Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 401

એકાંતરે
આવતું થતું-રહેલું
એકાંતરે ક્રિ. વિ. [જુએ ‘એકાંતરું' + ગુ. ‘એ’ ત્રી, વિ., પ્ર.] એક એક દિવસના આંતરા પાડીને
એકાંત-વાદ (એકાન્ત) પું. [ર્સ,] વસ્તુનું સ્વરૂપ અમુક જ ચેાક્કસ પ્રકારનું છે એવું બતાવતા મત-સિદ્ધાંત એકાંતવાદી (એકાન્ત-) વિ. [સં., પું.] એકાંતવાદમાં માનનારું
એકાંત-વાસ (એકાન્ત-) પું. [સં.] એકાંતમાં-જ્યાં કાઈની અવર-જવર ન હોય તેવા સ્થાનમાં-જઈ રહેલું એ એકાંતવાસી (એકાન્ત-) વિ. [સં., પું.] એકાંતવાસમાં જઈ રહેનારું
એકાંત-સ્થાન (એકાન્ત-) ન. [સં.] જ્યાં કાઈનીયે અવર-જવર ન હોય તેવું ખાલી સ્થાન, વિવિક્ત સ્થળ, એકાંત એકાંતિક (એકાન્તિક) વિ. [સં.] છેલ્લું, અંતિમ, એકાંતિક. ‘એકાંતિક'ના બીજો અર્થ ‘એકાંતિક'માં નથી; જ ‘એકાંતિક’.
૩૫૧
એકાંતિકતા (એકાન્તિક-) સ્ત્રી, ન્ત્ય ન. [સં.] છેડા, અંત એક્રાંતિ-ત્વ (એકાન્તિ-) ન. [સં.] કાઈ પણ એક વિષયમાંની
લગની
એકાંતી (એકા-તા-) વિ. [સં., પું.] કાઈ પણ એક વિષયમાં લગનીવાળું, એક ધ્યેયવાળું. (૨) એકાંતમાં રહેનારું એકાંશ (એકાશ) પું. [સં. + મં] એક ભાગ, એક હિસ્સા એકી॰ વિ. જુએ ‘એક’ + ગુ. ઈ' ત. પ્ર.] બે'થી નિઃશેષ ન ભાગી શકાય તેવી કોઈ પણ સંખ્યાનું એકીર શ્રી. [જુએ એક' + ગુ. ઈ ” ત. પ્ર.] એકાત્મકતા, એકરૂપતા, અનન્યતા. (ર) (લા.) પેશાબની રજા લેવા પ્રાથમિક શાળાઓમાં જમણા હાથની તર્જની આંગળી ખતાવવાના સંકેત. [॰ કરવી (રૂ. પ્ર.) પેશાબ કરવેા, જવું (૬, પ્ર.) પેશામ કરવા જવું. થવી (રૂ. પ્ર.) પેશાબ થઈ જવે. • એકી રમવું (રૂ. પ્ર.) હિંદુઓમાં લગ્ન થયા પછી વરવધૂ વરને ઘેર આવે ત્યાં પાંખાયા પછી ગણેશ-માટલી સમક્ષ સિક્કાથી રમવું. (ર) પેટમાં સખત ભૂખ લાગવી. ૦ લાગવી (રૂ. પ્ર.) પેશાબની હાજત થવી] એકી [જુએ એક' + ગુ. ઈ ' ત. પ્ર., ત્રી, વિ, કે સા, વિનું વિશેષણાત્મક રૂપ એવાં વિશેષ્ય સાથે આવે છે. એકી કલમે' એકી ટશે' એકી નજરે’એકી મતે' એકી-પા' ‘એકી વારે’‘એકી સાથે' આ સ્ત્રીલિંગી રૂપ સર્વથા નથી.] એકી-કરણુ ન. [સં.]એક ન હોય તેને એકાત્મક કરવું, એ, જુદાંઓને એકરૂપ કરી નાખવાપણું, કૅન્સોલિડેશન,' (૨) સંકલન, સંશ્લેષણ, સમન્વય, સંયેાગી-કરણ, સિન્થેસિસ, ઍસિમિલેશન'
Jain Education International_2010_04
એકાનાત્તર
પાણી નાખી એમાં રૂપિયા મૂકી ખેલાવવામાં આવતી રમત. (ર) (લા.) ભય. (૩) ભૂખ એકી-ભવન ન., એકી-ભાવ હું. [સં.] એકરૂપ થવાની ક્રિયા અનેકનું એકરૂપ થવાપણું [થઈ ગયાં હોય તેવું એકી-ભૂત વિ. [સં.] એકરૂપ થઈ ગયેલું, અનેક એકરૂપ એકુડી-ચારી હું., સ્ત્રી [સં. + ગુ. ‘ઉઠું' ત. પ્ર. + જુઓ ચારી’.] નૃત્ય-નૃત્તનેા એક પ્રકાર, (નાય.) [એકાં એકું ન. [સં. + ગુ. ‘' ત. પ્ર.]૧' તે ઘડિયા-પાડા, એક્કું વિ. [જુઓ એક’-એક’+ ગુ. ઉ” ત, પ્ર.] એક એક અલગ, જુદું જુદું દરેક, વારાફરતી એક એકેએક વિ. [એક’+ ગુ. એ' ત્રી, વિ., પ્ર. + એક] એક એક એમ કરતાં જેટલાં હાચ તેટલાં બધાંય એક્રેક વિ. [‘એક’+‘એક] વારાફરતી એક, દરેક, પ્રત્યેક એકેકું . [જુએ એકેક + ગુ, ઉ’’સ્વાર્થે ત. પ્ર.] એકેક એકેમિક વિ. [અં.] રક્ષણને લગતું ઍકેડેમી શ્રી. [અં.] જુઓ ‘અકાદમી’. એકેશ્વર-યજન ન. [સં. ૯ + [શ્વર + સં.] ઈશ્વર એક જ છે એ ભાવનાથી કરવામાં આવતું ઉપાસન-ચજ્ઞયાગાદિ વગેરે. (૨) એકેશ્વર-વાદ, ‘માનાથીઝમ' (ગા.મા.), ‘થીઝમ' (ન.ભા.)
એકી-કૃત વિ. [સં.] જેનું એકીકરણ કરવામાં આવ્યું છે તેવું એકી-ખાષા પું. [જુએ એકીર + ખેાખે'.] (લા.) હિંદુઓની કાઈ કાઈ જ્ઞાતિમાં લગ્નને ચેાથે દિવસે ગાળાને દિવસે વર તરફના જમણ વખતે થાળીમાં વામાં આવતા રૂપિયા
નાખએકી-બેકી સ્ત્રી. [જુઓ કી'+એકી'.] એક બાળરમત. (૨). હિંદુ લગ્નના અંતે ગણેશ-માટલી સમક્ષ થાળીમાં
એકશ્વર-વાદ પું. [સં.] ઈશ્વર એક જ માત્ર છે (ઘણા નહિ) એ પ્રકારના મત-સિદ્ધાંત, ‘મૅાનાથીઝમ' (ન. ભે) એકેશ્વરવાદી વિ. [સ.,પું] એકેશ્વરવાદમાં માનનારું,‘માતા
થી', ‘થીઇસ્ટ' (ન..લ.)
એકેન્દ્રિય (એકેન્દ્રિય). [સં. +ચૅન્દ્રિય ન.] એક માત્ર ઇંદ્રિય, (૨) વિ. જેને એક જ માત્ર ઇંદ્રિય છે તેવું. (૩) (લા.) ખેં
એક હું. [સં. -> પ્રા. -] જુઓ એકાતરી’. (૨) (લા.) એક ઘેાડો કે એક બળદ જોડવામાં આવ્યા હોય તેવું વાહન. (૩) દમણિયું. (૪) ગંજીફાનાં પાનાંઓનું ‘એક’ દાણાનું પાનું
એક કરીને બધાં જ
એકેએક વિ. જુએ, સં. +વ+ 'એક', દિર્શાવ] એક[રેલું વચન એકેક્તિ સ્રી. [સં. હ+વિત] એક જ માણસે ઉચ્ચાએકાતરી સ્ત્રી. [સં.ઃ-કત્તરિના-ઢોરા > પ્રા. વોત્ત[] એકથી લઈ સે। સુધીની સંખ્યાને વર્ગ બતાવનાર આંક, વડો એકા. (ગ.) [સિત્તેર અને એક : ૭૧ એકોતેર વિ. [સંખ્યા સં. + સપ્તતિ> પ્રા. લસુત્તરિ] એકેતેર-ખું વિ. [+]. ‘મું' ત. પ્ર.] ૦૧ ની સંખ્યાએ પહેાંચેલું
એકાક વિ. [સં. + ] સાતમી પેઢીથી લઈ ચૌદમી પેઢી સુધીમાં આવતું (ભાયાત), સમાનેાદક [આવેલું એકેષ્ટિ વિ. [સં. હ્ર + ઉદ્દિષ્ટ] એકને ઉદ્દેશીને કરવામાં માંડવ-એન-ગુણુત્તર ન. [સં. હ+ત-ગુળ-ત્તર] પ્રથમ પદ્મ ઉત્તર પદથી નાનું હોય તેવું ગુણેત્તર, રેશિયા ઑફ લેસ ઇન-ઈકવૉલિટી’. (ગ.) એકાનેકાત્તર પું. [સં. જો ઉત્તર] એકમાં અનેક પ્રશ્નોના ઉત્તર આવી જતા હોય તેવા શબ્દાલંકાર. (કાય.)