Page Text
________________
કમચી
૪૨૨
કમર
બોલવું એ
[+ગુ. ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઓછા બળવાળું, નિર્બળ, કમચી સ્ત્રી. [તક.] ચાબુક, કેરડા. (૨) ચાબુકની દોરી. અશક્ત
[મતિવાળું, કુબુદ્ધિવાળું (૩) ડાળી. (૪) વાંસ નેતર વગેરેની પાતળી સોટી (જેની કમતિયું વિ. જિઓ “ક-મત' + ગુ “યું” ત. પ્ર.] ખરાબ ટોપલી બનાવાય છે.). (૫) (લા) પંજા લડાવવામાં હાથને કમતી વિ. જિઓ “કમ' દ્વારા] એછું. (૨) ખૂટતું, ઘટતું ઝટકે જેનાથી આંગળીઓ તુટી જાય.)
કમ-તેલ વિ. જિઓ “કમ' + . ] વજનમાં તેલ કરતાં કમ છું. એક જાતનું તંતુવાઘ. [ખસી જવે (રૂ. પ્ર.) એઈ, ઓછા વજનનું. (૨) (લા.) ઓછી મહત્તા ધરાવતું, ભાન ગુમાવવું. (૨) ગાંડા થઈ જવું]
એાછા વરવાળું, ઓછા મિભાવાળું કમ-જબાં-બાન) સ્ત્રી. [જુઓ કમ' + ‘જબાન.'] ઓછું કમ-તેવું વિ. [+ જુએ તાળવુંગુ. “હું” ક. પ્ર.] ઓછું બોલવાપણું. (૨) અબેલપણું, મૌન. (૩) (લા.) ભંડી ગાળ, તલ કરનારું, ઓછું વજન કરનાર અપશબ્દ. (૪) વિ. ઓછું બેલનારું
કમધ, ૦જ વિ. [સં. વર્મ-4 > પ્રા. મર્થન કર્મ કમ-જાત (-ત્ય) વિ. [જઓ “કમ' + “જાતર.'] હલકા કુળમાં કરી વજા ફરકાવી છે તેવું (જ. ગુ) ખ્યાતનામ, પ્રખ્યાત જ-મેલું. (૨) રખાતના પિટ, વર્ણસંકર (૩) (લા) કુટિલ,
. (૩) (લા.) કુટિલ, ક-મન ન. [ –મન ] અસંતોષ, અપ્રીતિ, નાખુશ. લુ, બદમાશ
(૨) કંટાળે, અભાવ. (૩) અનિચ્છા કમ-જાદે કિં. [જુઓ ‘કમ+ ફા. “જિયાદ ] ઓવતું, વધુ ટુ કમ-નજર સ્ત્રી. [જુઓ “કમ' + “નજર.૨] ઓછી નજર, કમ-જેર વિ. જિઓ કમજોર ઓછા બળવાળું, નિર્બળ, ટૂંકી દૃષ્ટિ. (૨) મહેરબાનીને અભાવ, અવ૫. (૩) વિ. અશક્ત
ઓછી નજરવાળું, ટંકી દષ્ટિવાળું કમ-જેરી સ્ત્રી. [+ફા. ઈ' પ્રત્યય] નિર્બળતા, અ-શક્તિ કમ-નસીબ ન. [અર. કમ્નસીબ] દુર્ભાગ્ય, કમ-ભાગ્ય, (૨) કમ-જેશ(-સ) વિ. [જુઓ ‘કમ' + “જેશ(-સ).”]• જુસ્સા દારિદ્રય. (૩) વિ. દુર્ભાગી, કમભાગી. (૪) દુઃખી વિનાનું, નમાલું
કમનસીબી સ્ત્રી. [+ ફા. “ઈ' પ્રત્યય] દુર્ભાગ્ય, કમભાગ્ય કમક પું. [સં] કાચબા. (૨) વાંસ
કમનીય વિ. [ સં.] ચાહવા જેવું, પ્રીતિને લાયક. (૨) કમઠાડું ન. [ + ગુ. ‘આડું ત. પ્ર.] વાંસનું ખપાટિયું મને હર, સુંદર કમઠાણ ન. [જુઓ ‘કમઠ' દ્વાર.] વાંસ વગેરેથી ઊભું કરેલું - કમનીયતા સ્ત્રી. [સં.] કમનીય હોવાપણું ઇમારત કે મકાનનું કાચું માળખું. (૨) (લા.) માટે ખટલો, કમ-પાયરી સ્ત્રી. [જ “કમ' + પાયરી.] ઊતરતા પ્રકારને રસાલે. (૩) કામની ગોઠવણ. (૪) કારભાર, (૫)તોફાન, ધાંધલ દરજજો. (૨) વિ. ઊતરતા દરજજાનું. (૩) નીચ, હલકું કમઠાણું ન. [જુઓ ‘કમઠાણ + ગુ. ‘ઉં' વાર્થે ત. પ્ર.] કમ-પાક યું. [ઓ “કમ' + સં] ખેતરમાં ઊતરેલો ઓછો વાંસ કે લાકડાની ડાળ. (૨) લાકડાને બનો. (૩) લાકડું પાક. (૨) વિ. ઓછા પાકવાળું સારું કરવાનું સાધન
કમ-ફુરસદ શ્રી. જિઓ “કમ' + “ફુરસદ.'] ઓછી નવરાશ. કમડા !. [જુઓ ‘કમઠ' દ્વાર.](વાંસને કડછો વાપરવાને (૨) વિ. એાછી નવરાશવાળું ઓિછી નવરાશ કારણે) રસો. (૨) બાંધકામને અનુભવી સુતાર-કડિયે કમ-ફુરસદી સી. [+ ફા. ઈ' પ્રત્યય.] ઓછી • ફુરસદ, વગેરે મિસ્ત્રી, શિલ્પી
[ડફણું, બંધું કમબખ્ત(-ખત) વિ. ફિ. કમ્બખ્ત ] દુર્ભાગી, કમનસીબ. કમઠાલ () સ્ત્રી. [જુઓ ‘કમઠદ્વારા.] લાકડાનું ડંગોરું, (૨) (લા.) લુચ્ચું, બદમાશ કમઠાળ (m) સ્ત્રી. [જુઓ ‘કમઠાલ.”] વાંસ પણે. (૨) કમબખ્તી(ખેતી) સ્ત્રી. [વા. કમ્બખ્તી] દુર્ભાગ્ય, કમનસીબી. દંડકે. (૩) ફડેવું લાકડું, ચિતળ
(૨) (લા) લુચ્ચાઈ, બદમાશી [ઓછી બુદ્ધિવાળું કમઠી સ્ત્રી. [સં.] કાચબી. (૨) વાંસની ચીપ
કમ-બુદ્ધિ સી. [ ઓ “કમ' + સં.] ઓછી બુદ્ધિ. (૨) વિ. કમઠળિયાં ન., બ. . [સૌ.] જુવારના સાંડાને પિલો કરી બેઉ કમ-બેશ વિ. [૧] એછુંવતું, વધુટું, થોડુંઘણું
છેડા ભેળા કરી કરવામાં આવતું રમવા માટેનું સાધન (ન.મા.) કમ-ભાગી વિ. [ઓ “કમ' + સં., મું.] કમનસીબ, હતકમણવું અ, કિં. [સં. યુ-મનન >પ્રા, મા-ના-ધા, મનથી ભાગ્ય, દુભોગી
ભાગ્ય, દુર્ભાગી [મ-નસીબ, દુર્ભાગી, હત ભાગ્ય
[કમ-નસીબ, ભાગ અપ્રસન્નતા બતાવવી, કચવાણું, દુભાવું. કમણાવવું છે, સ, જિ. કમ-ભાગ્ય ન. [ઓ “કમ' + સં] દુર્ભાગ્ય. (૨) વિ. કમણી સ્ત્રી, પગરખાં
કમર સી. [ફા.) કેડ, કમ્મર. [કસવી (રૂ. પ્ર.) હિંમતથી કમત (ત્ય) સ્ત્રી. [સ. યુ-મfa] કુમતિ, કુબુદ્ધિ
કામ કરવા તૈયાર થવું, કટિબદ્ધ થવું. ખેલવી (રૂ. પ્ર.) કમ-તર વિ. જિઓ “કમ' + સં., કા. પ્રત્યય] વધારે એ. આરામ કરવો. (૨) નોકરી છોડવી. ખેલી બેસવું (૨) ઉતરતી કોટિનું
(-બેસવું) (રૂ. પ્ર.) આરામથી બેસવું. ૦ ચૂકવી (૨. પ્ર.) કેમ-તરીન વિ. [જુએ “કમ + કા. પ્રત્યય] અત્યંત ઓછ, ઘડપણથી શરીરનું વાંકું વળવું. બ્યુટવી, લૂંટવી (રૂ. પ્ર.)
જરાક. (૨) કમ-ભાગ્ય. (૩) કંગાળ, તદન ગરીબ. (૪) કેડમાં દુખાવો થવો. (૨) વિશ્વાસ કે હિંમત ખોવાં. (૩) તુચ્છ, પામર
નિરાશ થવું. (૪) દીકરો ગુમાવો. ૦૯ (રૂ. પ્ર.) નામર્દ, કમ-તાઈ સ્ત્રી. [જ એ “કમ' + સં. તા. ત. પ્ર. + . “આઈ' નપુંસક. (૨) ખંધવાળું ૦ ટેકવી (ઉ. પ્ર.) વાંસે
સ્વાથે ત. પ્ર.] કમપણું, છાપણું, કમી, ઊણપ, ખામી થાબડ, હિંમત આપવી. ૦ તેડવી (રૂ. પ્ર.) ઘણું સખત કમ-તાકાત વિ. [ જુઓ ‘કમ' + “તાકાત.' ], તો વિ. મહેનત કરવી, (૨) આશાભંગ કરવું. (૩) મિત્રોને દુશ્મનના
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |