Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 540

કાયદા બહારનું
કારક-દીપક
સરકારી જવાબદાર મુખ્ય અમલદાર, જૈસેક્રેટરી
અંદરના ગર્ભાશયનો અગ્રભાગ (નબળાઈને કારણે ગુદામાંથી કાયદા બહારનું (-બા:રનું) વિ. [ઓ “કાયદે' + “અહાર' આમણની જેમ વૃદ્ધ સ્ત્રીઓને એ બહાર નીકળી આવે + ગુ. “નું છે. વિ. ના અર્થનો અનુગ] કાયદામાં માય ન છે.) [ તેવી, નિચોવી ના(-નાંખવી (૩.પ્ર.) તનતોડ હોય તેવું, “અફી-વાયરસ' [અંત્યગ] કાયદા પ્રમાણે મહેનત કરવી. (૨) શરીરે કષ્ટ અનુભવવું. ૦ ૫લટી જવી કાયદા(દેસર ક્રિ. વિ. [ઇએ “કાયદે' + ગુ. “સર” (રૂ. પ્ર.) શરીરનું રૂપાંતર થઈ જવું. ૦ રાખીને, ૦ સાકાયદા(દે)-સરનું વિઃ [+ ગુ. ‘’ છે. વિ., અનુગ] કાયદા (-સાં) ચલી (રૂ. પ્ર.) કાયાને કષ્ટ ન થાય એનું પાકું પ્રમાણેનું, “વેલિડ, લીગલ,' “ઈન્દ્રા-વાયરસ'
ધ્યાન રાખીને. ૭ વણસવી (૩. પ્ર] દૂબળું થવું. (૨) કાયદો . [અર. કાઈદહ] નિયમ, ધારે, “લ’ ‘ઍકુટ,' રોગ થવો].
રૂલ,' કેડ.' (૨) ચાલતી આવેલી રીત, શિરસ્ત, વિધિ, કયા-ક૯૫ ૫. [સં. -g] અશકત અને જર્જર દસ્તર, વ્યવહાર, આચાર, (૩) અરબી શીખવાની પાઠય
શરીર તારું નવું થઈ જાય એવા પ્રકારની ચિકિત્સા પિથી. -દાની ચુંગાલ (રૂ. પ્ર.) કાયદાને ભંગ કર્યો છે કયા-કણ ન. [સં. વાઘ-g], છ-છી) સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ'
એ જાતની પરિસ્થિતિમાં લાવી મુકવું. -દામાં લેવું(કે સ૫- ત. પ્ર., “કષ્ટિ'રૂપ સંકૃતાભાસી] શારીરિક તકલીફ, દેહ-મન હાવવું) (રૂ. પ્ર.) કાયદાના બંધનમાં લેવું. ૦ કરે, ૦ ઘરે કાયાથી સ્ત્રી, પાંદડામાંથી સુગંધી તેલ નીકળે છે તેવી એક (૨. પ્ર.) કાનન-ધારા નવા રૂપમાં તેયાર કરવા. ૦ તે વનસ્પતિ
શરીર, દેહ (ઉ. પ્ર.) કાયદા પ્રમાણેની ચાલુ પરિસ્થિતિને ભંગ કરશે. કાયાગઢ પું. [જ કાયા + “ગઢ.'] શરીરરૂપી કિલ્લે, ૦ નેવે મૂક (રૂ. પ્ર.) કાયદા-ભંગ કરો]
કથા-ચિકિત્સક નિ. [સં. ભાવ-
વિસT] જુઓ ‘કાય. કાયફળ ન. [સં. ૧ -૪ દ્વારા] ઔષધ તરીકે વપરાતું ચિકિત્સક.'
ચિકિત્સા.' સેપારીના આકારનું એક કઠેર ફળ, કટફળ
કાયા-ચિકિત્સા જી. [સં. વાઘ-વિધિa] જુઓ “કાયકાયફળી સ્ત્રી [+ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય.] કાયફળનું ઝાડ કાયાપલટ સ્ત્રી, - . [ એ “કાયા' + “પલટે'-ટો.'] કાયમ ક્રિ. વિ. [અર, કઈમ ] સદા, નિરંતર, હિંમેશાં. શરીરને ફેર-બદલે, આત્માની એક દેહમાંથી બીજા દેહમાં [ કરવું (રૂ. પ્ર.) નેકરી ઉપર હમેશને માટે રહે એવું જવાની ક્રિયા, (૨) વેશ-પલટે. (૩) (લા.) તદન પલટી કરી આપવું. ૦ જગ્યા (રૂ. પ્ર.) હંગામી નહિ તેવી નોકરી નાખવું (સુધારવાની દષ્ટિએ), “વર-હલિંગ ૦ થવું (રૂ. પ્ર.) હંગામી મટી નોકરીમાં સ્થિર થવું. ૦ કાયા-ભાવ . [સં. 15-માઢ] સંજન, આજન, રાખવું (૨. પ્ર.) ૬રી બહાલી આપવી, સ્થાપિત રાખવું] સંયવસ્થા, સંગઠન, “ઓર્ગેનિઝેશન' (દ.બા.) કાયમખર ૫. [જ “કાયમ' + “ખરડે.'] ખેતર તથા કાયાવાડી સ્ત્રી. [ઓ “કાયા”+ “વાડી.”] શરીરરૂપી ખાતેદારને લગતી કાયમની વિગતવાળું તલાટીનું દફતર બગીચે, શરીર
[ દૈહિક કાયમ-દાયમ લિ. [ અ મિદ્રામ], કાયમનું વિ કાયિક વિ. [સં.) કાયાને લગતું, શરીરને લગતું, શારીરિક, [જ “કાયમ' + ગુ. “નું છે. વિ. ના અર્થને અનુગ] કયા પું. એક જાતની પીળી માટી. (૨) લેહ-ખાર હમેશનું, સનાતન
માત્સર્ગ કું. [સં. શાત્ + હરસí] દેહને ત્યાગ. (૨) દેહકાયમી વિ. જિઓ “કાયમ' + ગુ. “ઈ' પ્ર.] કાયમનું, ભાવથી મુક્ત થઈ ધ્યાનમાં રહેવાની ક્રિયા, કાઉસગ. (જેન.) હમેશનું, સનાતન, પર્મેનન્ટ,’ ‘પપેમ્યુઅલ. (૨) ચાલુ, કાર' છું. [સ., સ્વતંત્ર વપરાતે નથી; સમાસના ઉત્તરપદમાં “કોસ્ટન્ટ”, “સસ્ટેટિવ'
કરનાર' અર્થમાં “ગ્રંથકાર' વગેરેના રૂપમાં. આમ છતાં ‘વકર' કાયર વિ. [સં. તર>પ્રા. વાઘર, પ્રા. તત્સમ] નાહિંમત. “શેહ’ વગેરે અર્થમાં રૂ. પ્ર. માં મળે છે.] [૦ જ (ઉ. પ્ર.) (૨) થાકી અથવા કંટાળી ગયેલું
વકર જ, આબરૂ જવી. (૨) સત્તા ગુમાવવી. ૦ ૫૮ કાયરતા સ્ત્રી. [.] કાયર હોવાપણું
(૩. પ્ર) શેહ પડવી, પ્રતિભા પડવી. ૦૫હોંચવી (-પાંચવી) કાયર્ વિ. [. જાત-> નાઘરમ-] જુએ “કાયર.” (રૂ. પ્ર.) શેહ પહોંચવી, -ની ઉપર સત્તા હેવી-થવી]. કાયરેગ કું. [સ.) શારીરિક વ્યાધિ
કાર* પૃ. [ફા.] કામ(આ શબ્દ પણ એકલે નથી વપરાતે, કાયલ' (કાચલ) વિ. [અર. કહિ ] કાયર,ઃ ટાળેલું સમાસના પૂર્વપદમાં મળે છે - અરબી-ફારસી ઉછીના શબ્દોમાં કાયલ . જેર-કડી, કાકર, ચોકડું (લગામનું
કારકિર્દી' કારકુન' વગેરેમાં.) કાયલાઇ, કાયલી સ્ત્રી. જિઓ કાયલ' + ગુ. “આઈ' કાર સ્ત્રી, [અં.] મટર-ગાડી -ઈ' ત. પ્ર.1 ગ્લાનિ, ખેદ. (૨) માંદગીથી આવેલી કારક છે. [સં.) કરનાર (સ. માં સમાસના ઉત્તરપદમાં “કરનાર'ના અશક્તિ, (૩) લજજા, શરમ
અર્થમાં આવે છે --એ સારાયે “ફાયદા-કાર ક” જેવા ભાષાકાયલે પૃ. કાપીને કરેલે ટુકડો
સંકર પણ સુલભ છે. એ ઉપરાંત સ્વતંત્ર અર્થે પણ સં.માં કાયસ્થ વિ., પૃ. [સં.] ઈ. સ. પૂર્વે ૪ થી–૩ જી સદીથી છે:) (૨) બીજા પાસે કરાવનારું, “કૅઝટિવ.” (૩) કાર્ય
ભારતવર્ષમાં વ્યાપક થયેલી લહિયા-કારકની-રાજ્યવહીવટ કરનારું, “ફંકશનલ' (પ્ર. પં.) (૪) વાકયમાં એકબીજાં પદેને વગેરેનાં કામ કરનારી આર્યકુળની એક જાતિ (વલભીપુરના વિભક્તિના પ્રકારને નામિક સંબંધ (૫, બી., ત્રી., એ., “કાયસ્થ” એ “વાલમ કાયસ્થ’). (સંજ્ઞા.)
પાં., સા. એ “કારક વિભકિતઓ' કહેવાય છે). (વ્યા.) કાયા સ્ત્રી. [સં. વાવ પં. શરીર. (૨) જીની જનનેંદ્રિયની કારક-દીપક પં. [.] એ નામને કાવ્યને એક અલંકાર.