Page Text
________________
આંબલી-પીપળી
૨૫૪
અાંબાઈલ
(અલ્પ) (રૂ. પ્ર.) કંજુસ. હેટની આબલી (રૂ. પ્ર.) જોવાની મા૨] આંબાનાં ફૂલ. (૨) (લા.) નાના અને પાતળા દાણાછતાં ચાખવાની નહિ તેવી વસ્તુ] .
વાળી ડાંગરની એક જાત. (૩) આંબા-હળદર આંબલી-પીપળી [ + જ પીપળી'.] ઝાડ ઉપર એક આંબા-મેરી (મેરી) સ્ત્રી. [એ “ બા-મેર... - ગુ. “ઈ' ડાળીથી બીજી ડાળી કૂદી રમાતી બાળ-રમત. (૨) કાર્જિક સ્વાથે ત. પ્ર.) આંબા-હળદર [અને રેલીનું જમણ સુદિ ૧૪ ને દિવસે હિંદુ સ્ત્રીઓનું આંબલી કે પીપળ નીચે આંબા-રોટલી સ્ત્રી. [૪ ‘આખું” કે “જેટલી”.] કેરીને રસ ઊજવાતું ઉજાણીનું પરબ
આંબાવાડિયું ન., સ્ત્રી. [જુઓ “આંબો' + વાડિયું”.] આંબાઆંબલી-વેલ (-૧૫) સ્ત્રી. [+જુએ “વેલ'.] કડમડ–વેલ, એથી ભરેલું ખેતર, અમરાઈ, આંબાવાડી ખાટખટ નામની એવધિ
આંબાવાડી સ્ત્રી. [જુએ “આંબો' + “વાડી'.] આંબાવાડિયું, આંબલેહો પું. (સં. મામતિ ->પ્રા. મામહિમ- આબાઓને બગીચે, અમરાઈ, (૨) (લા.) જેમાં આંબા
આમલેહી’ + ગુ. ‘ઓ' ત, પ્ર.] કાચા મળ અને એની ભાત છાપી હોય તેવું એક રેશમી કાપડ (આ જાત લેહી પડે તેવા ઝાડા, મરડે
હવે નથી થતી.) આંબવું ન. [સં. મામ&->પ્રા. મામઢમ-] જુએ “આમળું'. આંબાવાદ ૫. [ જુએ “આંબે' + “વાંદે'.] (લા.) સામાન્ય આંબધુર અ. જિ. [સ, મચ્છ-> પ્રા. મંત્ર ઉપરથી ના. ધા.] રીતે આંબાના ઝાડ ઉપર ઊગતે એક વિઘાતક છેડ ખટાશની અસર થવી, અંબાપુ
આંબા-શ-સાખ સ્ત્ર. જિએ “આંબ' + “શા(સાખ'.] આંબી સ. જિ. [ભ. ક. માં કર્તરિ પ્રગ] ઊંચાઈ કે આંબા ઉપર કુદરતી રીતે પાકવા આવેલી કેરી, સાટું
અંતર ઉપર રહેલા પદાર્થ કે સ્થાન સુધી પહોંચવું, પહોંચી આંબા-હળદર સ્ત્રી. [જુઓ “અબો' + હળદર’.] આંબાના પાડવું. (૨) હાથ લાંબો કરી વસ્તુને સ્પર્શ કરવો. (૩) જેવા સુગંધવાળી હળદરની કઠણ અને મેટી ગાંઠવાળી અડકવું. અંબાવું (અમ્બા-) કમણિ, કેિ. અંબાવવું એક જાત [નારંગીમાં આવતાં બીજી વારનાં ફૂલોને ફાલ (અખા) છે, સ. ક્રિ.
આંબિયા-બહાર (-બા ૨) . કેબ્રુઆરી અને માર્ચ મહિનામાં આંબસ વિ. સં. માજમણ>પ્રા. હમણ] પાણીવાળું, આદું, બિ(-બેલ (ય) જુએ “આયંબિલ'. ભીનું
[ (.પ્ર.) ગજા ઉપરાંત કામ કરવું] આંબી જુએ “આંબલિયે. આંબળ પું. જિઓ “અબળવું.] દેરીને વળ. [છેડા લેવા આંબુડી-ચારે છું. એક જાતનું નત્ય [ (પથમાં) આંબળવું એ “આમળવું'.
આંબુડે મું. [જુએ “કાંબો' + ગુ. ‘ડું', સ્વાયે ત...] આંબે. આંબળસારો . જઓ “આમલસાર' (ગંધક).
આવ્યું ન. [સં. માઘ-> મંચ- ] અંબાનું ફળ, કેરી આબળિયા કું., બ. વ. જિઓ “અબળવું' + ગુ, “ઇયું” આબેરી સ્ત્રી, સિં, માઘ->પ્રા. પંચ દ્વારા] આંબાની જાતનું ક. પ્ર.] તંતુવાદ્યોના તારને તાણવા એના વાંસના ઉપલા એક ઝાડ ભાગમાં બેસાડેલી લાકડાની કે ધાતુની ખીલીઓ, આમળિયા આંબેલ' (-૧૫) જએ અબિલ’–‘આયંબિલ'. આંબળી સી. સિં. યામી >પ્રા. મામ] અબળાનું ઝાડ આંબેલ (હય) સ્ત્રી. એ “આમળુ.” (૨) જનન-નાળ, આંબળું ન. આંબરી નામની વનસ્પતિનું ફળ.
સ્ત્રીના ગર્ભાશયની નલિકા આંબળું જુઓ “આમળું,
આંબે પું. [સ. માક્ર->પ્રા. સંવમ-] વસંતઋતુમાં ફળ આંબળે પું. [જુએ “આંબળવું+ ગુ. ‘આ’ કુ. પ્ર.] આમળા, આપતું એક સુંદર વૃક્ષ, આમ્રવૃક્ષ. [બ આંબલી દેખાડવાં વળ, મરેડ. (૨) (લા.) ખાર, દ્વેષ, વેર. (૩) ગર્વ, અભિ- (કે બતાવવાં) (રૂ.પ્ર.)લલચાવનારી વાતો કરવી. -આગળ ને માન, અહંકાર. (૪) ટેક
પંજીટાળા (ઉ.પ્ર.) નાણાંનો દુર્વ્યય કરો. -બા ખોદી (કે આંબાગાળે મું. [ઓ “આંબે' + “ગાળે.] કેરીની મોસમ ગેડી) ના-નાંખવા (રૂ.પ્ર.) જેનાથી હિત થતું હોય તેવાને આંબા-ઘાટ . [જુએ “આંબે' + સં.) આંબાના નુકસાન પહોંચાડવું, સહાયકને જ પજવવું. -બા તે ક્યાંક ચિત્રણવાળું ભરતકામ કે છાપકામ
ઊગે (રૂ.પ્ર.) સજજન માણસે જવલ્લે જ પેદા થાય. -બાની આંબા-ઘાટ પું. [જુએ “અબો’ + સં. ઘટ્ટ] કિનારા ઉપર કાઠી (રૂ. પ્ર.) સેધું તે માંધા માટે. -બાની ખેટ (-) આંબા હોય તે નદીને બાંધેલો એવારે
(રૂ. પ્ર.) પિષણ કરનારનું મેત.-બે મોર અને કલારે લેખાં આંબા-ઝર (૨શ્ય) સ્ત્રી. [ જુએ “આંબે'+ “ઝર'] બંને (-મ૨) (રૂ.પ્ર.) રાખેલી આશા ફળે પણ ખરી અને ન કાંઠાઓ ઉપર આંબાની ધટાઓ આવેલી છે તેવી સૌરાષ્ટ્રમાં પણ ફળે. મેર (-ભેરવો) (ઉ. પ્ર. લાભ થ ગીર પંથકની એક નદી. (સંજ્ઞા)
(રૂ.પ્ર.) સત્કાર્ય કરવું. (૨) [ગ્રા.] ઝાડે ફરવું. (૩) પોદળો આંબાડાળ (૧૧) શ્રી. [ + જુઓ “ડાળ'.] આંબાની ડાળી મૂકવો. વાવ (રૂ.પ્ર.) સતકાર્ય કરવું. (૨) શીતળા આંબા છું. [જએ “અંબાડ'.] આશરે પાંત્રીસેક ફુટ ઊંચું સાતમને દિવસે રાઈ ન કરતાં ચૂલામાં લીપણ કરી ધ્રો જતું સોપારીના આકારનાં ફળવાળું એક ઝાડ
અને વણને છોડ મૂકીને પૂજન કરવું. (૨) [ગ્રા] ઝાડે આંબા-પીપળી સ્ત્રી, જુઓ “આંબલી-પીપળી'.
ફરવું. (૩) પદળે મૂક. ૦૮ (રૂ. પ્ર.) સરકાર્યનાં ફળ આંબા-પેળી સ્ત્રી. [ જુઓ ‘' + પેળી'.] આંબાના મેળવવાં. ઉતાવળે આંબા ન પાકે (રૂ. પ્ર.) ધીરજ રાખવી] રસને સૂકવીને બનાવેલી પાતળી પૂરી
આંબઈ સ્ત્રી. [સં. માત્રપદ્રવ –>પ્રા. શંવરરૂમદસેક આંબા-મેર (-૨) . [ આંબે' + સ. મુલુ->પ્રા. ફૂટ ઊંચે વધતો જાડી કાંટાવાળી ડાંડલીવાળે અને નીચલા
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |