Page Text
________________
કડાચું
૪૦૨
કડવાઈ
કઠવાઈ સ્ત્રી, જિઓ “કડવું" + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] પેટાપ્રકાર. (સંજ્ઞા.) કડવાશ, કડવાપણું. (૨) (લા.) વિરોધ, આડાઈ. (૩) કસ સ્ત્રી. પુના તરફ થતી એક જાતની કેરી કજિય, કુસંપ
કઢસલું ન, [સં. - > પ્રા. ૮- દ્વારા ] ભીંત ઉપર કરવાટ પું, (-ટય) સ્ત્રી. [જુઓ “કડવું" + ગુ. “આટ' ચોડવામાં આવતો સાંઠીઓને ગૂંથેલો પડદો ત. પ્ર.] જુ એ “કડવાઈ'-કડવાશ.”
કસલ . [જ કડસલું.”] પછીત કે કરાના નીચેના કડવાટવું સ. કિં. [ઇએ “કડવાટ',-ના. ધા.] કડવું થાય ભાગમાં લુણે ન લાગે તેમજ પાયામાં પાણી ન ઊતરે
એમ કરવું. (૨) કડવી દવા પાવી. (૩) (લા.) ટેવ એ માટે કરી લેવામાં આવતી માટી-ચૂનાસિમેન્ટની પાડવી
[કડવા પદાર્થ-દવા. (૨) કડવાશ પેઢલી. (૨) મટી ભીંતને લગતી નાની ભીંત ચણીને કઠવાણુ (-૨) સ્ત્રી. [જુ એ કડવું + ગુ. આણ” ત.પ્ર. નીચે બનાવેલું ભંડારિયું, પડ-ભી તિયું કઢવાણ (-શ્ય) સ્ત્રી. આંખને કઢાપો
કસું વિ. ચું, ઢંગધડા વિનાનું, ગામડિયું કહેવાણી જુઓ ‘કડવાણ.
કદંગવું (કડવું) અ.ફ્રિ. [૨વા.] ખખડવું. કાંગવું કવાણુ સ્ત્રીએક જાતનો છોડ
(ક ) ભાવે, ક્રિ. કહેગાવવું (કડ.) ., સ. કિ. કવાણુ સ્ત્રી, પ્રસવ થયા પછી ગર્ભાશયમાંથી લોહી કહંગાવવું, કાંગાવું (કડવું ૨૦ જુઓ “કડુંગવું'માં. સાથે પ્રવાહીનું વહેવું એ
કાંદિયા (કડક્ટિ) રૂપાનું એક ઘરેણું કઠવા-બેલું વિ. જિઓ “કડવું" + “બોલવું' + ગુ. ઉં? કાંદિર (કડન્ડિય) ૫. જએ “કરંડિયો.' કુ.પ્ર.] કડવાં વચન કહેનારું, અ-પ્રિયવાદી
કા સ્ત્રી. એક જાતની હલકી ડાંગર કહેવાલી સ્ત્રી. ધાસની સાવરણી
કહ*(હા) સ્ત્રી. [સં. વાહૂ > પ્રા. છું.3, -હાકડવાશ (શ્ય) સ્ત્રી. (જુઓ “કડવું' + ગુ. આશ' ત.ક.] (-)ઈ સ્ત્રી, સિં. ટાઘેલા> પ્રા. શાળાલેખંડનું જ એ “કડવાઈ.' (૨) કડવું ઔષધ
મેટું બાકડિયું, કડાઈ, મોટું કડાયું
[કઠોરતા કરવી વિ., સ્ત્રી, [ ઓ “કડવું”+ ગુ. ‘ઈ’ પ્રત્યય.] કઢાઈ* સ્ત્રી. જિઓ “કડું' + ગુ. આઈ' ..] અક્કડાઈ, (લાએક જાતની કડવી વેલ, ગળો
કડાઉ ન. જંગલી ગરનું ઝાડ કરવી સ્ત્રી, ઘાટું વાવેલું અને ચાર માટે કાપેલું ઘાસ, કાઉ વિ. જેમાં પથ્થર ઊભા મકથા હોય તેવું (૨) ખાદી. (૩) કચરે
કટાક ક્રિ. વિ. [૨વા.] એવા અવાજથી, [૦ ધૂન (રૂ. પ્ર.) કહવું વિ. [સં. સુર> પ્રા. કુમ-મૂળ “તીખું' અર્થ] કેરું ધાર, કાંઈ પણ ન હોય તેવું]
સ્વાદમાં લીંબડા તંબડાં અફીણ વગેરેના પ્રકારનું. (૨) કટાક' ક્રિ. વિ. [રવા.] કડકડ એવા અવાજથી (લા.) દુઃખ લાગે તેવું. (૩) ન ગમે તેવું, અ-પ્રિય. કટાકટ-ડ), ડી સ્ત્રી. રિવા. + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] [- વી આાંખ (ખે) (રૂ.પ્ર.) રોષની દષ્ટિ. (૨) ઈર્ષ્યાની “કડ કડ’ એવો અવાજ, (૨) (લા.) પડાપડી. (૩) તડાતડી, નજ૨. -વી ખીચડી (રૂ.પ્ર.) જેને ત્યાં મરણ થયું હોય તેને (૪) હરીફાઈ, હોંસાતુંસી, ચડસાચડસી, સ્પર્ધા (૫)
ત્યાં એનાં સંબંધી તરફથી મોકલવામાં આવતું ત્રણ દિવસ નકારડે ઉપવાસ, લાંધણ. [ડી ઉપર આવવું (રૂ. પ્ર.) સુધીનું ભેજન. -વી જીરી (રૂ. પ્ર.) કાળીજીરી. વી ૫ખ લડવાની અણી ઉપર આવવું. -ડીનો વખત (રૂ. પ્ર.) (૨. પ્ર.) વર્ષમાં પુનર્વસુ અને પૂર્વા ફાગુની નક્ષત્રોના તે તે અણીને પ્રસંગ. (૨) સરસાઈ ને વખત] પંદર દહાડા. -વી બા૫ (-(રૂ.પ્ર.) એક જાતની કડવી ભાજી. કટાકડે મું. દૂધલાના જેવું એક જાતનું વૃક્ષ અને એનું લાકડું -વી રહી (રૂ. પ્ર.) એ ઉપર કડવી ખીચડી.' કાકર (૨૫) સ્ત્રી. એાખા પાસે મળતી એક જાતની માછલી નવી વાણું (રૂ. પ્ર.) અણગમતાં વિણ, -ની સેના (રૂ. પ્ર) કડક(-કેદાર વિ. જિઓ “કડાક”+ ફા. ‘ઈ ' + “દાર' પીલુના જેવાં પાનવાળે એક ફૂલવાળે છેડ. ૦ એસ. પ્ર.] કડાક એવા અવાજ થાય તેવું. (૨) અડ, સખત (રૂ. પ્ર.) અપ્રિય છતાં હિતકર વાણી. ૦ કરવું (રૂ. 4) કહાફટ (ય) સ્ત્રી. [‘કડા' (નિરર્થક) + જુએ “કૂટવું.”] જતું કરવું. ૦ ઝેર (રૂ. પ્ર.) અત્યંત કડવું. ૦ ઝેર જેવું (લા.) ગભરાઈ જવાય અને જલદીથી રસ્તો ન સૂઝે તેવું (જેનું) (રૂ. પ્ર.) અત્યંત અળખામણું- ૦૧ખ (રૂ. પ્ર.) કામ. (૨) માથાફેડ, લમણાઝીંક. (૩) (લા.) છૂટ.દડીની રમત અત્યંત કડવું. - ઘૂંટ (રૂ. પ્ર.) અપ્રિય સમાચાર કે કટાકુરિયું વિ. [+ ગુ. ‘છયું” ત. પ્ર] કડાકૂટ કરનારું. (૨) અનુભવ ખમી ખાવા એ
ગૂંચવણવાળું, કંટાળા-ભરેલું કરવું ન. [સંકૃતાભાસી વડવા- > પ્રા. દિવસ-] કડાકુટ કું. [+ગુ. “એ” સ્વાર્થ ત. પ્ર.] જુઓ “કડા-કટ. ગેય આખ્યાન-કાવ્ય પ્રકારને સામાન્ય રીતે કોઈ એક કટાકેદાર જુઓ “કડાકા-દાર.” રાગમાં ઢાળ ઊથલા-વલણવાળે પ્રત્યેક એકમ, મીઠું કટાકે . [રવા.) મેઘગર્જના અવાજ, (૨) એવા (ભક્તકવિ દયારામે વાપરેલો શબ્દ).
પ્રકારના અવાજ. (૩) (લા.) ભૂખમરા જેવી હાલત. (૪) કહેવુંવાટ સ્ત્રી. [જુએ “કડવું” -દ્વારા. ].કડ. સ્વાદ. (૨) નકેરડે અપવાસ. નિકા ફેટવા (રૂ. પ્ર.) આગળના (લા.) લાગણીઓની કડવાશ
[કડવું ટાચકા ફેડવા. -કી ૫ડવા (રૂ. પ્ર.) ઉપવાસ થવા, ભૂખ્યા કહેર વિ. [ જુઓ “કડવું' + ગુ. “એવું તુલ. પ્ર.] વધુ રહેવી કરે છું. ગુજરાત-સૌરાષ્ટ્રની પાટીદાર કણબી જાતને એક કડાચું ન. એક જાતનું ઝાડ
છે. દૂધલી સરસાના ૧
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |