Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 390

એકગ્રામીણ
એકગ્રામીણ વિ. [સં.] એક જ ગામનું—સમાન ગામનું રહીશ એક્થાતપદી વિ. સં., પું.] જે રાશિના કાઈ પણ પદમાં એક કરતાં વધારે અક્ષર ન હોય અને એ અક્ષરના ઘાત એક હાય અથવા એ પદ સંખ્યાવાચક હોય તેનેા (રાશિ). (ગ.) એકઘાત-સમીકરણ ન, [સં,] જેમાં એક કરતાં વધુ ઘાત ન હોય તેવું સમીકરણ, ‘લીનિયર ઇક્વેશન’. (ગ.) એકચૂકવે ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ચકવા’+ ગુ. ‘એ’ શ્રી. વિ., પ્ર.] એક જ જણના હાથમાં બધી સત્તા રાખીને, સર્વોપરિ રીતે પ્રધાનપણે એકત્ર
એચ-સત્તા સ્ત્રી. [સં] એક જણના હાથમાં બધી સત્તા હેવાપણું, અધિરાજ-ત્ત્વ, ‘ટોક્રસી’
એકચક્રસત્તા-ધારી વિ. [સં.] એકહથ્થુ સત્તા ધારણ કરનારું, સરમુખત્યાર, ‘ટોક્રેટ' (ના. ૬.) એકચક્રી↑ સી. [સં.] એક પૈડાવાળું વાહન એકચક્રીÖ વિ. [સં., પું.] એકચક્ર રાજ્ય કરનાર, ચક્રવર્તી એકચક્રીય વિ. [સં.] એકજ વર્તુળમાં રહેલું કૉન્સી ક્લિક’ એક-ચતુર્થાંશ (-ર્થાંશ) વિ. [ + સં. ચતુર્થ-i[] કાઈ પણ પદાર્થ કે સંખ્યાના ચેાથા ભાગનું : ૧/૪ એક-ચર વિ. [સં.] એકલું વિચરનારું, એકલું કરનારું એકચિત્ત વિ. [સં.] જેનું મન એક જ ખાબતમાં લાગેલું હાય તેવું, તફ્લીન, ધ્યાન-સ્થ [નીચે આવેલું, ચક્રવતી એકચ્છત્ર, એકત્ર વિ. [સં. +છત્ર, સંધિથી] એક જ કત્ર એકજથુ(-યુ) વિ. [ + જુએ ‘જજ્ગ્યા, શૈા’ + ગુ. ‘' ત, પ્ર.] એક જ સ્થળે એકઠું કરેલું, એક જ સ્થળે ગાઢવાઈ ગયેલું, ‘કોમ્પેક્ટ’
૩૪૫
એકજથે(-થે) ક્રિ. વિ. [+જુએ ‘જ્ગ્યા, શ્થા' + ગુ. ‘એ’ સા. વિ., પ્ર.] એકસામટું, એકસાથે બધું સાથે એકજાતિ-વાદ પું. [સં.] પૃથ્વી ઉપર ભિન્ન ભિન્ન જાતિ કે વર્ણન હોય એનું મંતવ્ય
એકન્નતિવાદી વિ. [સં., પું] એકજાતિ-વાદમાં માનનારું એન્નતીય વિ. [સં.] સમાન જાતિનું, સન્તતીય. (૨) એકાત્મક, એકપાત્મક, સૅનિટેશનસ' (મન. હરિ.) એક-જીભે ક્રિ. વિ. [ જુએ ‘જીભ' + એ' ત્રી. વિ, પ્ર.] એકી અવાજે, સૌની સામટી સંમતિથી
એક-જીવ વિ. [સં.] એકબીજાને મનમાં ભેદભાવ ન હોય તેવું, અરસપરસ ભેદભાવ વિનાનું, એક-પ્રાણ, જિગર
ોન, જાની
એક-જોર વિ. [ જુએ ‘જોર’.] એક-ખળ એકટંગ (૮), ગિયું, -શું વિ. [ + જજુએ ‘ટાંગ’– એનું હિં. રૂપ + ગુ. ‘ઇયું', ‘ઉ' ત. પ્ર.] એક પગવાળું એકટાણું ન. [+જુએ ‘ટાણું’.] ચેાવીસ કલાકમાં એકવારનું ભેજન [એકઠું થયું એ એકાણુ ન. [જુએ ‘એકઢાયું’ + ગુ. ‘આણ’રૃ.પ્ર.] એકઠાવું અ. કિ. [જુએ એકઠુ’,--ના. ધા,] એકઠું થયું, ભેગું મળવું
એકઠું વિ. [ર્સ, સ્થ-> પ્રા. લટ્ટલ-] એક ઠેકાણે ભેગું રહેલું-કરેલું, એકત્ર કરેલું, ભેગું, ભેળું. (૨) મિશ્રિત થયેલું
Jain Education International_2010_04
એકતંત્ર
-કરેલું. [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) સમાધાન કરવું. ॰ થવું (રૂ. પ્ર.) સંપ થવું] [તેવું, એકલ એકત વિ. [જુએ એક' દ્વારા.] કેાઈની સાથે ભળે નહિ એકદ્ર-એક જુએ એકડે-એક',
એકઢ-એક કિ.વિ. [જુએ એકડ', દ્ગિર્ભાવ] છૂટક છૂટક એકઢ-મહલ(૧) પું. [ + જુએ મહલ(-લ)'.] (લા.) સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના એક ફ્રિકા, (સંજ્ઞા.) એક- ંઘા (ડãા) પું. [જુએ ‘એક’ દ્વારા.] એક દાંતવાળા હાથી. (૨) (લા.) ગણપતિદેવ
એકક્રિયા .પું., .ખ.વ., ન્યાં ન., અ.વ. [જુએ ‘એકડા’ + ગુ. યું' ત. પ્ર.].એકડા બગડે શીખવાને પ્રાથમિક વર્ગ, ખાળપેાથીÖા વર્ગ
એકડે એક ન. [જુએ એકડા' + ગુ. ‘એ' ત્રી. વિ., પ્ર. + એક’.] ‘એક’નેા પાડો ખેાલતાં પહેલે ઉદગાર, એક'ના ધડિયાને પહેલા એલ. (ર) (લા.) આરંભ, શરૂઆત એકો પું. [ + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] એકની સંખ્યા સંત, એકની સંજ્ઞા બતાવનારા આંકડા. (ર) જ્ઞાતિને પેટા ફિરકી, ગાળના ભેદ. [ -ઢા પર અંગો કાઢવા (રૂ. પ્ર.) ભણવાના આરંભ કરવા. હા. વગરનું મીઠું (રૂ. પ્ર,) તદ્ન નકામું. ॰ કરવા (રૂ. પ્ર.) કલાતની સહી આપવી. . કાઢવા (રૂ.પ્ર.) એકડો લખવા. ॰ કાઢી ન(-નાં)ખવા (રૂ.પ્ર.) ગણતરીમાંથી રદ કરવું, હાંકી કાઢવું. ૦ કાપવા (રૂ.પ્ર.) ગણતરીમાં ન લેવું. (૨) નાતબહાર મૂકવું. ॰ ઘૂંટયા (રૂ.પ્ર.) રાઆત કરવી, ॰ વા (રૂ.પ્ર) નામ દેવું. ૦ નીકળી જવા (રૂ.પ્ર.) નિર્માય થવું, કિંમત વિનાનું થયું. નોંધાવવા (નોંધા) (રૂ.પ્ર.) શરૂઆત કરાવવી. ૦ પાઠવે (રૂ.પ્ર.) સહી કરી કબૂલાત આપવી. ૦ચ નહિ (રૂ.પ્ર.) ગણતરીમાં કે હિસાબમાં નહિ, તુચ્છ, • લેવા (રૂ.પ્ર.) સંમતિ લેવી- સંમતિની સહી લેવી] એકઢાળિયું ન. [+જુએ ઢાળ' + ગુ. યું’ત. પ્ર.] એક જ ડાળવાળું નાનું મકાન
એક-તાકે ક્રિ. વિ. [ + જુએ ‘તડાકા' + ગુ. ‘એ' ત્રી. વિ., પ્ર.] એક ઝપાટે, એકદમ એકતા હું. [+જુએ ‘ત' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] (લા.) સીંદરીથી ભરેલી ખાટ એકતત્ત્વ-તા સ્ત્રી. [સં.] અદ્વૈતવસ્તુ-વાદ એકતત્ત્વ-વાદ પું. [સં.] જડ ચેતન સર્વેમાં એક જ બ્રહ્મ તત્ત્વયા તત્ત્વ રહેલું છે તેવે વાદ, અદ્વૈતવાદ, ‘મૅનિઝમ’ (૬.ભા.)
એકતરફી વિ. [+ જુએ ‘તરફ' + ગુ. ‘ઈ”' ત. પ્ર.] એક તરફ ઢળી પડેલું, એકપક્ષી, ‘એક્સ-પાર્ટી’ એકતલી વિ. [સં., હું.], -લીય વિ. [×.] એક જ સપાટી ઉપર રહેલું [(ર) વિ. આગ્રહી, હઠીલું, જિદ્દી એકતંત (તન્ત) છું.[ + જએ તંત'.] આગ્રહ, હઠ, જિન્દ્, એક-તંતુ (-તg), ॰ * વિ. [સં.] એક જ તારવાળું. (૨) એક જ રેસાવાળું
એક-તંત્ર (-તન્ત્ર)ન. [સં.] ·એકસરખી વ્યવસ્થા. (ર, સરમુખત્યારી. (૩). વિ. એક જ વ્યવસ્થા નીચેનું),