Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 588

કૂતરાની ટોપી
તરાની ટેપી સ્ત્રી. [જુએ ‘કતરો' + ગુ. નું' છે. વિ. અનુગ + ‘ઈ ' સ્રીપ્રત્યય + ‘ટોપી.’], દ્યૂતરાના કાન પું. [+≈એ ‘કાન.’] (લા.) બિલાડીની છત્રી કે ટોપી, ફુગ નામની ત્રાકાર વનસ્પતિ
૫૪૩
કૃતરાયું જુઓ ‘કતરનું’માં.
કૂતરી સ્રી. [જુઓ ‘કતરું' + ગુ. ઈ ' સ્રીપ્રત્યય.] કતરાની માદા, (ર) (લા.) એકાતની વનસ્પતિ (એની ચમરી કપડાંમાં ચેાંટી જાય છે.) [॰ ભાટીલાંને ખાય (ફ્. પ્ર.) સૃષ્ણુિક્રમ-વિરુદ્ધ મૈથુન કરે]
નૂતરું
ન. દે. પ્રા. ૐત્ત દ્વારા] રાયાળના જેવું ગ્રામવાસી એક પ્રાણી, શ્વાન, કકર
કૂતરી પું. [જએ ‘કતરું.'] કતરા-જાતિના નર, કુત્તો *થ વિ. સુંદર. (૨) નાજુક
કૂથલી સ્ત્રી, દે. પ્રા. સ્ત્ય- સડવું] (લા.) નિંદા ભરેલી વાતચીત થલા, જૂથા જુએ ‘કુત્ચા' + ગુ. ‘લ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘કુત્ચા.’
*દ (-ઘ) સ્ત્રી. [જએ ‘કદનું.’] કદકા, ઠંકડો, છલંગ *કું, કૂદકા॰ જુઓ ‘કુતકું.’ દરે હું. [જુએ ‘કવું' + ગુ. ‘ઢ્ઢા' કૃ. પ્ર.] કવું એ, ઠેકડો, છલંગ. [-કે ને ભૂસકે (રૂ. પ્ર.) ઝપાટાબંધ. ૦ મારવા (Ë. પ્ર. કવું, ઠેકવું] કૂદણુ (ણ્ય) સ્ત્રી. જુએ ‘કહ્યું' + ગુ. ‘અણ' કૃ.પ્ર.] (લા.) એ નામની એક નરમ પાંખવાળી માછલી દણું ન. [જુએ ‘કવું +ગુ. ‘અણું' ત. પ્ર.] કવું એ સૂદન (-૫) સ્ત્રી. [જુએ ‘કુદવું' + સં. અનેં રૃ. પ્ર. દ્વારા]
બેઠકની કસરતના એક પ્રકાર. (વ્યાયામ.)
*દકુંદ (કઘ-ફાંઘ) સ્ત્રી. [જએ ‘કંદવું' + ‘ફાંદ.'] (લા.) કવું અને ફાંડ હલાવવી એ. (૨) (લા.) આનંદ. (૩) નાચરંગ કૂદવું અ. ક્રિ. [સ > પ્રા. ૬-] કદકા મારવા, ઠેકવું, છલંગ મારવી. (૨) (લા.)આનંદમાં આવી જવું, ઉત્સાહમાં આવવું. (૩) ધામધુમ કરવી. (૪) બડાઈ મારવી. (૫) ગજા ઉપરવટની મહેનત કરવી. [-તા ફરવું (રૂ. પ્ર.)આનંદમાં ફરવું. (ર) આળસુ બની રહેવું. જૂદી જવું (૩.પ્ર.) ઓળંગી જવું, વટાવી જવું. હૂદી પડવું (ઉં. પ્ર.) સાહસ કરવું] કૂદંકૂદા (કદમ્ક્દા) શ્રી. [જ઼ ‘કવું’- દ્વિર્ણાવ.] જુએ
‘કદાય, ’ હૃદઈ સ્ત્રી. [૪એ. ‘કહેવું’ + ગુ. ‘આઈ’કૃ. પ્ર.] કદવાની ક્રિયા. (ર) કૂદવા માટે આપવામાં આવતું મહેનતાણું દખૂદ (-ઘ), દી સ્રી. જ઼િએ ‘કઠવું' દ્વિર્ભાવ. + ગુ. ‘ઈ ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] વારંવાર કહ્યું એ. (ર) (લા.) વલવલાટ, (૩) હદથી વધારે ખર્ચ કરી બેસવું એ
ક્રૂપ પું. [સં.] પગથિયાં વિનાની સાંકડી ગાળ કે ચારસ ઘાટની નાની ઊંડાઈવાળી વાવ, કવા. (૨) વહાણને કૂવાથંલ. (વહાણ.)
ગ્રુપ-અનન ન. [સં.] કવા ખાદવાની ક્રિયા *પદં (-દણ્ડ) પું. [સં.] ડેલ કે બાલદી ઘડો વગેર ટાંગવાની ડાંડી. (૨) વહાણના કવા. (વહાણ.) ટ્રુપન સ્રી., ન. [અં.] વસ્તુઓની લેવડદેવડ તેમજ
વ્યાજ
Jain Education International2010_04
વિચા
ડિવિડન્ડ વગેરે અને અગાઉથી નાણાં લીધા વિના કે નાણાં ભરાયા પછી તે તે વસ્તુ કે નાણાં પરત લઈ જવા માટે અપાતું ખાતરી-પત્ર. (૨) પહેાંચજીકનું કે પહાંચના ફૅર્મનું અડધિયું [સંકુચિત વિચાર ધરાવનારું *પ-મંડૂક (-મક) પું. [સં.] કુવાના દેડકા. (૨) વિ. (લા.) ટ્રૂપ-મંડૂક-ન્યાય (-મણ્ડક) પું, પમંડૂક-વૃત્તિ (-મણ્ડક-) સ્ત્રી. [સં] કવાના દેડકા જેવા સંકુચિત નિવાસને દાખલે સંકુચિત વિચાર-સરણી
*પી સ્ત્રી. [સં.] નાના કપ (સુગંધી અત્તર વગેરે ભરવાની ચામડા વગેરેના). (ર) યંત્રામાં તેલ ઊગવાનું સાધન *પે પું. [સં. [ + ગુ. એ' સ્વાર્થે ત પ્ર.] ફુલેલા પેટવાળું તેલ ધી વગેરે રાખવાનું સાંકડા માંનું (ઘડા જેવું) સાધન. (૨) એ ાતનું કાચ પ્લાસ્ટિક વગેરેનું સાધન *પેન. [અં.] જેમાં માત્ર બે જણની જ .બેસવા-સવાની સગવડ હોય તેવું રેલના ડબાનું (મેટે ભાગે પહેલા વર્ગનું) ખાનું પેાદક ન. [સં. ગ્રૂપ + ૩ ] કવાનું પાણી *બટ વિ. ખાડાખડિયાવાળું
*બઢ,"હું" વિ. [સં. -- > પ્રા. જ્વ૩૧”] કૂબડું, ખૂંધવાળું, ખંધુ [ઘાટના છેડ સૂબા પું. [જુએ ‘બડું.'] (લા.) એ નામના એક નાના બળો હું. એક જાતને એળંભા કુબાવાળી સ્ત્રી. [જુએ કો' + ગુ. ‘વાળું' પ્ર. + ઈ 'શ્રીપ્રત્યય] કા નામની વનસ્પત્તિ વેચનારી સ્ત્રી. (૨) કુબાથી જમીન ટીપનારી સ્ત્રી
ચાલુ
પું. [અર. કુમ્ભટ્ટ્] મટવાળું રહેઠાણ, ઘાસપાલાનું એવું બનાવેલું ઝંપડું (ગાળાકાર). (ર) ઢાલ ઉપરની પિત્તળની ભ્રમરી, ઢાલ ઉપરના ઊપસેલે ભાગ. (૩) ભરતકામમાં એ આકારની મૂકવામાં આવતી કટારી, (૪) એ નામની એક વનસ્પતિ, દ્રોણપુષ્પી
બે
પું. [ફા. કૂખહે' કટવાનું સાધન] સડક ઉપર તેમજ ભેાં-તળિયે યા ધાબા ઉપરનું કોન્ક્રીટ ખાવવા વપરાતું લાકડાનું કે લેાખંડનું હાથાવાળું સાધન, મેાગરા, મસ મચી સ્ત્રી. કમચી, ચાબુક
*મટે પું. એ નામનું એક ઝાડ ર યું. [સં.] રાંધેલા ચેાખા, ભાત
કુમડી સ્ત્રી. [એ ‘કરડો’ + ગુ. ઈ ' સ્રીપ્રત્યય. ] નાના આકારની કાઠી ઘાટની માટીની કળશલી, ક લડી સૂરા પું. [જ ‘ફૂલડા’–કલ્લેા,’] માટીનેા નાના પહેાળા ઘાટના કુળશે। (ગામડામાં ઝાડે જતાં ઉપયેાગમાં આવતા) પૂરણ પું. એક જાતના છેડ [પથ્થર પૂરણનૈ પું. હથિયારની ધાર કાઢવા માટેના એક જાતને રિયા પું., અ. વ. [જુએ યિા. પ] જુવારના ડાડા કે લેાથા. (ર) પલાળી ખાંડી અને કેતરાં કાઢી ચાખ્ખા કરેલા અનાજ રાઈ મેથી વગેરેના કણ રિયા પું. છડેલા દાણા. (૨) જુવારનાં ફાડાંને દાળના પાણીમાં રાંધીને કરવામાં આવતી માંદાને ખાવાની એક વાની. (ર) ધાન્યને જાડું દળી ખાફીને મીઠું વગેરે નાખી અનાવવામાં આવતી એક વાની