Page Text
________________
ઋતુ-પ્રાપ્ત
૩૪૩
ઋગ્યાશ્રમ
ઋતુ-પ્રાપ્તિ સ્ત્રી. [સ.] એ ‘ઋતુ-દર્શન'. ઋતુ-ભેદ પું. [સં.] ઋતુઓનું બદલવાપણું, ઋતુ-પર્યાય ઋતુમતી વિ, શ્રી. [સં.] જેને ઋતુકાળ આવ્યો છે- રજોદર્શન થયું છે તેવી માદા કે સ્ત્રી ઋતુ-માન ન. [.] હવાપાણી, આ હવા અતુ-રાજપું. [સં.1, પૃ. [+જુઓ “રાય'.] જુઓ “ઋતુનાથ'. ઋતુ-રોધ છું. [સં]રજો-દર્શનમાં થતી અટકાયત, અનાર્તવ રાગ ઋતુ-વર્ણન ન. [સં.) તે તે ઋતુની લાક્ષણિકતાઓનું ખ્યાન તુલા (-ળા) સ્ત્રી. [સં.] જુએ “ઋતુ-કાલ'. અતુ-શાંતિ (શાતિ) સ્ત્રી, [સં.] સ્ત્રીને પ્રથમ વારના રોદર્શન પછી ધર્મશાસ્ત્રાનુસાર કરાવવાને શાંતિ-પ્રયોગ ઋતુ-સમય . [સં.] જુએ “તુ-કાલ'. ઋતુ-સંગમ (-સમ) મું. [૪] જુએ “ઋત-ગમન”. ઋતુ-સંગ્રામ સંગ્રામ) . સિં] કામક્રીડા, સુરત-સંગ્રામ, મથુન-કાર્ય, સંજોગ-ક્રીડા ઋતુસ્નાતા વિ, સી. [સં.] રજોદર્શનના દિવસ પૂરા થયે નાહી શુદ્ધ થયેલી પ્રી અતુસ્ત્રાવ છું. સિં] સ્ત્રીને રજને થતું આવ, રજો-દર્શન તતિ સી. [+સ, વિત] સત્ય અને પ્રામાણિક કથન ઋત્વિક, -જ . સં. કવિનનું ૫.લિ., એ. ૧. કવિવા] યજ્ઞ કરાવનારા બહાણ, યજ્ઞમાં વરાયેલ બાહાણ ૪૮ વિ. [૪] સમૃદ્ધ, સંપત્તિવાળું, આબાદ અહિ સી. [સં.] વૃદ્ધિ, (૨) સમૃદ્ધિ. (૩) આબાદી, ઉકર્ષ. (૪) સિદ્ધિ. (૫) લક્ષ્મીદેવી ઋદ્ધિમાન વિ. [સ. જાન પું] ઋદ્ધિવાળું, સમૃદ્ધ અદ્ધિ-વૃદ્ધિ સી. [સં.] આબાદીમાં વધારો અદ્ધિ-શાલી-ળી) વિ. [સં., પૃ.], દ્વિ-સંપન્ન વિ. [સં] ઋદ્ધિવાળું, સમૃદ્ધ અદ્ધિસિદ્ધિ સી. [સં.] આબાદી અને ઇરછેલી વસ્તુની પ્રાતિ, પ્રબળ સમૃદ્ધિ, આબાદી. (૨) બ. વ. પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે ગણેશની એ નામની બેઉ પની. (સંજ્ઞા.) અસ્થમક પું. (સં.] રામાયણમાં વણિત એક ભારતીય પર્વત. (સંજ્ઞા.)
શ્યશૃંગ (શ3) પૃ. [સં.] પૌરાણિક યુગનો એક ઋષિ (દશરથના રાજ્યમાં બાર વર્ષના દુકાળ પછી જેના આવવાથી વરસાદ પડયો કહેવાય છે.) (સંજ્ઞા.) અષભ પું. (સં.] વૃષભ, બળદ, આખલે. (૨) સ્વર-સપ્તકમાંને બીજે રી’ સ્વર. (સંગીત.) (૩) સમાસમાં ઉત્તરપદ તરીકે શ્રેષ્ઠ' (ભરતભ’ વગેરે) અર્થ ઋષભદેવ પું, સિં] વિષ્ણુના ચાવીસ અવતારમાં એક
અને જેને માન્યતા પ્રમાણે વર્તમાન ચોવીસીના ચાવીસ તીર્થ કરેામાંના પહેલા-આદિનાથ. (સંજ્ઞા.) અષભધ્વજ . સં.] જેની હવામાં કે જેના વાહન તરીકે નંદી, છે તેવા મહાદેવ, શિવ કષિ યું. [સં] નવું દર્શન-જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરનાર પુરુષ, મંત્રદ્રષ્ટા. (૨) તપસ્વી, મુનિ, તાપસ. (૩) જેના નામથી ગોત્ર કે કુળને આરંભ થતો હોય તેવો તે તે વૈદિક બ્રાહ્મણ. ઋષિઋણ ન. [સં., સંધિ નથી કરી] ઋષિઓ પ્રત્યેનું ઋણ,
ઋષિઓ પ્રત્યેનું મનુષ્યનું કર્તવ્ય ઋષિ-કન્યા સ્ત્રી. [સં.] ઋષિની પુત્રી, તાપસ-કન્યા ઋષિકુમાર પં. [સં.] ઋષિને પુત્ર, તાપસ-બાલ ઋષિકુમારિકા સ્ત્રી. [સં.] જુઓ “ઋષિ-કન્યા’. ઋષિ-કુલ(ળ) ન. [સં.] ઋષિને વંશ. (૨) ઋષિને આશ્રમ, (૩) વિદ્યાર્થીઓને અભ્યાસ કરવાનું સ્થળ ઋષિ-ગણું છું. [સં.] ઋષિઓને સમુહ ઋષિ-જન પું, ન. [સં.] ઋષિ ઋષિ-તર્પણ ન. [સં.] બ્રાહાણે જઈ બદલાવે છે ત્યારે કરવાનાં ત્રણ જાતનાં તપણેમાંને ઋષિઓને ઉદેશી કરવામાં આવતે તર્પણ-વિધિ
ધિર્મ. (જૈન) ઋષિ-ધર્મ છું. સં.1 વૈદિક ધર્મ. (૨) જન-પરિવજયા લેવાને ઋષિ-પત્ની સ્ત્રી. [સં.] ઋષિની પરિણીતા સ્ત્રી ઋષિ-૫દ ન. [સં.] ઋષિને દર જજે અષિ-પંચમી (-૫ખ્યમી) સી. [સં.] ભાદરવા સુદ પાંચમને દિવસ, રખ-પાંચમ, સામ-પાંચમ. (સંજ્ઞા) ઋષિ-પુત્ર પું. [સં.] જુએ “ઋષિકુમાર”. ઋષિ-મુંગવ (૫૧) પું. [+ સં., અર્થ બળદ = શ્રેષ્ઠ].
ઋષિઓમાં ઉત્તમ, શ્રેષ્ઠ ઋષિ ઋષિ-મણીત વિ. [સં.] અધિએ જેની રચના કરી છે તેવું ઋષિ-પ્રેત, ઋષિ-ભાષિત વિ. [સં.] ઋષિએ કહેલું ઋષિ-યજ્ઞ છું. [સં.] જેમાં જ્ઞાન દ્વારા ઋષિનું તર્પણ કરવાને હોય છે તેવા પંચમહાભૂત યમાંના એક યજ્ઞ, બ્રહા-અજ્ઞ ઋષિ-રાજ . સિં], ય . [+ જુએ “રાય'.], ઋષિ-વર પું. [સં.] શ્રેષ્ઠ ઋષિ, મેટે ઋષિ, કવિ-સત્તમ ઋષિ-શ્રાદ્ધ ન. સિં] ઋષિઓને ઉદેશી કરવામાં આવતી શ્રાદ્ધક્રયા ઋષિ-સત્તમ વિ. [સં.] શ્રેષ્ઠ ઋષિ, મોટો કર્ષિ, ઋષિ-રાજ પિ-સંઘ (સઘ) મું. [સં.] કથિઓને સહ ઋષીશ્વર ૫. સિ] મેટા ઋષિ. (૨) (સૌ.) હરિજન-જાતિ
માં ભંગી, રખેસર, ઝાંપડે અગાશ્રમ પું[ + સં. માશ્રH] કવિનું નિવાસસ્થાન
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |