Page Text
________________
ઊખળવું
૩૨૪
ઊંચકી
ઊખળવું અ.ફ્રિ. [દે. પ્રા. ૩વવાહ ઉખેડવું, ઉમૂલન કરવું રહેવું, અવશિષ્ટ રહેવું. ઊગરાવું ભાવે, કિ. ઉગારવું દ્વારા “ઉખેળવું થયા પછી અ.જિ. ને વિકાસ] વીંટાયેલું છે. સ.જિ. પાછું ઊકલવું, વળનું ઊકલવું, વળ ઊતર. (૨) (લા) ઊગવવું સ.જિ. [જ, ગુજ.] સૂકવવું, કારું થવાં ખુલ્લામાં બનાવનું ફરી બનવું. (૩) લાંબો વખત વાતો થયા જ કરવી. (વસ્ત્રને) લટકાવવું (૪) ગુસ્સે થઈને બેલવું. ઊખળાવું ભાવે, ક્રિ. ઉખેળવું ઊગવવુંપ્રેસ ક્રિ. “ઊગવું આવ્યું છે. રૂપે વપરાતું છે., સક્રિ.
નથી., “ઉગાવવું પણ નહિ; માત્ર “ઉગાડવું જ વપરાય છે. ઊખળી સ્ત્રી. જિઓ “ઊખળે" + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ઊગવું અ.ક્ર. [સં. કર્નાત- ભૂ.કૃ. > પ્રા. કલામ, ૩૧ નાને ખાંડણિયે, નાને ઉખાળિયે
દ્વારા તા. ધા] ઊંચે આવવું, ઉદિત થવું. (૨) (બીજઊખળી સ્ત્રી. [ઓ “ઊખળ'.] ચાર બળદવાળા ગાડાના બે માંથી) કુટી બહાર આવવું (૩) ઉદ્ભવવું, ઉત્પન્ન થવું.
આગળના બળદનું ધૂસરું, તરેલું. (૨) જેની વધુ વધારે (૪) કુરવું. [-તા ઝાહનું મૂળ છેદવું (રૂ. પ્ર.) શરૂથી
હોય તેવું, નાની વય છતાં પ્રમાણમાં વધારે ઊંચું, ઉલેર જ મારી નાખવું. --તાં આથમવું (રૂ. પ્ર.) જન્મ થતાંની ઊખળું ન. [સં. ૩૯. > પ્રા. લઘર- ] ખાંડણિયે, સાથે નાશ પામવું. -નું ઝાઢ (રૂ. પ્ર.) જવાની. -તું ઊખળે. (૨) સાંબેલું. (૩) સૂપડું
ડામવું (રૂ. પ્ર.) વધવા દીધા પહેલાં જ નારા કર. --તે ઊખળે પું. સિં. ટૂસ્ટ- > પ્રા. ૩૮] ખાંડણિયે સૂરજ (૩. પ્ર.) ચડતાને સમય તેવું આથમવું (રૂ. પ્ર.) ઊખળાજ . વચના પ્રમાણ કરતાં ઊંચે વધી ગયેલ છોકરી, કામકાજ વિના બધે સમય પસાર થવો. ઊગી આવવું ઉલેર કરે
(રૂ. પ્ર.) સૂઝવું, ભવિષ્ય જાણવું. ઊગી નીકળવું (રૂ. પ્ર.) ઊગ'(ચ) સ્ત્રી.[જ “ઉગવું.']. ઊગવાની પ્રક્રિયા, ઊગણું ઊગવું. ઊગી સરવું (રૂ.પ્ર.) લેખે લાગવું, પાર ઉતરવું. ઊગર (–ગ્ય સ્ત્રી. [જુએ “ઊંગવું.] ગાડાની ધરી ઉપર ઊગ્યા આથમ્યાની ખબર (રૂ. પ્ર.)દુનિયાદારીની ખબર
મકેલ તેલવાળાં ચીંથરાને અને લોઢાના ઘસારાને થતે તૈલી હોવી.] ઉગાવું ભાવે, ક્રિ. ઉગાડવું સ. કિ. લદે, મળી (ગાડાની)
ઊઘટ ન. [જુએ ઊઘડવું.'] ઊઘડવું એ, ખુલુ થવાપણું. ઊગટ' () સ્ત્રી. જિઓ “ઊગટવું.'] માંજવાપણું. (૨) (ર) વિ. ઉઘાડું, ખુલ્લું
પીઠી ચોળવામાં વપરાતું સુગંધીદાર પદાર્થોનું પ્રવાહી ઊઘવું અ.જિ. [સ. દ્ર-ઘટ >પ્રા. ફરઘુર -] (બિડાયેઊગટ૨ (-ટ્ય) સ્ત્રી. ઊભા રાખેલા વાહનને જતું રહેતું રેકવા લાનું) ખુલ્લું થવું, ખૂલવું. (૨) (લા.) ઉદય થવો, ચડતી એનાં પૈડાં આગળ કે પાછળ મુકાતું અટકણ
થવી. (૩) ખીલી ઊઠવું (રંગ વગેરેનું). (૪) સ્પષ્ટ થયું ઊગવું સ.. ઊટકવું, માંજવું. (૨) લગ્ન પ્રસંગે વરકન્યાને (કંઠ વગેરેનું). (૫) અર્થ સરો, સફળતા મેળવી. (૬)
સુગંધી પદાર્થોનું બનાવેલું પ્રવાહી ચાળવું. ઊગટાવું કર્મણિ, (વા વગેરેને વેગ પકડવો. (૭) સમઝ પડવી. ઊઘરાવું ક્રિ. ઉગટાવવું છે., સ.કિ.
ભાવે., ક્રિ. ઉઘાડવું, ઉધેવું છે., સ.ક્રિ. ઉઘડાવવું ઊગટા' . [૪એ “ઉગટવું' + ગુ. “ઓ' કુ. પ્ર.] માટીના પુનઃપ્રે, સ. ક્રિ. વાસણને ચળકતાં કરવા બીજી વાર ચાકડે ચડાવતી વખતે ઊઘડું વિ. [જુએ “ઊઘડવું+ ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.] ઉઘાડું, વપરાતું માટીનું એક સાધન
ખુલ્લું, ઊધડ ઊગટ જુઓ “ઊકટે.”
ઊઘરવું અ.ક્રિ. [સં. ૩ઢું-ઘદુ-ઊંચકાવું >પ્રા. ૩૧-3 ઊગટે છું. ઘોડાના ડંગની વાધરી
(લા) પ્રકાશ . (૨) ઉખડવું. (૩) છુટાછેડા મળવા. ઊગ વિ. સં. વાત- > પ્રા. ર૩] ઉભડક, અધર પગે (૪) ચામડી ઊતરવી. (૫) કંગાલ થઈ જવું. ઊઘરાવું & ટેકવ્યા વિના બેડેલું
ભાવે., ક્રિ.
કુંવારું ઊગણી સ્ત્રી. [જુઓ “ઊગવું' + ગુ. “અણી” ક. પ્ર.] ઊગ, ઊંઘ, વિ. [સં. ટૂ- ગુજ>પ્રા. ૩રઘરમ] ઘર કર્યા વિનાનું, ઉગમણ
ઊઘલવું અ.ક્રિ. (પરણ્યા પછી કન્યાનાં માબાપ તરફથી ઊગત (–ત્ય) સ્ત્રી. જિઓ “ઊગવું' દ્વારા.] પેદાશ, ઊપજ જાનને) વિદાય આપવી, (જાનનું કન્યા-સહિત) રવાના થવું. ઊગમ જુએ “ઉગમ'.
ઊંઘલાવું ભાવે., ક્રિ. ઉઘલાવવું છે., સ. ક્રિ. ઊગમ-કાલ–ી) જુઓ “ઉગમ-કાલ(–ળ).
ઊચક જ “ઉચ્ચક'. ઊગમવું અ.જિ. [ ૩- >પ્રા. રામ, ના.ધા. દ્વારા] ઊચ-નીચક ન. જિઓ “ઊંચું
એ નીચે ઊગવું, બહાર આવવું. (૨) ઉદિત થવું, બહાર દેખાવું. જતો ફજેત-ફાળકે, ચકડોળ (૩) જન્મ થ, પેિદા થવું
ઊચક-મેલ (ઉચક-મેલ્ય) સ્ત્રી. [ જુઓ “ઊંચકવું' + ઉગમસ્થાન જુઓ “ઉગમ-સ્થાન.'
મેલવું’.] ઊચકવું અને પાછું નીચે મૂકવું એ ઊગર (-) સ્ત્રી. [જુએ “ઊગરવું.'] ઊગરવું એ, ઉગાર, ઊચમેળ છું. [આ “ઊચક' + મેળ'.] ઊચક આપેલી
બચાવ. (૨) વધારે, બચત. (૩) ચાવી રસરૂપ બનાવેલી ચીજો અને રકમે ાંધવાની પોથી કે ચા પડે વસ્તુ, ઓગાળ
ઊચકવું જુઓ “ઊંચકવું.' ઊચકવું કર્મણિ, ક્રિ ઉચાવવું હાગરવું અ.ક્ર. બચી જવું, સંકટમાંથી સલામત નીકળી છે, સ.ક્રિ. આવવું. (૨) નુકસાન કે ખર્ચમાંથી બચી જવું. (૩) બાકી ઊચકી સ્ત્રી [ઓ “ઊંચું' દ્વારા] હેડકી, વાધણી મુદ્દે
ચક આપેલી
નોંધવાની થિી
ઊચકવું એ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |