Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 534

કાનૂનિય
કાપવું
કાપડ ન. [સં. ર્પટ>qs] સીન્યા વિનાનું આખું કપડું, કાપડ, પીસ–ગુડ-ઝ'
કાનૂનિયું વિ. જુએ કાન' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] કાય. દાનું જાણકાર, (૨) (લા.) તકરાર કર્યાં કરનાર, હુન્નતી કાનૂની વિ. [જુએ ‘કાન' + ગુ. ‘ઈ ' ત. પ્ર.] કાયદાને લગતું, ‘લીગલ,’ ‘સ્ટેચ્યુટરી.' (૨) કાયદેસર, ‘લેજિટિમેઇટ,’ (૩) (લા.) વાંધા-તકરારવાળું કાના(-ને)કાન ક્ર. વિ. [જુ
કાપડ-ઉદ્યોગ પું. [ + સં.] કાપડના ઉત્પાદનનેા ઉદ્યોગ, ‘ટેક્સ્ટાઇલ-ઇન્ડસ્ટ્રી’ અપઢ-નિયામક વિ., પું. [ + સં.] કાપડના ઉદ્યોગ ઉપર દેખરેખ રાખનાર, ટેકસ્ટાઇલ-કન્ટ્રોલર’ કાપઢ-બાર શ્રી. [ + જ બજાર.'] જ્યાં કાપડ જ માત્ર વેચવામાં આવે છે તેવી દુકાનવાળી બાર
‘કાન'–ઢિર્ભાવ-વચ્ચે ગુ. ‘એ’ ત્રી. વિ., પ્ર. અને ‘એ’ <ા. ‘વ’ પ્ર.] સીધું સાંભળીને. (૨) વાસણના કાંઠા સુધી [રસ્તાની બાજુએ આવેલું કાના વિ. સં.Î>ન્ત દ્વારા] ખાજુએ આવેલું-કાપડિયા પું. [સં, વંટિ-> પ્ર.. મિ-] કાપડી કાનેડી સ્ત્રી. આખા પાસે મળતી એક જાતની માશલી કાનેડું ન. [જુએ ‘કાને' + ગુ. 'ત. પ્ર.] (લા.) કાંઠા સુધી ઘાસથી ભરેલી નાની ટાપલી
કાનેતર ન. [જુએ ‘કાન' દ્વારા.] પતંગની પાછળ બંધાતા દ્વારા. (૨) જાદૂ. (૩) ખેાડખાંપણ, દેખ. (૪) ખેટકા, નડતર. (૫) ભૂત-પ્રેતાદિની અસર, વળગાડ. (૬) વાંધેા, હરકત. (૮) શંકા, વહેમ, (૮) કારણ, બહાનું કાનેર (૨૫) સ્ત્રી, જુએ ‘કાન' દ્વારા.] સરહદ, સીમાડે કાનેવાળિયા પું. [જુએ ‘કાન' દ્વારા.] ચેતવણી આપનાર માણસ, મળતિયા
કાનેસંગ (-સ) શ્રી. પથ્થરની ખાણ કાના પું. [સ, ર્ન->ન્નત્ર-] લિપિમાં વર્ણની જમણી ભાજ઼ ‘આ'ને બદલે વપરાતી પાણ (બ્રાહ્મી લિપિમાં વર્ણ પછી એના ડાબે ઉપરને ખૂણે કાનને સ્થાને એ નાની રેખા આવતી તેના વિકાસ). (૨) કાંઠે, વાસણની કિનારી. (૩)
પતંગના બંધાતા દ્વારા
કાનેકાન જુએ ‘કાને-કાન,’ કાનેાડી સ્ત્રી, બ્રાહ્મી વર્ગની એક વનસ્પતિ, ભાત-ગિલેડી નાહું ન. કુંભાર લેાકા વાસણને ચાક ઉપરથી ઉતારતાં એને લીસું કરવા માટે પાણીમાં પલાળી ઉપયેગ કરતા હોય છે તે લૂગડાની પટ્ટી કાને-ભાત ન., બ. વ. [જુએ કાના' + સં. માત્રા + પ્રા. મત્તા], “તર ન., ખ. વ. [ + સં. માત્રા>ગુ. માતર,' અર્વાં. તદ્દભવ, ત્રા ન., બ. વ. [ + સં.] લિપિમાં વર્ણની પછી ડાબી બાજુ કાળા અને ઉપરને મથાળે માત્રા = ‘એ’ સ્વરને માટેનું ચિહ્ન. (ર) પતંગને બંધાતા એ રીતના દ્વારા કાનેર ક્રિ. વિ. [જુએ 'કાન' દ્વારા.] છેવટની હદ ઉપર કાપ પું. [જએ કાપવું.'] કાપવું એ, કાપેા. (૨) કાપવાથી પડતા આંકા. (૩) લેકિસભા-ધારાસભા વગેરે લેાકશાહી સંસ્થાઓમાં અંદાજપત્ર રજૂ કરતી વેળા નામની રકમના કાપ મૂકી દરખાસ્ત કરવામાં આવે છે. એ જાતની ચર્ચા-માંગ, કટ-મૅશન.. (૪) સ્ત્રીએના કાનનું એક ઘરેણું. [॰ કાઢવા (રૂ. પ્ર.) કાપડ વેતરવું. . મૂકવા (રૂ. પ્ર.) કાપવું, વેતરવું. (ર) એછું કરવું, કાપી લેવું] કાપ-ટ્રૂપ (કાર્યક્ર્ય), પી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાપવું,’—ઢિર્ભાવ +ગુ, ઈ' ટ્ટ, પ્ર.] કાઢ્યું એ. (૨) નસ્તર, વાઢકાપ. (૩) (લા.) કરકસર. (૪) (નાકરી વગેરેમાંથી) ઓછું કરવું એ, ‘રિટ્રેચમેન્ટ’
પથ ન. [સં.] કપટ, છળ, પ્રપંચ, ગેા, (૨) દુષ્ટતા
Jain Education International_2010_04
૪૮૯
સાધુ. (ર). કાપડમા વેપારી
કાપડી વિ. સં. નાર્પેટિક > ટિમ-] કાપડનું બનાવેલું, કાપડ ચડાવેલું. (૨) પું. દેવીપૂજક સાધુ-બાવાના એક પ્રકાર, કાપડિયા [કાપડુ' કાપડી . [જુએ ‘કાપડું' ગુ. ઈ ' ×, સ્વાર્થે] નાનું કાપડી-પંથ (-પન્થ) પું. [જુએ ‘કાપડી’ + પંથ '] કાપડી
ખાવાએને સંપ્રદાય. (સંજ્ઞા.)
કાપડું [સ. ાટા-> પ્રા. વ્લમ-] કાપડનું બનાવેલું સ્ત્રીઓનું છાતીનું સીવેલું વસ્ત્ર, કાંચળી. (ર) (લા.) દાયઆણાનું વસ્ત્ર. (૩) પિયરમાંથી કે ભાઈ તરફથી અપાતી દીકરી કે બહેનને ભેટ. [॰ ઉતારવું (રૂ. પ્ર.) પુરુષ સાથે હલકા ધંધાએ કન્યાને પહેલી વાર સંબંધમાં આવવું.
ખંખેરવું (-ખઙખેરવું) (રૂ. પ્ર.) (ચારણિયાણીએ) શાપ આપવ]
કાપણી` સ્ત્રી. [જુએ ‘કાપવું' + ગુ. અણું' ક્રિયાવાચક કૃ.પ્ર. + ઈ 'શ્રીપ્રત્યય] કાપવાની રીત, કાપવાની ઢબ, (ર) ખેતરના મેાલની લણણી કાપણી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાપવું' + ગુ. અણું' કતુ વાચક ‡.
.
પ્ર. + ‘ઈ ” સ્રીપ્રત્યય] કાપવાનું હથિયાર, કાતર કાપતું વિ. જ઼િએ કાપવું' + ગુ, તું' વર્તે. કૃ.] (લા.) મેટી કમમાં નાની રકમ સમાવીને ગણાતું (ન્યા), કાપિયું (ન્યાજ) (ચક્રવૃદ્ધિ યાજતા એક પ્રકાર) કા-પથ પું. [સં.] કુ-માર્ગ, ખરાબ માર્ગ કાપરિયા સ્રી, કપુર જેવી વાસવાળી કેરીની એક જાત કારસ પું. કંસ, સમ
કાપલા-કૂપલી ન., ખ. વ. [જુએ ‘કાપલે’દ્વિર્ભાવ; (જુએ ‘કાપ-કંપ,') ] કાતરથી કે એન્તરથી કપડાં વગેરેના કરેલા નાના મોટા ટુકડા
કાપલી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાપલા’ + ગુ. ‘ઈ ’ સ્ત્રીપ્રત્યય] કાગળની કપડાની કે પાનની કાપેલી પટ્ટી, નાના કાપલા કાપલે પું. [≈એ ‘કાપવું’ + ગુ. ‘એ’કૃ મ + લ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કાપડના કાગળનેા કે પાનના કાપેલા ટુકડા. (ર) લેાઢાનુ' ફળાવાળું તીર
કાપવું સ. ક્રિ. સં. પ્-વ્-> પ્રા. Ü-] ચાકું તલવાર વગેરે ધારવાળા હથિયારથી વસ્તુને છેદી અલગ કરવી, વાઢી જુદું પાડવું, (૨) સંબંધ તેાડવા. (૩) એન્ડ્રુ કરવું, ઘટાડવું. (૪) ગંજીફાની રમતમાં રમાતી ભાતનું પત્તું ન હોય તે હુકમનાં પત્તાં ઊતરવાં. [કાપી મૂકવું (૨.પ્ર.) નાત બહાર મૂકવું. કાપી લેવું (રૂ.પ્ર.) થાય તે કરી લેવાનું કહેવું.