Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 542

કારભારું
૪૯૭
કારુણિકી
વિન ] યાક 1
* બી. [સં.] અ
વહીવટદાર, વહીવટ કરનાર. (૨) દેશી રજવાડાના દીવાન કારા(-ળા)ખડી જ એ “કાળાખરી.”
[‘જેલ” કારભારું ન. [+ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] કારભારીના હોદ્દાનું કામ- કારાગાર ન. [સ. ૨ + અમારી કારાગૃહ, કેદખાનું, તરંગ, કાજ, વહીવટ, (૨) (લા.) પંચાત
કારાગાર-વાસ છું. [] જેલ-નિવાસ કારમાક વિ. જીવલેણ, જીવ હરી લે તેવું
કારાગારવાસી વિ. [સં, મું.] જેલીનિવાસી કારમીક વિ. અ-ગમ્ય, ન સમઝાય તેવું
કારાગારિક છું. [સં.] કારાગાર ઉપર દેખરેખ રાખનાર કારમુખ કિ.વિ. અચાનક, એકદમ, અણધાર્યું
અમલદાર, કારાષ્પક્ષ, “જેલર’ કારમું વિ. [દે. પ્રા. Ifમ-] કૃત્રિમ, બનાવી કાર-ગૃહ ન. સં, ., ન.] જએ “કારાગાર.” કારમું વિ. ભયાનક, બિહામણું. (૨) આકરું.
કરા-દ્વાર ન. [૪] કારાગૃહને દરવાજે કારમેક વિ. કાવતરાખેર. (૨) ક્રિ. વિ. કારમુખ, અચાનક
કારાધ્યક્ષ પું. સં. મારા + મથક્ષ] કારાગારને અધિકારી, કરમદક ક્રિ. વિ. જઓ “કારમુખ.”
કારાગારિક, જેલર”
[કરે છે તે નિંદા કારયિતા વિ, પૃ. [, મું.] કરાવનાર
કરાપાર ૫. સ્ત્રીઓ કુટુંબમાં અણઘટતું કામ કરનારની કારલે મું. મગદળને એક દાવ, (વ્યાયામ.)
કરાયડે ૫. કાળી ડાંડલીને હંસરાજ કરવું એ “કરવુંમાં. (માત્ર “કરવું-કારવવું તેમજ કારાવાસ ૫. [એ.] જેલ-નિવાસ સામાસિક ક્રિયાપદોમાં ઉત્તરપદ તરીકે; જેમકે “જોઈ કોરાવિયું વિ. કામા હે કારવી” લખી કારવી” વગેરે રીતે).
કારિકા સ્ત્રી. [૩] શ્લોબદ્ધ વિવરણનો તે તે લેકકાર-વહેવાર (-વે:વાર) ૫. [ફા. + જ એ “વહેવાર.] સામા- ટૂંકમાં બહુ અર્થ દેખાડનારું બ્લોકબદ્ધ લખાણ. (૨) જિક કામકાજ, (૨) (લા.) આબરૂ, પ્રતિષ્ઠા (હિકમત સૈદ્ધાંતિક પ્રક્રિયાનું સૂત્ર, “
ફર્મ્યુલા' (નિ. ભ.) કારવાઈશ્રી. .] કામકાજ, કાર્યક્રમ. (૨) (લા.) યુક્તિ, કરિયું ન. ખેવડાને લગતું એક ઘાસ, (૨) સાગનું પીયું કારવાઈ* સ્ત્રી. શેરડીની ઝાંખા પીળા રંગની પાતળી એક જાત કારિદી (કારિન્દી, સ્ત્રી, એક જાતની વેલ કારવાન, કારવાં છું. [ફા. કાન ] યાત્રીઓનો કાફલો કારિ૬ (કારિદ્) ન. કરિટીની વિલનું ફળ કારવી સ્ત્રી. સિં.] અજમેદ. (૨) શાહજીરું. (૩) ડિકામારી. કરંદો (કારિો ) ૫. કારકુન, ગુમાસ્તો (૪) સવા
કારી સ્ત્રી. યુતિ, તદબીર, હિકમત. (૨) કુશળતા, કાર પં. કામ, ક્રિયા. એક રાગ. (સંગીત.) ચતુરાઈ, કરામત. (૩) ઇલાજ, ઉપાય [કાતિલ કાર એક જાતનો નાચ, કેરો. (૨)એ નાચમાં ગાવાના કારી* વિ. [ફા. “કામ કરે એવું] અસરકારક. (૨) (લા.) કાર-વ્યવહાર કું. [ફા. + સં.] ઓ “કાર-વહેવાર.' કારી-કટયિાળ ન. વેલા-ઘાટનું એક ઝાડ કારશિ(સ) પૃ. એ “કારસે' + ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] કારી-કેકડી છું. એક જાતનો છોડ હીંચકની સાંકળ કે સળિયો ઊંચે ભરાવવાનો પાટડી કે કારીખડે . કડે, અંદરજાનું ઝાડ ધાબામાં ભરાવેલો આંકડે કે કડું
[કામ લેવું કારીગર વિ. [ ફા. કાર્ગર, કારીગ૨] કામ કરનાર. (૨) કારસાવવું અ. ક્રિ. [જુએ “કારસે,” ના. ઘા.] યુક્તિથી (૨) યંત્ર ચલાવનાર. (૩) કલા-કાર. (૪) સુતાર લુહાર કારસિયા જુઓ “કારશિયો.” [કરવાને કાંટે, કંપાણ વગેરે પ્રકારનું ઉદ્યોગો, “ડ્રાફટ્સમેન', “વર્કમેન,” “આર્ટિઝન. કારસી સ્ત્રી. [જ એ “કારસે’ + ગુ. ઈ” સ્ત્રી પ્રત્યય] તેલ (૫) (લા.) હોશિયાર, ચાલાક કારસે ૫. યંત્ર. (૨) ગાડાના પૈડાને પાટા ઉપર ચડાવવાનું કારીગર-વસ્ત્ર ન. જિઓ “કારીગર” + સં.] કામ કરતી લોઢાના અડિયાવાળું સાધન. (૩) રવાઈના ઉપલા ભાગમાં વખતે કારીગરને પહેરવાનું વસ્ત્ર, એવરેલ અને લાકડાના થાંભલા અગર દીવાલની અંદર રાખેલ કડી કારીગરઈ સ્ત્રી. [ + ગુ. આઈ' તે. પ્ર.], કારીગરી શ્રી. સાથે રવાઈ જોડવાનું સાધન, (૪) (લા) હિકમત. (૫) ઈલાજ [.] કારીગરનું કુશળતાપૂર્વકનું કાર્ચ, શિલ્પ, કળા-કૌશલ, કારસ્તાન ન. [ફા. કારખાનું. (૨) (લા.) તોફાન, મસ્તી, “વર્કમેન-શિપ” (“કારીગીરી” શબ્દ તદભવ-લેખે પણ જતો ખટપટ, પ્રપંચનું કામ
કરે .) કારસ્તાની વિ. ફિ.](લા.) તોફાની, મસ્તીખોર, ખટપટી, પ્રપંચી કારીપાઠ (-ડ૨) સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ કારંજ (કાર-જ) . [ફા.] કુવારે. (૨) હેજ, (૩) કારીપારી સ્ત્રી, જુઓ “કારાપારા.” કુવારાવાળે બાગ. (૪) અમદાવાદના ભદ્રના દરવાજા બહાર કારીબૂટી સ્ત્રી. ચોમાસામાં ઊગતી એક વનસ્પતિ આવેલું એ નામનું સ્થાન. (સંજ્ઞા.)
કારીવણ સ્ત્રી. પાણવાળી જગ્યામાં ઊગતી એક વનસ્પતિ કારે જે (કાર-જે) ૫. [ફા. + ગુ. “ઓ' સ્વાર્થે. ત. પ્ર.] કારીંગણું ન. કિમત. (૨) નવીનતાનું કામ જુઓ “કારંજ (૧)(૨)(૩).’
કરીંગે મું. કળિયુગ
[કોમને માણસ કારં, ૦૧(કાર૭, ૦૧). [સં. 1ર0] એક પ્રકારનું બતક કા, ૦૩ . [સ.] કારીગર, શિકપી. (૨) વસવાયાંની કરાઈ છે. સિંધુ રાગને મળતા સિદ્ધ કરછમાં ગવાતો એક કારણક વિ. [.] દયા ઉત્પન્ન કરે તેવું, કરૂણાજનક. રાગ. (સંગીત.)
(૨) કૃપાળુ, દયાળુ કરાઈ સ્ત્રીકરવત
કારુણિકતા સ્ત્રી, -ત્વ ન. સિં] કાણિક હોવાપણું કાર(-ળખદિયે જ “કાળાખરિયે.”
કારુણિકી વિ., સ્ત્રી [સં.) દયાવાળી સ્ત્રી ભ.કે.-૩૨