સારુ સાંઠીઓ વગેરે નાખી કરેલ એરિયે, ડાબરુ. (૨) જે આવે તે, “કેટેજન્ટ.' (ગ.).
નાકના ફૂલને ભાગ કેટિંગ (કેટ 8) ન. [અં] અસ્તર ચડાવવાની ક્રિયા. (૨) કેડલું ન. સિં, કોઝ-> પ્રા. શક્રમ- + ગુ. “હું' સ્વાર્થે ત. અસ્તર, પડ. (૩) કોટ-ડગલા કરવા માટેનું કાપડ
પ્ર.] અનાજ ભરવાને કોઠલ, મેટી કોઠી કેરી જએ એ “કેટેિ.’
કેડેલો છું. [જ.કોઠલું.'] પહોળા પેટાળવાળી ઉપર નીચે કેટીકંદર્પ-લાવણ્ય જુઓ કટિકંદ-લાવણ્ય.”
ઘડાના આકારની મોટી કોઠી (અનાજ ભરવા માટે). (૨) કેટ-કેણ જુઓ “કેટિણ.”
શિખરબંધ મંદિરમાં કંદોરાના થરથી ઉપરને પથ્થરને થર. કેટી- છેદક જુઓ “કેટિ-છેદક.”
(સ્થાપત્ય). (૩) સ્વામિનારાયણ માંદેરમાં ઠાકોરજીનું ગર્ભગૃહ કેટી-જ્યા જુઓ “કોટિ-ક્યા.”
કેવડી સ્ત્રી, એક જાતની વનસ્પતિ કેરી-ધા જ “કેટિ-ધા.”
કિડાઈ વિ. [જાઓ “કોઠે' + ગુ. “આઈ' ત, પ્ર.] (લા.) કેટી-વજ જુઓ “કેટિ-qજ.'
એક જ કોઠે હોય(-બાપ જ દે, પણ મા એક હોય) તેવાં કેટી પું. ચોમાસામાં ઊગતો એક જાતનો વેલો
(બાળકો) કેટલી સ્ત્રી. [ જુઓ કેટલો' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય] કડાકાર છું. [એ “કોઠો' + સે. મા-HIR] કોઠાને ઘાટ,
લાકડાને હથોડે. (૨) રંગેલાં કપડાં ઉપર ઠોકવાની મેગરી “ટેમ્પલેટર.' (૨) વિ. કોઠીના ઘાટમાં મૂકવામાં આવેલું, કેટલે પૃ. [ દે. પ્રા. ર૪-] જુઓ કેટલી.” (૨) “ટેમ્યુલર પીંજારાની તાંત ઉપર મારવાનું લાકડાનું સાધન. (૩) કેઠા-જહાપણ (-ડા:પણ) ન. જિઓ “કોઠે' + ડહાપણ.] કાંતવાનું એક ઓજાર
કેઠા-બુદ્ધિ, પોતાની સૂઝ
[સૂઝવાળું કેટીશ પું[સં. શliટે + રા] કેટથધિંપતિ, કરેડાધિપતિ કેઠા-દાધુ (-ડાયું ) વિ. [ઓ “કોઠે' + “ડાહ્યું.'] કઠાકેટીશ જ એ ટિશઃ.”
કેઠા-દા, ૦૧ પૃ. [જ એ “કોઠા' + “૬, ૦૧.] (લા) એ કેટીશ્વર છું. [સ. કોfe + ફ્રેશ્વર) એ કોટીશ.” નામની એક રમત
સિમઝ, કોઠા-સઝ કેટી-પશેક જ એ “કેટિ-પર્શક.’
કેડા-બુદ્ધિ સ્ત્રી. જુિઓ કોઠે' + સં.સ્વાભિાવિક પ્રકારની કિટું ન. સિ. જોષવ-> પ્રા. જોમ-] પક્ષીના માળા. (૨) કેડાયુદ્ધ ન. [જ એ “કેડે' + સં.] વ્યહની અંદરની લડાઈ (લા) પેતરે
સ્વિભાવનું કેડાર પુ. [સં. શોષાગાર ન. >પ્રા. વોટ્ટાર ., ન.] કેટું (કોર્ટ) વિ. ઈસુ] આડું, વાંકું. (૨) (લા.) વાંકા અનાજ ભરવાના વિશાળ ખંડ, વખાર, “ર,' “સ્ટેરેજ' કેટેશન ન. [એ. વોટેશન્] જુએ “કવિટેશન.”
(૨) ભંડાર, ખજાને. (૩) વહાણને એક આંતરિક ભાગ. કેટેસરી વિ. સં. શોટીશ્વર- + ગુ. ‘ઈ' વાર્થે ત. પ્ર.] (વહાણ) (૪) (લા.) એ નામની એક રમત જુઓ કેટીશ.”
કેડા-રચના સ્ત્રી. [જુઓ કે ઠો” + સં.] કાઠાના આકારની કેટો પ્યું. તાકાત, જેર. (૨) કાળજી
રચના, ટેબ્યુલેટિંગ’ કોદાઈ સ્ત્રી. કોચરાઈ, દોંગાઈ, દિલ-દિગડાઈ
જેઠારિયું ન. [જ એ “કોઠાર' + ગુ. ઈયું ત. પ્ર.] નાના કેદા . લીલાં ફળ મૂકવાનું સ્થાન, (૨) સુતાર
કોઠાર. (૨) ભંડારિયું. (૩) (લા.) એ નામની એક રમત કેટથધિપતિ, કેટથધીશ છું. [..+ અર્ધ-, અથીરા કેડારી છું. [સં. છાપારિક-> પ્રા. કોટ્ટારિય] ઠાર જ એ “કેટીશ.”
ઉપર દેખરેખ રાખનાર અધિકારી, વખારિયે. (૨) કટક . [સં. લોટ ] ખડાયતા બ્રાહ્માણ-વાણિયાના ભંડારી. (૩) એ કારણે હિંદુઓમાં એક એવી અવટંક. ઇષ્ટદેવ–સૂર્ય (ઉ. ગુજરાતમાં મહુડી ગામ નજીક સાબરમતીના (સંજ્ઞા.) કાંઠા ઉપર સૂર્યનું એતિહાસિક સ્થાન હતું તેનું એ નદીએ કેકાર ન. સિં. ભણાના> પ્રા. કોટ્ટાર-] નાનો કોઠાર
આફતમાં મુકાતાં મહુડી નજીક નવું કરેલું ૨થાન). (સંજ્ઞા) કાઠા-લાગી વિ, સ્ત્રી. [જ એ “કોઠો”+ લાગવું + ગુ. કેટથવધિ વિ. [સં. લોટ + અવ]િ કરોડની સંખ્યાએ “ઈ' ક. પ્ર. ] (જેને કોઠે મુક્ત નથી થશે તેવી, તેથી) પહોંચતું. (૨) (લા.) બેસુમાર, અપાર
વાંઝણી સ્ત્રી
[વસ્તુઓની નોંધપોથી કેટકમજ્યા સ્ત્રી. [સં. શોર્ટ + કામ-કથા] ભુજ-જ્યારે કેડા-વહી સ્ત્રી. જિઓ “કઠો' + “વહી.'] કોઠામાં સચવાતી
૧ માંથી બાદ કરતાં જે આવે તે, “કંવર્ડ સાઈન.” (ગ) કેકવિધ સ્ત્રી. જિઓ “કોઠ' + સં.] હૈયા-ઉકલત કઠ' (કાઠ) ન. [સ. tqસ્થ> પ્રા. ૩ો ઠાંનું ઝાડ, કેડી કેડા-વિરામ પં. [ જ “કોઠા' + સ. ] ભિન્ન ભિન્ન કેક (કંઠ) મું, -5 (-8) સ્ત્રી. એક જાતને સાપ (શરીર પ્રકૃતિના માણસેને ભિન્ન ભિન્ન ખાવાનું અનુકુળ ઉપર ચાઠાંવાળે)
આવવું એ કેમડી જુઓ કોઠીમડી.”
કોઠાસૂઝ (-ઝય) સ્ત્રી. [એ “ઠ” કે “સઝ.'] (લા.) કેડમડું જ કહીમડું.”
હેયા-ઉકલત, હાજર-બુદ્ધિ, પોતીકી સમઝ, “રિસેસંકુલનેસ,” કેડલી સ્ત્રી, જિઓ “કાઠલું ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રપ્રત્યય] ના કોમન સેન્સ' (ઉ. જે.) કોઠ. (૨) નાની કોઠી, ટાંકી. (૩) નદીમાં કે પાણી- કે ડાળ, -ળું વિ. જિઓ “કોઠો” + ગુ. “આળ, શું ત. પ્ર.]