Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 456

કદળીનાલ(ળ)
૪૧૧
ક-ધાન
[વહેમ
કદળી-નાલ(ળ) જુએ “કદલી-નાલ.'
કદાપિ કિ. વિ. [+ સં. અ]િ જ “કદાચ” –“કદાચિત.” કદળી-પત્ર જુએ “કદલી-પત્ર.”
(૨) હરગીજ, કોઈ પણ રીતે કદળી-૫૫ જુએ “કદલી-પુષ્પ.'
કદા-રજા સ્ત્રી. [અર. કઝા-રઝા] આફત, દુ:ખ. (૨) દેવી કદળી-લ() જુએ “કદલી-ફલ.
કેપ. (૩) અકસ્માત. (૪) મત, મરણ કદળી-વન જુઓ “કદલીવન.”
કદાવર વિ. [અર. કદ્ + ફા. “અવર' પ્રત્યય] સારી ઊંચાઈ કદળી-વ્રત જુઓ “કદલી-વ્રત.”
ધરાવનારું, જખર કદળી-સાર જુઓ “કદલી-સાર.”
કદાસણ (-ણ્ય) સ્ત્રી. કજિયાખોર સી, વઢકણ સ્ત્રી કદળી-કંધ (-સ્કન્ધ) જ “કદલી-કંધ.'
કદી ક્રિ. વિ. જિઓ “કાઈ” “દી'–દિવસ, એનું લઘુરૂપ કદળી-તંભ (
બસ્તમ્ભ), કદળી-થંભ (-સ્થભ) જાઓ “કો-દી” દ્વારા; સં. જા કે વા સાથે સંબંધ નથી.] કઈ કદલી-સ્તંભ.”
દિવસે, કયારેય, (૨) ક્યારે પણ કદંબ (કદમ્બ) ન. [સે, મું.] મેટાં પાંદડાંવાળું એક કદી-ક કિ. વિ. [ + ગુ. “ક” સ્વાર્થે ત.ક.] કયારેક, કોઈ જ સુશોભિત ઝાડ. (આની વધુ જાતે પણ છે.) (૨) ક્રાંતિ- સમયે
[સમયનું, પુરાતન, કદમી વૃત્તને ઉત્તર અને દક્ષિણ ધ્રુવ, ક્રાંતિવૃત્તથી ઉત્તરે અથવા કદીમ(મી) વિ. [અર. “કદી'; + , “ઈ ' ત...] જના દક્ષિણે ૯૦ અંશને અંતરે આવેલાં બે બિંદુપકી એક,(ખગોળ,) કદી-મદી કિ. વિ. [જુએ “કદી,’ -દ્વિર્ભાવ) જુએ “કદી.” કદ-કેસર(કદમ્બ-) ૫., ન. [સં.] કદંબનાં ફૂલોને પરાગ-તંતુ કદામી જ એ “કદીમ.' કદંબ-કેરક (કદમ્બ-) ૫. [સ.] કદંબના ઝાડને અંકુર. કદીર વિ. [અર.] શક્તિમાન. (૨) ૫. પરમેશ્વર [૦ ન્યાય (રૂ.પ્ર.) એકી સાથે ઉત્પન્ન થનારી બાબતેને કદુ ન. [ફા. “ક૬-દૂધી] (લા.) લિગેદ્રિય. (કુતરાને “ક૬' સંબંધ].
[વંદિરા] કદંબનું વન, કદમ-ખંડી (રૂ.પ્ર.)]. કદંબ-ખડી (કદબ-ખડી) શ્રી. [ + સં. du > પ્રા. કદુવા સ્ત્રી. [સ. ૧ + જુઓ “દુવા.'] શાપ, ક-દવા કદંબ-સુકલ (કદમ્બ-) પું, ન. સિ.] કદંબના ઝાડના કદુષણ વિ. [સં. શરૃ + ૩] લગાર ગરમ, થોડું ગરમ,
અંકુર. [ ન્યાય (ર.અ.) જએ “કદંબ-કેરક ન્યાય.'] ક ષ્ણ, નવશેકુ કદંબ-વન (કદમ્બ-) ન. [સં.] કદંબ વૃક્ષોનું વન, કદંબ-ખંડી, કકે . જુઓ “કતી.' કદમ-ખંડી
થઈ આવતા પવન કદરત સ્ત્રી. [અર.] ડહોળાપણું. (૨) મલિનતા. (૩) શંકા, કદંબ-વાત, -, (કદમ્બન) યું. [સં.] કદંબ-વનમાંથી પસાર કર્દ . [સં. હુa> પ્રા.લુડુંગ-3 કુટુંબ કદંબ-સૂત્રીય (કદમ્બન) વિ. [8] આકાશના કઈ પણ બે ક-દષ્ટિ સ્ત્રી, (સં. ૩ + સં.] કુ-દષ્ટિ, ખરાબ દષ્ટિ, ખરાબ પદાર્થોને જોડનારું મહાવૃત્ત કદંબમાં થઈ જાય એ સ્થિતિને નજર, વિકાર ભરેલી નજર, કામુક દૃષ્ટિ, બદ-દાનત. (૨) (ખગોળ.).
[વાત.” ક-મહેરબાની, અપ-કૃપા, ખફા કદંબનિલ (કદમ્બા-) ૫. [+ સં. મન] જુઓ “કદંબ- ક-અદમ વિ. [અર.] આદમીના કદનું, માણસના માપનું, કદંબભિમુખ (કદમ્બા-) વિ. [+ સમિ-મુa] કઈ પણ “લાઈફ-સાઈઝ
[ધોકાણું આકાશીય પદાર્થ અને કદંબમાં થઈ ને જતું મહાવૃત્ત ક૬ . [ફા.] જુઓ “ક૬.” (૨) (લા.) દંડકે. (૩) જોકે, ક્રાંતિવૃત્તને ક્યાં છેદે તે બિંદુથી ક્રાંતિવૃત્તના આરંભસ્થાન કર, -, સ્ત્રી. [સં.] પૌરાણિક રીતે દક્ષ પ્રજાપતિની કન્યા સુધીનું અંતર ધરાવતું. (ખગોળ)
અને કશ્યપ ઋષિની તેરમાંની એક પની, તેની માતા. કદી ક્રિ. વિ. [સ.] કયારે, કયે સમયે? (પદ્યમાં) (સંજ્ઞા.) કદાકાર ૫. સિં. + -HIS] ખરાબ આકાર (૨) વિ. કર્ક(-)-કુમાર, ક(-4)-પુત્ર, (- )-સુત-સૂ)ત .
ખરાબ આકારવાળું, બેડોળ [અંટસ, અદાવત સિં] કને શેષનાગ વગેરે નાગ જાતિને તે તે પુત્ર કદાગ ૫. [સ. જાગ્રહ-] કદાગ્રહ, મમત, જિદ (૨) કદ્ર ૫ વિ. [સં. ૧૬ + ૫] કદરૂપું, બેડોળ, જુએ “કદરૂપ.” કદાગ્રહ છે. [સં. શત્ + આગ્ર ખરાબ આગ્રહ, મમત, જિદ કદ પતા સ્ત્રી. [સં.] કદરૂપાપણું કદાયી વિ. સં. ૬ + અગ્રણી, .] કદાગ્રહવાળું, કદ્ર પી વિ. [સ, પૃ.] કદરૂપું મમતીલું, જિદ્દી
કદ્ર-પુત્ર જુએ “કદ્ર કુમાર.”
[બદ-સૂરત કદાચ કિ. વિ. [સ. વાવ-અર્વા, તભવ] કદાચિત, કદ્ર ! વિ. [ સં. ૧ ૩ + ગુ. “ઉ” ત...] કદરૂપું, બેડોળ,
કદાપિ, કઈક વાર, કયારેક. (૨) જે એમ બને તે કક-સુશ્રુત જુઓ ‘કકુ-કુમાર.' કદાચાર છું. [સં. ૬ + આચાર] દુરાચાર, દુરાચરણ, ખરાબ કધણ પુ. [સં. [ + જુઓ “ધણ.'] ખરાબ પતિ, પત્નીને આચરણ, ખરાબ વર્તાવ
મારઝૂડ કરનાર અને વ્યભિચારી પતિ કદાચારી વિ. સં. સન્ + માવાણી, ૫.] દુરાચારી, દુરાચરણ કરાયું, ક-ઘરે (-ળું) વિ. [સં. + ધરાવું ગુ. “યું કદાચિત ક્રિ. વિ. [સં.] જુઓ “કદાચ.”
ભ. ક, એકું તે. પ્ર.] અવિવેકી, અવિનયી. (૨) કદર કદાચિદુભાવી વિ. [સં., પૃ.] કાઈક વાર બની આવે તેવું. વિનાનું. (૩) મૂર્ખ, સમઝ વગરનું. (૪) સમય બહારનું (૨) અસ્થિર, અવ. (૩) અનિશ્ચિત
ક-ધાન ન. [સં. શુ-ધર] કળથી કેદરા કાંગ બંટી વગેરે