Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 509

કળ-કળાટ
૪૬૪
કળશ-ભાત
અર્થો ઉપરાંત (લા) એકાએક આવી પડતું, અણધાર્યું કળપણું ન. મરનારની પાછળ લગડાં ગોદડું થાળી વાટકે કળ-કળવટ (-) સ્ત્રી. વ્યાજુ ધીરધારને ધંધે
ટબડી વગેરે આપવાં એ, શા-દાન
[કળવી કળકળવું અ, ક્રિ. [૨વા.] કકળાટ કર, ટિટિયારો કરે. કા૫વ ન. જમીનમાં ઢેફાં ભાંગવાનું ખેતીનું એક ઓજાર, (૨) (લા.) દુઃખની વેદના વ્યક્ત કરવી. (૩) રડવું. (૪) કળાવુંઅ. ક્રિ. [સ. વ > , અર્વા. તદ્ભવ “કલપવું શોક વ્યક્ત કર. કળકળવું ભાવે, જિ. કળકળાવવું દ્વારા] કલ્પાંત કરવું, જરવું. (૨) સ. કિં. નિશ્ચય કરો. પ્રેમ, સ, ક્રિ,
(૩) સંક૯પ કરવો. કળપવુંભાવે, ક્રિ, કર્મણિ, કળકળાટ કું. [જુઓ “કળકળવું' + ગુ. “આટ' કુ. પ્ર.] કળપાવવું છે.. સ. ક્રિ. કકળાટ, ૨ડાળ. (૨) શેર-બાર. (૩) કલેશ, કંકાસ, કળપવુંસ. ક્રિ. ખેતરમાં રાંપડી કેરવવી. કળપાર કજિયે
[કકળાટ, શેર-બાર, ધાટ કર્મણિ, કે. કળવું ., સ. ક્રિ. કળકળાણ ન. જિઓ કળકળવું + ગુ, “આણ” ક. પ્ર.] કળપાવવું, *, કળપવું જુએ “કળવંજમાં. કળકળાવવું, કળકળાવું જ “કળકળવું'માં.
કળપી સ્ત્રી, ખેડૂતનું એક ઓજાર, રાંપડી કળ-કાંકણ ન. ધીરધાર લેનાર વર્ગ. (૨) અસીલ, ઘરાક કળબ (-ખ્ય સ્ત્રી. મોટી રાંપડી, કળપી (વકીલ)
કળબવું સ. ક્રિ. [જુઓ “કળબ,” -ના. ધા.] ખેતરમાં રાંપડી કળ-ખાધા-કચ) સ્ત્રી, જિઓ “કળવું' + “ખાધ.”] ખાતેદાર ફેરવવી. કળબાવું કર્મણિ, ક્રિ. કળબાવવું છે. સ. કે. તરફથી થયેલી નુકસાની, ખાતેદાર નાસી જતાં વેપારીનું કળબાવવું, કળબાયું જુએ “કળબ’માં. લેણું ખોટું થવાથી થતી નુકસાની
કળમળવું અ. ક્રિ. [૨વા] કચવાવું, કણમણવું કળગારી મું. શિંગડિયે વછનાગ, વખો [અણબનાવ કળમળે ૫. જિઓ “કળમળવું' + ગુ. “ઉ. પ્ર.] કચવાટ, કળછા સ્ત્રી. [સં. -છોઘા) કજિયે, ટંટો, તકરાર. (૨) વસવસ, નાખુશી. (૨) વહેમ, શંકા કળજુગ પું. [સં.ત્રિ-યુન] જુએ “કાલ-યુગ.”
કળલાવી સ્ત્રી. એક જાતની વનસ્પતિ, લાંગુલી, નાગલી કળણ ન. [સં. શરન>પ્રા. શાળ] જ્ઞાન, સમઝણ કળ-વ-વિકળ સ્ત્રી. [સં. 10 + લવ-જા] (લા.) યુક્તિ, કળણુ ન., (શ્ય) સ્ત્રી. [જુએ “કળવું' + ગુ. “અણુ” કુ. કળા, હિકમત, તદબીર. (૨) સૂઝ, સમઝ. (૩) માહિતી, પ્ર.] કળતર
ખબર. (૪) શાતા, નિરાંત, ચેન [હિકમતવાળું કળણુ ન. [ઓ કળવું + ગુ. “અણ” કે. પ્ર.] પગ કળ-વા-વિકળિયું વિ. [+ ગુ. “યું” ત. પ્ર.] યુક્તિબીજ,
મૂકતાં કળી જવાય તેવી નરમ માટીવાળી ભીની જમીન કળવઠ (-ઠ) સ્ત્રી. ડોલવું એ, ઝોક, લથડિયું. (વહાણ.) કળણુ સ્ત્રી. સિં. વઢના>પ્રા. વીઝા] જ્ઞાન, સમઝણ, કળણ કળવળ' (કષ-વળ્ય) સ્ત્રી, જિઓ “કળ'+ “વળવું.] કળતર ન., જિઓ “કળવું' + ગુ. “તર' ક. પ્ર.] અટકળ, યુક્તિ, દાવપેચ, તદબીર, હિકમત [કચકચિ ઘાંઘાટ અંદાજ, અડસટ્ટો
કળવળ (કવળ્ય) સ્ત્રી. [જુઓ “કળવળવું'.] કલબલ, કળતર (૨) સ્ત્રી. [જુઓ “કળવું' + ગુ. “તર” ક. પ્ર.] કળવળવું અ. જિ. [રવા.] કલબલ કરવું, કચકચિ ધાટ ઝીણો તાવ કે મારની અસરથી શરીરના અંગોમાં થતું કળણ કરવો. (૨) ખબર પડે એમ કરવું
[હુન્નરી કળતર (-૨) જી. જિઓ “કળવું + 9. “તર” ક.મ.] કળ-વંત વિ. [સ. છા-વત્>પ્રા. -વંત] કળા જાણનાર,
પાણીપચી જમીન (જેમાં પગ વગેરે ખંચી જાય) કળવવુંજુઓ “કળવું ૧૨માં. કળતર ન. પાણીના કેસને લગતાં ઓજારો અને સાધના કળવિકળ જુઓ ‘કળ-વકળ.” કળતાણું ન. [જુઓ “કળવું' + “તાણવું' + ગુ. “ઉં'. પ્ર.] કળ-વિકળિયું જુએ “કળ-વકળિયું.' પાકને અડસટ્ટો કાઢી આપવાનું મહેનતાણું.
કળવી સ્ત્રી. જમીનનાં ઢેફાં ભાંગવાનું ઓજાર, કળપવ કળથિયું વિ. [જુઓ “કળથી' +”. “યું' ત. પ્ર.] કળથીને કળવું સ, કિં. [સં. -> પ્રા. ૪-] ઓળખી લેવું. લગતુ. (૨) કળથીના રંગનું
જાણી લેવું. (૨) કલ્પવું, ધારવું, અટકળ કરવી. કળાવું કળથી સ્ત્રી. (સં. ૬f >પ્રા. શefથમ] હલકી જાતનું કર્મણિ, ક્રિ, કળવવું છે, સકેિ.
એક ધાન્ય. [ કરવી (રૂ. પ્ર.) કજિયો કરવા. (૨) કળવું અ. ક્રિ. કળતર થવી. કેળવવું છે, સ. કિં. ચિડાવું. ૦ ખાવી (રૂ. પ્ર.) અણગમતું કામ કરવું
(૨) દુ:ખ થાય એમ કરવું કળથી-વાયું છે. [ + જુએ “વાવવું” ઉપરથી વાળ્યું” ભ. કે. કળવું અ. ક્રિ. [દેશપ્રા શહ-કાદવ, ના. ધા] (કાદવમાં) નો વિકાસ] જેમાં કળથી વાવેલી છે તેવું (ખેતર)
ખંચી જવું. કળાવવું છે.. સ. કેિ. કળથાર ન [સં. વછરથ-વૃત્તા-] કળથીના છેડની ડાખળી કળવું ન. હિંદુઓમાં મૃત્યુ પછીની એક ક્રિયા અને પાલ
[લાગે તેવું કળશ જુઓ ‘કલશ.” કળ-દાર વિ. [જુએ “કળ'+ ફા. પ્રત્યય.] ચાંપવાળું, કંચ કળશ-ઘર ન. [સં. વેરી + પ્રા. ઘર] સિંહાસનને કળશના કળના સ્ત્રી. સિં, વાસના] સમઝ, સમઝણ. (૨) ગણતરી, ખ્યાલ ચિહ્નવાળો સુશોભિત ભાગ કી-૫ટ પું, ન. [જુઓ ‘કળ” + સં. ૧ટ્ટ !.] ટાઈપ-રાઈટર કળશ-પૂજ જુઓ “કલ-પૂજા.” ટોલિપ્રિન્ટર વગેરેના વર્ગોની ગોઠવણીને ખ્યાલ આપતું કળશ-ભાત (-ત્ય) ન. [સ, જરા + જ “ભાત,૨] જેમાં પાટિયું, “કી-બોર્ડ
કળશની અનેક આકૃતિઓ આવતી હતી તેવું અમદાવાદી
For Private & Personal use only.