Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 581

કુંજ-મંડપ
નેતરવી એ ]
કુળની આબરૂ કહુન્હ), સ્ત્રી. ૦કાર છું. [, ], કુહુ(-)-કુહુ(હુ) કુળ-વધૂ જુએ “કુલ-વધૂ” [ચીજ-વસ્તુ, “એર-લમ’ સ્ત્રી. [સ.] અવાજ, ટહુકે
કુળ-વસ્તુ સ્ત્રી. [સ, ન.] કુળની પરંપરામાં આવેલી કુહુઢાં ન., બ. વ. ભૂખે મરવું એ, લાંઘણને ટળવળાટ. કુળવંત (-વત્ત) [સં. ગુરુવા>પ્રા. ૩૦-વંત, પ્રા. તત્સમ] [૦ થવાં (૩.પ્ર.) અન્ન વિના ટળવળવું ]
કુલીન
પ્રિ. તત્સમ] કુલીન સ્ત્રી કહ(હ)-ર૧ પું, કહ, કુહ સ્ત્રી., કુહ-કાર, મું. [૪] કુળવંતી (વન્તી) લિ, સી[ સં. વતી> પ્રા. ગુરુવંતી, જુઓ “કુહુ.”
કુળવંતું (-વનું) વિ. [ જ “કુળવંત' + ગુ. ‘ઉં' વાર્થે કહેસે છું. ઝાકળ, વલ, એસ
ત. પ્ર.] જ કુળવંત.” કુળ જ “કુલ.
કુળવાન વિ. [સં. યુવાન છું.] કુલીન કુળવંત કુળ-ઉછાળ જુએ “કુલ-ઉછાળ.”
કુળહીણું, ન જ “કુલ-હીણું- “-ન.” કુળ•ઉભળણ વિ. [સ. ગુરુ + “ઊભળવું' + ગુ. “અણ” કુળાચાર એ “કુલાચાર.” કુ. પ્ર. ] કુળને ખ્યાતિ આપનાર
કુળાભિમાન જુએ “કુલાભિમાન.” કુળ-કથા જુઓ “કુલ-કથા.” (તળટી, “સ ઈન્સપેકટર' કુળેલી સ્ત્રી. [સ. યુટ દ્વારા] કન્યાને લગ્ન પછી વળાવતી કુળ(૯)-કણું છું. [મર.] વસૂલાતી ખાતાના કારકુન, વખતે સાથ કન્યાથી નાની ઉંમરની મોકલવામાં આવતી કુળ-કલંક (નકલ) જુએ “કુલ-કલંક.”
કરી કુળ-કંટક (-કચ્છક) જુઓ કુલ-કંટક.”
કું, જુઓ કંપની,” લાઘવ. કુળક્રમાનત જ “કુલમાગત.”
કું)કાવટી સ્ત્રી. [સં. કેમ-qત્રા > પ્રા. કુમકુળક્ષય જ “કુલ-ક્ષય.”
વદિમા] કંકુ પલાળી રાખવાનું પાત્ર, કંકાવટી , કુળ-ખ૫ણ વિ. [ સં. સુલ ક્ષTળ દ્વારા ] ઘાતકી, નીચ કું)કી પાળેલો હાથી કુળ-ગુરુ એ જુએ “કુલગુરુ.'
કુંકુમ (કુકકુમ) ન. [સે, .] કેસર વૃક્ષ. (૨) હળદરને કુળ-ગેર (ગેર) એ “કુલ-ગોર'.
ખારાની મદદથી બનતો લાલ પદાર્થ, કંકુ કુળ-ગોરવ જુએ “કુલ-ગૌરવ.”
કુંકુમ પત્રિકા (કુકમ) [સ્ત્રી.] લગ્ન વગેરે માંગલિક પ્રસંગની કુળ-ઘાતક, કુળ-ધાતી જુએ “કુલ-ઘાતક-‘કુલ-ધાતી.” નિમંત્રણ પત્રિકા, કંકોતરી
રિંગનું, કંકુવરણું કુળ-છત્ર, કુળ-છત્ર જુઓ ‘કુલ-છત્ર.”
કુંકુમરંગી (કુકુમ-૨ ) વિ. સં., પૃ.] કંકુના જેવા લાલ કુળ-તંતુ (તન્ત) જુઓ ‘કુલ-તંતુ.”
કુંકમ-વ૨ણું કુંકમ-વણું (કુકકુમ) વિ. [સ. રૂમકુળ-તાજ . [સં. ગુરુ + જુઓ ‘તાજ .] (લા) કુળને વળ> “વરણ' + ગુ. ‘ઉં' ત. પ્ર.] જુઓ “કુંકુમ-રંગી.” મુગટરૂપ પુત્ર, કુળને શાભા આપનારું પુત્ર-સંતાન
કું(ક)ચવાવું અ. જિ. [સં. સુન્] સંકોચ પામો. (૨) કુળ-તારણ જુઓ “કુલ-તારણ.”
આંચકે ખા. (૩) આનાકાની કરવી, (૪) કોચવાનું કુળ-દી૫, ૦૭ જુએ “કુલદીપ, ૦ક.'
કુંચિકા (કચિકા) સ્ત્રી. [] કંચી, ચાવી કુળ-દીવડે, કુળ-દી છું. [સ, કુંઠ + ઓ “દીવડે. કુંચિત (કુચિત) વિ. [૪] ચીમળાઈ ગયેલું, સંકોચાઈ ‘દીવ.'] એ “કુલ-દીપ.”
ગયેલું. (૨) ન. હાવભાવને એક પ્રકાર (નાટય.) કુળ-દેવ, તો જુઓ “કુલ-દેવ, તા.”
કુંજ' (કુરજ) સ્ત્રી. સિ., પૃ., ન.] વૃક્ષે વિલીઓ અને કુળદેવી શ્રી. જુઓ ‘કુલ-દેવી.”
નાનાં રેપ તથા વેલીઓને માંડવાવાળી ઘટા, લતાકુળ-દેવ્યા સી. [સ, ગુરુ-ટ્રેવી] જુઓ કુલદેવી.”
મંડપ, વનરાજી, વનરાઈ કુળ-ધર્મ કુલ-ધર્મ.”
કં)જ સ્ત્રી. શિયાળાની ઋતુમાં વિદેશમાંથી આવતું કુળ-નામ જુએ “કુલનામ.'
એક પક્ષી, કંજડી
[(સંજ્ઞા) કુળ-નાશક જુઓ કુલ-નાશક.’
કુંજ એકાદશી (કુ) શ્રી. [સં.] ફાગણ સુદ અગિયારસ. કુળ-પરંપરા (-પરમ્પરા) જુએ “કુલ-પરંપરા.”
કુંજ-કુટીર બી. [સ, ન.] લતા-ગૃહ (નાયિકાની ક્રીડા કુળ-બેળ (-બૅળ), -ળણ જુઓ “કુલ-બળ, -ળણ.' કુંજ કેલિ(-લી) (કુજ-) સ્ત્રી. [સં.] લતા-મંડપમાંની નાયકકુળ-બળુ (-બૅળુ) વિ. [ સં. ૪ + “બેળવું' + ગુ, “ કુંજગલી (કુર-જ-) શ્રી. [સં. + એ “ગેલી.'] લતાકૃ. 4, 3 જ “કુલ-બોળ.”
મંડપમાંની જવા-આવવાની સાંકડી શેરી કુળ-ભૂષણ જુઓ “કુલ-ભૂષણ.”
કુંજ-ઘટા (કુઝજ-) સ્ત્રી, સિં.] વૃક્ષ-વનસ્પતિ-લતાઓની કુળ-મર્યાદા જુએ “કુલ-મર્યાદા.”
[કલીનતા વિપુલતાવાળું સ્થાન કુળ-મેટ૫ (ય) સ્ત્રી. [સં. + જ મેટ૫.” 1 કુંજ-બિન-વિ)હારી (ક–જ-) વિ. [સં. લુકન-વિહારી, મું.] કુળ-રીત-ત્ય),ી.-તિ શ્રી.સિં.]એ “કુલ-રીત’–‘કુલ-રીતિ.' કુંજમાં ફીડા કરનાર. (૨) મું. શ્રીકૃષ્ણ કુળ-લમજાણુ વિ. [સ ગુરુ + “લાજવું' + ગુ, “આમાણુ' કુંજ-ભવન (કુw) ન. [સં.] વનસ્પતિ-વેલીની ઘટાવાળું ક. પ્ર.] કુળને શરમાવું પડે એવું કામ કરનારું
[સ્થાનમાં કરેલો માંડે કળ-લાજ જી. [સં. ૩ + “લાજ.”] કુળ-મર્યાદા, કુંજમં૫ (કુજ-મચ્છ૨) ૫. (સં.વનસ્પતિ-વેલીઓવાળા