Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 473

કરકેટડી
૪૨૮
३२४
કરકેટલી સ્ત્રી, કંટેલાં-કંકોડાંને વેલે
કરચ (-૩) સ્ત્રી. [વા.] છેક નાની પાતળી ચીપ (ખાસ કરકેદક ન. એક જાતનું ઝવેરાત
કરીને કાચનો). (૨) હાથની આંગળીમાં પહેરવાને સેનાકરકેલ (-૧૫) સ્ત્રી, ચોમાસામાં થતી એક વનસ્પતિ, કરોલી રૂપાને તે તે નાનો કરડે કરેકેલવું સ, ક્રિ. [૨વા.] અંદરથી કેલવું, કાચવું, ખેતરવું. કર-ચરણ પું, ન., બ. વ. [સ, ૫.] હાથ-પગ
કરકેલાવું કર્મણિ, ક્રિ. કરાકેલાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. કરચલા-મૂળ ન. [ જુએ “કરચલે' + સં. મ0 (લા.) કરેલાવવું, કરકેલાવું જુએ “કરકેલમાં,
અમેરિકામાં થતું એક જાતનું ઝાડ કર-કેશ(-ષ) પં. સિં.] બે
કરચલિત-ળિયાળું વિ. [ જુએ “કરચલી' + ગુ. ઇયું” કર-કેસ(-સી)ર જ “કરકસર.'
+“આ” ત. પ્ર.] કરચલીવાળું કર-કૌશલ,-લય ન. [સં] હાથની કળા-વિષયક હેરિયારી. કરચલિયે મું, એક જાતનું પક્ષી [કરચલાની માદા (૨) હાથચાલાકી
કરચલી સ્ત્રી. [જઓ “કરચલો' + ગુ. ઈ” શ્રીપ્રત્યય] કરખ પું. [સં. શર્ષ, અર્વા. તદભવ] ખેંચતાણ, ખેંચાતા. કરચલી*(-ળી) સ્ત્રી. કરચલી, કડચલી, કોલી
(૨) તાણ, ખેંચ, અછત. (૩) લા. દુઃખ, શેક કર(-)ચેલો છું. [સં. સfટ્ટ-] દશપદી વર્ગનું એક નાનું કર છું. [હિં. “કરખા'] યુદ્ધનું ગીત, કડછે. (૨) ૩૭ દરિયાઈ પ્રાણી (જે સમુદ્રકાંઠે રેતીમાં દર કરી રહે છે.) માત્રાને એક માત્રામેળ છંદ. (પ)
કરચળિયાળું જુઓ કરચલિયાળું.” કરખેલી સ્ત્રી, ભેજવાળા પ્રદેશમાં ઊગતી એક વેલ, કરકેલ કરચળી જ “કરચલી.૨
[ડફ, મેટી ખંજરી કરગટ(ડી)ઠી, કરગટી-ઠી), જુઓ “કરકટી.”
કર-ચંગ (-ચ8) પું. [સં. + જુઓ “ચંગ.”] એક જાતની કરગઠિયું ન. બળતણ વગેરે માટે વપરાતું ફાડેલું કે ફાડયા કરચા ., બ. વ. જિઓ “કરચ’ +ગુ, “ઓ' સ્વાર્થે વિનાનું લાકટિયું, પાતળું નાનું ઈ ઘણું
ત. પ્ર.] હીરાની ઝીણી ઝીણી કણીઓ કરગઠડી, કરગઠી જુઓ “કરકટી.'
કરચર (છા) કું., બ. વ. જર બાજ રે શેરડી વગેરે વાઢી કરગડી સ્ત્રી, ખેતીનું એક ઓજાર
લીધા પછી ખેતરમાં રહેતાં ભેથાં, ખીપા કર-ગત વિ. સં.] હસ્તગત, હાથમાં રહેલું, પ્રાપ્ત થયેલું કરચવવું જ “કચામાં. (૨) (લા.) ચીડવવું, ખીજવવું કરગર (૨) સ્ત્રી. કરકર, ઝીણું કાંકરી
કરચાવું અ. કિ. રિવા.] ઝીણી ઝીણી કરચ-રૂપ થવું, ભૂકો કરગર (-) સ્ત્રી. [જુ કરગરવું.'] કરગરવું એ, થે. કરચાવવું છે, સ. ક્રિ. [નાનાં તૂટેલાં હાડકાં અજીજ, કાકલૂદી
કરચાં ન., બ. વ. [.જુઓ ‘કરચ' + ગુ. ‘ઉ' ત. પ્ર. ] કરગરવું સ, કિં. [રવા.] આજીજી કરવી. (ભ. કુ. ને કતરે કરચિયાં ન., બ. વ. [જુઓ કરચ + ગુ. “ઈયું” ત. પ્ર.] પ્રગ.) કરગરવું કમણિ, ક્રિ. કરગરાવવું પ્રે., સ. જિ. હીરાની ઝીણું ઝીણું લાંબી કરશે કે કણીઓ, કરચા કરગરાટ પું. [જુઓ “કરગરવું' + ગુ. “આટ' કુ. પ્ર.] કરચું ન. [જુઓ કરચ” + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] (લા.) ખેડુત
કરગરવું એ, કરગર, કાલાવાલા, કાકલુદી, અજીજી માટે તિરસ્કારમાં વપરાતો શબ્દ કરગરાવવું, કરગરવું એ કરગરવુંમાં.
કર-ચૂડી સ્ત્રી., -ડે પું. [સં. + એ “ચુડી–ડો.']. કરગરાશ (-શ્ય) સ્ત્રી. ખાડા ટેકરા જેવી ઊંચી નીચી સ્ત્રીઓને હાથમાં પહેરવાની દાંતની ચૂડી ખરબચડી કતરણ
કરો-છા) કું. [જુએ કરયા.'] જુઓ કરચા.” (૨) કરગરી શ્રી. પુરુષને કાનમાં પહેરવાની એક જાતની બૂટી (લા.) સાફ ન મંડાયાથી માથામાં રહી ગયેલા વાળ, ખપરે. કરગર વિ. [જ કરગર + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] ઝીણું (૩) વાળને બહાર નીકળેલો નાને ભાગ. (૪) (લા) કાંકરીવાળું, કસ્તરવાળું. (૩) લા. તીવ્ર, ચંચળ
અભણ, ગામડિયે, (૫) મૂર્ખ-બેવકુફ માણસ. (૬) કણબી કરગવું સ. દિ. [રવા. કરગરવું. (ભૂ. કૃ. કર્તરિ પ્રયોગ). માટે તિરસ્કારમાં વપરાતો શબ્દ કરગાવું કર્મણિ, ક્રિ. કરગાવવું છે.. સ. ક્રિ.
કર-ચાર પું. [સં.] આપવાના થાય તે સરકારી વેરા છુપાવનાર, કરગસ (નસ્ય) સ્ત્રી. કરચ (૨) કસ્તર, કરકર, રજ, (૩) કર ઓછો ભરી બાકી છુપાવનાર, ટેકસ-એઈઝર’ મેલ, કચરે
કર-ચારી સ્ત્રી. [સં. + જુએ “ચોરી.”] વિષે છુપાવવા એ, કરગાવવું, કરેગાવું જુએ “કગમાં.
ટેક્સ-એઈઝન' કર-ગ્રહ પું, -હણ ન. [.] લગ્ન વખતે થતું કન્યાનું કરચેલી(-ળી) જ એ “કરચલી.'
[પડવી પાણિગ્રહણ, (૨) વેરાની વસૂલાત
કરળાવું અ. કિ. [જુએ “કાળી,' ના. ધા.] કરચલીઓ કર-ગ્રાહક વિ. [સં.૩, કર-ચાહી . [સે, મું.] કન્યાનું કાળી જ “કરચેલી’–કરચલી.'
લગ્નમાં પાણિગ્રહણ કરનાર. (૨) વેરાની વસુલાત કરનાર કરછેદ પું. [સં] હાથ કાપી નાખવાની ક્રિયા કરઘટી શ્રી. એક જાતનું સુંદર નાનાં પાનવાળું ઝાડ કરછક ન. તણી કર-ઘર્ષણ ન. [સં.] હથેળી સામસામી ઘસવાની ક્રિયા કરછી જુઓ કરચા.૨ કરnહી સ્ત્રી. લાંબા પાનવાળું અને પુષ્કળ ગંદર આપતું
કરે છે જુઓ “કરો. એક ઝાડ
કરજ ન. [અર. ક] દેવું, ઋણ. [અદા કરવું, ૦આપવું, કરઘા ઝી. હાથે વણવાની શાળ
૦ જેલું, વાળવું (રૂ. પ્ર.) દેવું ભરી આપવું. કઢવું