Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 326

ઉછાળા
ઉછાળા પું. [જુએ ઉછાળવું' + ગુ. .એ’કૃ. પ્ર.] આડો કૂદકા, (૨) (લા.) જુસ્સા, આવેશ, આવેગ, ઊમિ', ‘ઇમ્પસ’ (હ. દ્વા.). (૩) એકાએક વધારા થવા એ. (૪) ભાવમાં એકાએક તેજી. (૫) ઊખકા, ખકારીની હેર ઉછાળું વિ. [દે. પ્રા, હજ્જુઠ્ઠુ અભિમાની] અવિચારી, ઉતાવળિયું. (૨) ઉદ્ધત, તેાફાની, (૩) આવવેકી વર્તનવાળું ઉછાંછળાઈ સ્રી, [+]. આઈ' ત.પ્ર.], ઉછાંછળાવેઢા પું., ખ.વ. [જ્જુએ ‘વેડા’.] ઉછાંછળાપણું ઉછી-ઉધારું વિ. [જુએ ઉછીનું' અને ઉધાર' + ગુ. ઉં' ત, પ્ર.] ઊછીનું અને ઉધાર લીધેલું
છીકું, તું, "નું વિ. થોડા વખતમાં પાછું આપવાની શરતે લીધેલું (જેમાં વ્યાજ કે હર્સી આપવાનાં નથી હતાં.) ઉછેટલું સ. ક્રિ. દૂર ફેંકવું. ઉછેટાનું કમણિ, ક્રિ. ઉછેટાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉછેટાવવું, ઉછેટાવું એ ‘ઉછેટવું’માં
ઉછેટી શ્રી. [જુએ ‘ઉટનું’ + ગુ. ‘ઈ’રૃ. પ્ર.] ઢગલી ઉછેદવું સ.ક્રિ. જૂએ ઉચ્છેદવું'. ઉદાનું કર્મણિ, ક્રિ ઉછેદાવવું છે., સ. ક્રિ.
૨૦૧
ઉછેદાવવું, ઉછેદાયું જુએ ‘ઉછેદવું’માં, ઉછેદિયું વિ. જૂએ ઉચ્છેદિયું’. [કરવાનું કામ ઉછેર પું., (-ર૧.) શ્રી. [જુએ ‘ઉછેરવું’.] પાળીપાષી મેઢું ઉછેર-કામ ન. [+ જુએ ‘કામ. '] ઉછેરવાની ક્રિયા ઉછેર-કાલ(-ળ) પું. [+ સં.] ઉછેરવાના ગાળે ઉછેર-કેંદ્ર (−કેન્દ્ર) ન. [+ સં] જ્યાં પશુએ વગેરેને ઉછેરવામાં આવતાં હોય તેવું સ્થાન
ઉછેર-ક્રમ પું. [+ સં.] ઉછેરવાની પ્રક્રિયા ઉશ્કેરણી સ્રી. [જુએ ‘ઉછેરવું’+ગુ. ‘અણી’કું. પ્ર.] ઉછેર ઉછેર-મંડપ (-મડપ) પું. [+ સં.] ઝાડ વેલા વગેરે ઉછેરવાના માંડવા
ઉછેરવું જુએ ‘કરવું’માં. (ર) (લા.) કેળવવું, તાલીમ આપવી. ઠેરાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉછેરાવવું પુનઃપ્રે., સાક્રિ ઉછેર-સંભાળ (ઉછેરથ-સમ્ભાળ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ઉછેર + ‘સંભાળ’.] ઉછેર-કામમાં લેવામાં આવતી ચીવટ ઉછેરાવવું, ઉછેરાયું જુએ ‘ઉછેરવું’માં. ઉજ્જક હું. [તુર્કી.] મેાટી મહેર ઉજડાવવું જુએ ‘ઊજડવું’માં,
ઉજમ(-)ણી સ્ત્રી,, -હ્યું ન. [જુએ ‘ઊજવવું' + ગુ. ‘અણી', અણું' કુ.પ્ર.] ઊજવવું એ, ઉદ્યાપન. (ર) ઉર્જાણી, જાફત (૩) ઉત્સવ, (૪) સમારંભ
ઉજમાત હું. [જુએ ‘ઊજળું’ દ્વારા.] ઉસ, આછું પ્રકાશિત હેવાપણું. (૨) વિ. ઊજળું
ઉજમાવવું સ. ક્રિ. [જુએ ઊજમ', ના. ધા.] ઉમંગમાં લાવનું. ઉત્સાહિત કરવું (લા.) રાજી, પ્રસન્ન ઉજમાળ॰ વિ. [જુએ માળવું.’] પ્રકાશિત, ઊજળું. (૨) ઉજમાળરે [જુએ ‘ઊજમ' + ગુ. આળ' ત. પ્ર.] ઉદ્યમી, ઉદ્યોગી. (૨) ઉમંગી, ઉત્સાહી
ઉજમાળવું સ. કે. [જુએ ‘ઊજળું' દ્વારા ના. ધા.] ઊજળું કરવું, શેાભાવવું. ઉજમાળાનું કર્મણિ, ક્રિ. ઉજમાળાવવું
Jain Education International_2010_04
પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉજમાળાવવું, ઉજમાળાનું જુએ ‘ઉજમાળવું’માં. ઉજમણુંદ વિ. [જુએ ‘જમ’+ ગુ. આળું' ત.×] ઊજળું, પ્રકાશિત. (૨) સાફ કરેલું, અજવાળેલું, મેલ વિનાનું ઉજમાળુરૈ વિ. [જુએ ‘ઉજમાળવું' + ગુ. ‘*' કૃ• પ્ર.] ઊજળું ઉજર્ન. [અર. ઉર્] બહાનું. (ર) વાંધેા, આનાકાની, (૩) લાચારી
ઉર્જામણાવનું
ઉજરડું વિ. [જુએ ‘ઊજળું’ + ગુ, ‘ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઊજળા રંગનું, ગારા વાનનું. (૨) ન. સૂર્યોદય પહેલાંનું આખું અજવાળું, ભરભાંખળું
ઉજરાવવું જુએ ઊજરવું’માં, ઉજવણી જુએ ‘ઉજમણી’, ઉજવાવવું જુએ ઊજવવું’માં.
ઉજળાઈ શ્રી. સી. [જુએ ‘ઊજળું' + ગુ. આઈ' ત. પ્ર.] ઊજળાપણું. (૨) સાફ કરાવવાનું મહેનતાણું, (૩) સ્વચ્છતા, (૪) પૈસેટકે સુખી હોવાના દેખાવ. (૫) ખાનદાની. (૬) સંસ્કારિતા [પણું, પ્રકાશ, ચળકાટ ઉજળાટ પું. [જુએ ‘ઊજળું.’ + ગુ. આટ' ત..×,] ઊજળાઉજળામણુ ન., (ચ) સ્ત્રી, [જુએ ‘ઊજળવું’ + ગુ. ‘આમણ’• કૃ. પ્ર.] ઉજળાટ, ઉદ્દેશ [પ્રકાશ, ઉદ્દેશ ઉજળાશ (-ચ) સ્ત્રી. [જુએ ઊજળું' + ગુ. ‘આશ’ ત.પ્ર.] ઉજળાવવું જુએ ‘ઊજળવું’માં. ઉજળિયાત વિ. [જએ ‘ઊજળું” + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર. દ્વારા] ઉચ્ચ ગણાતા વર્ણોમાં જન્મેલું (બ્રાહ્મણ-ક્ષત્રિય-વૈશ્ય વર્ણનું) ઉક્તગરું વિ. સં. ૩૧--> પ્રા. ઉના[X-] ઉજાગરા કર્યાં છે તેવું, નિદ્રા નથી લીધી તેનું, જાગતું ઉનગર પું. સં.ઉના-> પ્રા. ઉગારામ-] રાતભર જાગતા રહેવાપણું, જાગરણ. (૨) (લા.) ચિંતા, ફિકર. [ ૦ વેઠવા (રૂ. પ્ર.) ઉર્જાગરાનું દુઃખ સહન કરવું, (ર) ચિંતા કરવી ]
ઉન્નઢણુ વિ. [જુએ ‘ઉજ્જડવું' + ગુ. ‘અણ' ક વાચક ફ઼.પ્ર.] (લા.) ઉજ્જડ કરનારું, પાયમાલ કરનારું. (૨) (લા.) અપશુકનિયું, નઠારાં પગલાંનું
ઉર્જાવું સ. ક્રિ. [જુએ ‘ઉજ્જડ' દ્વારા, ના.ધા.] ઉજ્જડ કરવું, પાયમાલ કરવું. ઉનાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉન્નઢાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉન્નડાવવું, ઉન્નડાવું જુએ ‘ઉજાવું માં.
ઉન્નઢિયું વિ. જુએ ‘ઉજાડવું' + ગુ. યું' કું. પ્ર.] પાયમાલ કરનાર, નખોદ વાળનાર, ઉડનારું
ઉજાણી સ્ત્રી. [સં, ધાનિા≥ પ્રા, કામળિયા, રાશિપ્રા] ખુશાલી કે એવા કાંઈકને નિમિત્ત કરી મિત્રો અને/અથવા સગાંસંબંધીએની સાથે વન-વાડી-મંદિર જેવા સ્થાનમાં જઈ કરતા આનંદોલ્લાસ અને ભેાજનસમારંભ, જાફત ઉત્તમનું સ. ક્રિ. [સં. ચાન-> પ્રા. ઉનામળ-ના, ધા.] ઊજવવું. (ર) ઊંચકવું, ઉપાડવું. (૩) છેાડવું. (૪) કાઢી નાખવું, દૂર કરવું. ઉર્જામણાનું કર્મણિ, ક્ર. ઉત્તમણાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉન્નમાવવું, ઉન્નમાવું જુએ ઉજામણનું’માં