Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 547

કાલ-ભાથી
૫૦૨
કાલાવછિન
આકાર, જેડા માટેનું ઓઠું
ઍને ક્રોનિઝમ' (દ. ભા.)
થવાનો અવધિ કાલ-ભાથી વિ. [સ. કાસ્ટ + જ “ભાથું” + ગુ. “ઈ' કાલ-વિપાક ૫. [સં.] મુદત પાડવી એ, કઈ કામ પૂરું ત. પ્ર.] મત લાવી આપે તેવું વિકરાળ
કાલ(ળ)-વિરેાધ છું. [સં.] જુએ “કાલક્રમ-દેવ.” કાલ-ભેદ પું. [૩] સમય સમય વચ્ચેની ભિન્નતા કાલ-વિવર્ત પું. [] સમયનું ફર્યા કરવું એ, કાલ-ચક કાલ(ળ)-ભૈરવ પું. [સં.] રુદ્રનું એક ભયાનક રૂપ. (સંજ્ઞા) કાલ-વિશેષ છું. [સં.] અમુક નક્કી કરેલ એકસ સમય (૨) રુદ્રને એક ગણ. (સંજ્ઞા.)
કલ-વેરા વિ[., .] જોશી કાલભેજન ન. [સ.] ભૂખ લાગે ત્યારે ખાવાપણું. (૨) કાલ(-ળી-વેલ(ળ) સ્ત્રી. [સં.] (લા.) કાંઈ પણ કરવાને કાળ-મૃત્યુને કેળિયો થઈ જવાપણું
યોગ્ય ન હોય તે સમય, કટાણું કલ(ળ)-મર્યાદા સ્ત્રી. સિ] કયાંસુધી કામ કરવું યા કાલાવેલી સ્ત્રી, કાળી સારિવા (વનસ્પતિ) [કાલ.વ્યુત્ક્રમ
વ્યવહાર સાધવો એની નક્કી કરાયેલી મુદતબંધી, અવધેિ. કાલ-જ્યત્યય પં. [સં.] પસાર થઈ ગયેલે સમય. (૨) (૨) આવરદા, જિંદગી
કાલ-વ્યાપકત્વ ન. સિં.] કાલગત વ્યાપકતા, કાલને વિસ્તૃત કાલ-માન ન. (સં.] સમયનું માપ, યુગ-માન
ગાળો, પેરલ એસ્ટેશન' (ભ. ન.) કલમાન-વિદ્યા સી. [સં] પૃથ્વી અને ચંદ્રના ભ્રમણ- કલ-યુકમ . [સ.] જુઓ “કાલક્રમ-દેષ,’ ‘એનેકેનિઝમ' કાળના વિભાગ પાડવાની રીત
કાલ(ળ)-સર્ષે પું. [સ.] કરડતાં વેંત માણસ મૃત્યુ પામે કલમાન-વેત્તા, કાલમાન-શાસ્ત્રી વિ. સં.] પું, કાલમાન- તે સાપ, ઘણે ઝેરી સાપ, કાળેતરે વિઘામાં નિપુણ, તિષ-ગણિતશાસ્ત્રી
કાલ-સંગતિ (સ$ તિ) સ્ત્રી, સિ.] સમયનું બંધબેસતું થવું કાલ-માપક વિ. [સં.] વખત માપના. (૨) ન. ઘડિયાળ એ, સમયનો મેળો કાલમાપક યંત્ર (ચત્ર) ન. [૪] ઘડિયાળ
કાલ-સંવિદ (-સવિ૬) સ્ત્રી.[સં.] કાલની સભાનતા, કાલવિચ્છેદ, કાલ-માપન ન. [સં. સમય માપવાની ક્રિયા
કૅશિયસસ ઓફ ટાઈમ” (કે. હ.) કાલ(ળ)-સુખું ન. [સ. વાઢ-કુલ + ગુ. ‘ઉં ત. પ્ર.] કમલસ્થિતિ સ્ત્રી, સિ.] સમયની મર્યાદા, મુદત
(લા.) સામું મળતાં મૃત્યુની આગાહી આપે તેવું કાલ(ળ)-સ્વરૂપ વિ. સિં.] જુઓ “કાલ-રૂપ.” કાલ-મેઘ છું. સિં. એક વનસ્પતિ, લીલું કરિયાતું કાલ-હાનિ સ્ત્રી. [સં.] સમય નિરર્થક બગાડવો એ કાલ(ળ)-વન છું. [સં.] શ્રીકૃષ્ણના સમયને ગાંધારથી કાલાગતુ-ગુરુ . [સં. શાક + + (-)ો કાળો અગર પશ્ચિમના પ્રદેશને એક યવન જા. (સંજ્ઞા.)
(સુગંધી પદાર્થ, અગરના વૃક્ષમાંથી થતા) કાલ-વેગ . [સં.] કાલ સંબંધ
કાલાગ્નિ પું. [સં. 18 + મરિન પ્રલયને અગ્નિ કાલ(ળ)-રાત્રિ-ત્રી) સ્ત્રી. [] (લા.) ઘોર અંધારી રાત. કાલાઘેલું (-ઘેલું) જ એ “કાલું-ઘેલું.” (૨) મૃત્યુની રાત
કાલાજિન ન. [સ. 18 + અનિ] કાળિયેર મૃગનું ચામડું કાલરી સ્ત્રી, જિઓ “કાલરું. + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] કાલતિક્રમ મું. . વાહ + અતિ-મ], મણ ન. સિં.] ઘાસની ચાખંડી ગંજી
સમયની મર્યાદા વટાવી જવાપણું (એ નામને એક ષ) કલ(ળ)નુકવું. [સ.] સંહારક રુદ્રદેવ
કાલાતિપાત યું. [સ. વાહ + અતિ-gia] સમય વહી જ એ. કાલ(ળ)રૂપ વિ. [સં.] સંહારક સ્વરૂપનું
(૨) કાળને લાગેલો ફટકે કાલ' ન. ગંજી. (૨) તરબૂચ
કાલાતીત વિ. [સ, + મતી] સમયને વટાવી ગયેલું. કાલ ન. જિઓ “કાળિયેર.] હરણ
(૨) અત્યંત પ્રાચીન સમયનું કાલ-રૌરવ ગ . [સ.] પખવાડિયાના ૧૩ દિવસ થાય કલાત્મક વિ. [૪. વાડ + કારમ-૪] જુઓ “કાલ-રૂપ.'
એવી પરિસ્થિતિ (મહાભારતના યુદ્ધ અને ઈ. સ. ૧૯૧૪ કલાત્મા છું. [સં. વાહ + આત્મા] કાલ-સ્વરૂપ–સંહારક ના પહેલા વિશ્વયુદ્ધ વખતે આ રોગ થયો હતો. પરમાત્મતત્વ. (૨) ચમરાજ
[કાળને વશ કાલવણુ સ્ત્રી. [જ “કાલવવું' + ગુ. “અણુ ક. પ્ર.] કલાધીન વિ. [સં. 18 + અધીન કાળને અધીન રહેલું, ભેગ, મિશ્રણ, મેળવણી
કાલાનલ(-4) પં. [સ. ૪ + અન] જુઓ “કાલાગિન.” કાલવવું સ. કેિ. મિશ્ર કરવું, ભેળ કરો, મેળવવું. (૨) કાલાનુકુલ(-ળ) વિ. [સ. વાઇ +-મન-ધૂસમયને અનુહારી નાખવું, રાખ કરી નાખવું. કાલવાનું કર્મણિ, ક્રિ. કુળ હોય તેવું
નિી આનુપૂર્વી, કાલ-કમ કાલવાવવું છે., સ. ક્રિ.
પ્રિસંગને લીધે કાલાનુક્રમ પું. [સં. + અનુક્રમ સમયને ક્રમ, સમયકાલ-વશાત્ ક્રિ. વિ. [સં] સમયને લઈને, સંગવશાત, કાલાનુક્રમ-દોષ છું. સિં] જુએ “કાલક્રમ-દોષ.” કાલ(ળ)-વાચક વિ. [], કાલ(ળ)-વાચી વિ. સં. કાલાનુસાર ક્રિ. વિ. [સ. 18 + મનુસાર] સમય પ્રમાણે ૫.] સમયને ખ્યાલ આપનારું. (ભા.)
કાલાનુસારી વિ. [સં. + અનુસારી, ૫] સમય પ્રમાણે વરતી કલવાવવું, કાલવવું એ “કાલવવું'માં.
કામ કરનારું. (૨) સમય પ્રમાણેનું કાલ-વિચછેદ પું. [સં.] સમયની સભાનતા, કાલ–સંવિદ, કાલાબ્ધિ પું. [સં. 1 + ] કાળ–સમયરૂપી મહાકેસિયસનેસ ઑફ ટાઇમ'
સાગર, અપાર સમય કાલ(-ળ-વિપર્યાસ પું. સિં.] એ “કાલક્રમ-દેષ, કાલાવછિન્ન કિ. વિ. સિં, શાહ + અવ-શિન] સમયને