Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 430

આળામણી-કાળામણી
એળામણી-કાળામણી (ઑળામણી-કેળામણી સ્ત્રી. એ નામની એક રમત, ઝાડ-પીપળી, એળ-કાળામણેા આળામણું (આળામણું.) ન. એવારણું. (૨) વળામણું. (૩) એક રમત, એળ-કેળામણા
એળાયા (ઍઃળાયા) પું. આંક પૂર્ણ બતાવવા એની પછી અને નીચે આવરી લેતી વળાંકવાળી રેખા, હાળાયા, અલાયે. (ર) ધારિયું એળાવવું†, ઓળાવું (ળા-) જુએ એળવું'માં એળાવવુૐ (ઍળાવવું) સ, ક્રિ. છાતીમાં લેવું. એળવાવું (ળા-) કર્મણિ,. ક્રિ. એળાવાવવું (ળા-) કે., સ. ક્રિ એળાવાળવું, ઓળાવાવું (આળાવા-) જએ એળાવવુંદે'માં. એળાસણું (ઍળાસણું) ન. એળાંસવાની ક્રિયા આળાસવું (આળાસનું) અ. ક્રિ. ઊગવાની તૈયારી ઉપર આવવું. (૨) સ. ક્રિ. ગરજ કરવી, (૩) સફાઈદાર ખનાવવું, સાફ કરવું. એળાસાવું (આળાસાવું) ભાવે., કર્મણિ, ક્રિ. એળાસાવવું (આળાસાવવું) છે. સ. ક્રિ આળાસાવવું, એળાસાવું (આળાસા-) જ એ એળાસવું’માં. એળાં (ળાંડય) શ્રી. ઘરમાં લૂગડાં મૂકવા માટેની વાંસની આડી લટકાવેલી વળી, વળગણી, એળવણ એળાંડવું (આળાંડવું) સ. ક્રિ. જુએ એળંડવું”. એળાંઢાલું (ઑળાંડાવું) કર્મણિ., ક્રિ. એળાંઢાવવું (આળાંડાવવું) પ્રે, સ. ક્રિ.
એળાંઢાવવું, એળાંઢાયું (આળાંડા-) જએ એળાંડવું’માં. એળાંખા (આળાં) જુએ એળંબે -૨માં, આળાંભા (આળાંભે) જુએ એળંભા-૨-૩-૪'માં. આળાંસ (ળાંસ) પું. એળાંસવાનું સાધન, દારડું લીસું કરવા એના ઉપર ફેરવવાનું સાધન આળાંસવું† (ઓળાંસવું) શ. ક્રિ. સૂતરની દેરી વણીને એના ઉપર ભીનું કપડું ફેરવવું. (ર) હાથમાં તેલ લઈ જરા ભાર દઈ શરીરે લગાવવું, માલિશ કરવી. (૩) (લા.) કરગરવું. (૪) ખુશામત કરવી. આળાંસાવુ^(આળાંસાનું) કર્મણિ., ક્રિ. આળાંસાવવું॰ (ઍળાંસાવવું) પ્રે., સ. ક્રિ. એળાંસવું? ( ળાંસન્નુ ) અ. ક્રિ. [ગ્રા.] આથમવું, એળાંસાવુંરું (ઍળાંસાનું) ભાવે., ક્રિ. આળસાવવું? (ળાંસાવવું) પ્રે., સ. ક્રિ [‘એળાંસવું’માં. આળાંસાવવું ? આળાંસાવું૧-૨ (ળાંસા-) જુએ એળિયા (આળિયા) પું., ખ. ૧. [૪ એળિયા’] સુરતી પ્રકારની પાપડી કે પાંદડીમાં થતા વાલ (એક કઢાળ) એળિયા ( ળિયા.) પું., ખ. વ. [ જુએ એળ.’] સાધારણ રીતે વાવવામાં આવતી બી કે દાણાની ત્રણ હાર. (૨) કાગળના વીટા, એળિયાં એળિયા (ઍળિયા) સી. [જુએ એળ'. ] લીટી
કારવાની પટ્ટી
બરાબર
એળિયા-પટી(-ટ્ટી) (આળિયા-.) શ્રી. ડાટે) બેસાડવા માટે એની આજુબાજુ વીતેલી કપડાની પટ્ટી એળિયાં (આળિયાં) ન., બ. વ. [ જુએ ‘એળિયું'.]
માથાના વાળ ઘાટમાં ઊંચા નીચા દેખાય એમ માથામાં પાડેલી આકૃતિએ
શ. ફા–૨૫
એજણ
એળિયું (અળિયું) ન. [જુએ એળ' + ગુ, ‘ઇયું’ ત. પ્ર. ] ગાળ વીંટાળેલા. લાંબે કાર ચા લખેલે કાગળ, લંગળિયું. (૨) ભંગળિયા ઘાટનું ટીપણું-પંચાગ. (૩) ખેતરના અમુક ભાગમાં અનાજની કરવામાં આવતી એળ
એળિયું? (ળિયું) ન. [જુએ એળ -(ઊલ)+ ગુ. ‘છ્યું’ ત. મ. ] એળ ઉતારવાનું ઊલિયું આળિયા-ધાળિયા (આળિયા-ધાળિયા) પું. એક રમત અઢિયાદડિયા
૩૮૫
એળિ ભા (ઍળિમ્બે!) ‘જુએ એળંભા.’ એળી (ઓળી) સ્ત્રી. [ સં. શ્રાવજ્જિા > પ્રા. મોહિમા ] પંક્તિ, હાર
એળી-ઝાળી (ઓળી--ૐાળી) સ્ત્રી. [જુએ ઝાળી'ના દ્વિર્ભાવ] નાના બાળકને પહેલી વાર ઘાડિયામાં સુવાડી ઝુલાવવામાં આવે એ ( ખાસ કરીને છઠ્ઠીને દિવસે ) આળીપા (આળીપા) પુ. [સં. ભવ-વ્િ > પ્રા. મોહિંqદ્વારા ] લીંપણની એક ભાત, એકળી. (૨)(લા.) કાઢડાહ્યો માણસ
આળી બા (ઍળી ભે) જુએ ‘એળંભા’,
એ
(ઓછું) [ સં. મા > પ્રા. મોહમ] ભીનું આળ-ઢાળ (આળે-છાળે) ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ઢેળ’નેા દ્વિર્ભાવ + ગુ. ‘એ’સા. વિ. ને પ્ર. ] ઢગલા-ઢાળ, ઢગલા-અંધ, પુષ્કળ, છૂટે હાથે એળયા (આળયા) જ એ એટળાયેા.’ આળા (આળે) પુ. પડછાયા, આછાયા. (૨) (લા.) આશરા, શરણ. (૩) ઢાંગ. (૪) ભૂત-પિશાચની છાયા, [-ળે ઊતરવું (૩, પ્ર.) ખરાબ અસર નીચે આવવું. ૦ તજયા (રૂ. પ્ર.) સે।ખત છેડી દેવી. ૰ દેખાવા (૧. પ્ર.) ભૂતના છાંયા દેખાવે . ૦ પઢવા (રૂ. પ્ર.) ખરાબ અસર થવી ]
આળા (આળે) પું. ચણાના લીલા શેકેલા પાપટા. (ર) મગફળીના લીલા શેલા ડાડવા. (૩) રીગણાં કે ભૂદા અગ્નિ પર શેકી બનાવવામાં આવતું ભડથું. [॰ પાઢવા (રૂ, પ્ર.) એળે તૈયાર કરવા, ૦ બાળવા (રૂ. પ્ર.) પી વાત જાહેર કરવી ]
આળા (આળે) પું. [જુએ ‘એળનું + ગુ. ‘F' ⟩. પ્ર.] વાળની પાટલી પાડવી એ, સંચેા [ષ્ણેા-ખાંચા આળા ગોખલા (ઓળા-ગો-) પું. [ + જએ ‘ગોખલે.’ ] આળા-ગાળા (આળે-ગોળે) પું. [જુએ ગાળા'ના દિર્જાવ. ] ગરબડગોટા. (૨) (લા.) યુક્તિ, દાવ આળા-બળા, આળયા, આળળાળા (આળા-માળા, આળા-) પું. [રવા.] કરાંને હીંચકાવતાં ખેલાતે શબ્દ, અબુજી!
એ (એમ) જુએ ‘એમ્.’ એકાર (એડ્ડર) પું. [સં] ૩% એવા વર્ણ એજણું (આંજણું) ન. [જએ એઝણું.'] રાજપૂતામાં કન્યાને ત્યાં ખાંડા સાથે પરણવા નિમિત્તે જતું તેમજ પરણ્યા પછી પાછું વળતું વેલડું. (૨) માફાવાળુ ઢાંકેલું વેલડું