Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 475

કરણીજી
૪૩૦
કરપી
કરણ-૫દ ન. (સં.] વર્ગમૂળ નિઃશેષ નીકળી શકે તેવી જેનું હલન-ચલન વધારે હોય તેવું ઘર કાર્યાલય વગેરે સંખ્યા. ગ.)
[૨કમ. (ગ.) સ્થાનેમાનું (માણસ). કરણી-પદી સી. [+ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય કરણી-પદની કરક,-ત ન. [સં, વર્તળ ઉપરથી આચરણ (નકારાર્થે કરણીય વિ. સં.1 કરવા જેવું. (૨) અવશ્ય કરવા જેવું. માં). (૨) (લા.) કાવતરું, પ્રપંચ, યુક્તિ (૩) ન. હાથમાં લીધેલું કામ
[કામ કરતમ (મ્ય સ્ત્રી. એક જાતની કસ્તુરી કરણી-વરણ રમી, (જુઓ ‘કરણી' + “વરણી.'] (લા.) સુંદર કરતેવું વિ. [જ “ કરવું ' + ગુ. “તું” વર્ત. + ગુ. કરણી-સમીકરણ ન. [૪] એક અથવા બંને પક્ષમાં જે “એવું’ ઢિ. ભ. ક ] કરેલું હોય તેવું સંખ્યાનું વગમલ કે અન્ય મલ બરાબર નીકળી શકતું ન કરદળી સ્ત્રી પાણીના ઓવારા પાસે ઊગતું કેળનાં પાન હોય તેવી સંખ્યાના મૂળવાળાં પદ હોય તેવું સમીકરણ, જેવાં પાનવાળું જુદા જુદા રંગનાં ફૂલવાળું એક ઝાડ ઈર-રેશનલ ઇકવેશન.” (ગ.)
કર-દાતા વિ, પૃ. સિ, j] કર ભરનાર, “એસેસી,” કરણે પું. એક વનસ્પતિ (સ, ). (ગ).
રેઈટ-પેચર’ કરયાત્મક વિ. [સં. જાળી+મારન્ ] મૂલભૂત, “ઈંડિકલ'. કરનજ ન. એક જાતનું ઝાડ. (૨) જવ બાજરી જુવાર કરત (૨) સ્ત્રી. [સ. -ક-] ક-ઋતુ, ક-મે મ
વગેરેની જંગ. (૩) ભર રંગ કરે-તલ(ળ) ન. [સં.] હથેળી
કરના, -નાઈ, નાટ ન. મોઢેથી વગાડવાનું વાજું કરતલ-ગત વિ. સિં] હથેળીમાં રહેલું
કરનાલ પુ. એક જાતની તપ. (૨) મે ઢોલ કરતલ-પાત્ર ન. [સ.] હથેળી-રૂપી વાસણ
કરન્ટ (કરપ્ટ) . [સં.] પ્રવાહ. (૨) વીજળીના પ્રવાહ. કરતલપુટ કું. [સં] બેઉ હથેળી સામસામી રાખી કરવામાં (૩) વિ. ચાલુ આવતે દાબડા-ઘાટ. (૨) ખે
કરન્ટ એકાઉન્ટ (કરપ્ટ એકાઉન્ટ) છું. [સં.] બેંકમાંનું કરતલ ભિક્ષા સ્ત્રી. [સ.] હથેળીમાં સમાય તેટલી જ ચાલુ ખાતું ભિક્ષા લેવાની પ્રતિજ્ઞા કે વ્રત
કિાર્પલ બોન” કર-ન્યાસ પું. [સં.] કંઈ પણ પ્રકારનું પૂજન વગેરે કરતાં કરતલાસ્થિ ન. [+ સ. માથ] હથેળીનું હાડકું, મેટ- શુદ્ધિ માટે મંત્રોચ્ચારપૂર્વક હાથની તે તે આંગળીને કરતલિક વિ, પું. [સં.] હથેળીની માંસપેશીઓ અને ઉદેશી કરવામાં આવતી નમસ્કારની ભાવના શિરા તેમજ ધમનને ઢાંકનાર નાયુ
કરન્સી . [.] ચલણ, ચલણી નાણું કરતલિકા સ્ત્રી. [સં.] હથેળી
કર૫(બ) પું. [અર. કબૂ-શોક, ફિકર, સામાને ચિંતાકરતલી સ્ત્રી. [સ.] હથેળી. (૨) તાળી. (૩) બેલગાડીમાં તર કરવું] (લા.) હાક, ધાક, અંકુશ, કડપ હાંકનારને બેસવાની જગ્યા
કપટા,-ટી સ્ત્રી. કાંકડનું ઝાડ કરતવ ન. [સ, વાર્ત, અર્વા. તદુભવ કર્તવ્ય, કાર્ય, કર-૫૮ વિ. [સં.] હાથનું ચાલાક કામ વગેરે
[હથેળી કર-પટુ ન. કઠગંદીનું ઝાડ કર-તળ, ળિયું વિ., ન. [ + ગુ. ‘ઈયું' સ્વાથે ત..] કરતલ, કરપદુ-તા સ્ત્રી. [સં.] હાથચાલાકી, હસ્તલાઘવ કરતાધરતા વિ. [સં. શર્તા-ધર્તા, પું, અર્વા. તદભવ) મુખ્ય કરપટું ન કરષ્ટીનું ફળ, એવું સંચાલન કરનાર, મુખી, આગેવાન
(પરમેશ્વર કર-પત્ર ન.. -ત્રી સ્ત્રી. [સં.] કરવત ક(કિ)રતાર છું. [સ. ત. ને અર્વા, વિકાસ] જગતને કર્તા– કર-૫લું ન. [સ. + જુએ “પવું.”] (લા.) બે હાથમાં કર-તાલ(-ળ) સ્ત્રી. [સ. વનતા ન.] (લા.) ગાનમાં તાલ રહે તેટલું માપ, ઊંડળ
આપવા માટે વગાડવાનું લાકડાની પટ્ટીઓના ખાંચામાં કર-પલ્લવ છું. [સં.] પલવ-પળ જે સુકેમળ હાથ કાંસિયા-વાળું વાદ. (૨) કાંસીજેડાં, ઝાંઝ [વગાડનાર કર-પલ્લવી સ્ત્રી, સિં] હાથ અને હાથનાં આંગળાના કરતાલિત-ળિ) વિ. પું. [+ ગુ. “યું' ત. પ્ર.) કરતાળ સંકેતથી કરવામાં આવતી વાતચીતની વિદ્યા કરતા-હરતા છું. [સં. વર્તા-હat, અવ. તદભવ] કરી કરપ૬૧ સ. ક્રિ. [૨વા.] કેત૨વું. (૨) કાતરી ખાવું. આપનાર અને પાછું લઈ પણ લેનાર-પરમેશ્વર
ઘોડું થોડું કરડવું. (૩) કેર-કિનારીથી કાતરી ખાવું. કર-તાળ જુએ “ કરતાલ.'
કરપાવું કર્મણિ, ક્રિ. કરપાવવું છે., સ. 1. કરતળિયા જુઓ ‘કરતા.'
કરલ(-ળ)પવું જુઓ “કળપવું.”
[ બો કરતાં ના.. [જ એ “કરવું' + ગુ. ‘d' વર્ત. , + કર-પાત્ર ન, કર-પત્રિકા સ્ત્રી. [સં.] હથેળીરૂપી વાસણ, ‘આ’ અવ્યય બનાવનારે પ્ર.] કરવાથી. (૨) તુલનાર્થે કરપાત્રી વિ. [સ, મું.] માત્ર હળીમાં કે બેબામાં થી'
[ચામડું અનાજ મળે તેટલાથી વૃત્તિ કરનાર (સાધુ-સંન્યાસી) કરતી સ્ત્રી [સં. ઋત્તિ દ્વારા] મરેલાં વાછડાંનું ભંસે ભરેલ કપાવવું, કરપાવું જુએ “કર૫૬માં. કરતુ એ “કરત.'
કર(-ળપાવવું, કર(-ળ) પાવું એ “કર(-ળ)પવું” માં. કરતુ ન. [સં. શર્તવ્ય-ઉપરથી મળેલ] કૃત્ય, કરતક, કામ કર-પિંજરી (-
પિંજરી) સ્ત્રી. [સ. ૨-૫નરા ] (લા.) કરતું -કારવતું વિ.[જુઓ ‘કરવું' + એનું વ્યાપક રહે તેવું શિંગડા જેવા તંતુના હાડપિંજરવાળું એક જાતનું જીવડું છે. કારવવું' + બંનેને સમાસને કારણે “તુંવર્ત. કૃ] કર વિ., પૃ. [સં. યુવા નો અ. વિકાસ કૃપણ,