Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 296

આંટા-આમળા
સ્ક્રૂ
વગેરેને વળ, ફરવા, પરણવું.
વિરાધ-ભાવ
આવવાની ક્રિયા, (૩) વળ ચડે એવા પ્રકારનેા પેચ, માથા ફરતે પાઘડીને વીંટવાની ક્રિયા. (૪) પેચ. [ -ટા ફરવા (રૂ. પ્ર.) લગ્નના ફેરા • ખાવા, ૦ ધ્રુવે, ॰ મારવે. (રૂ. પ્ર.) ગામતરું કરડું, એક ગામથી બીજે ગામ કે સ્થળ જઈ આવવું. ૦ વાળવા (રૂ.પ્ર.) ગાળ વીંટોા કરવા] આંટે-આમળા પું, [+ જુએ ‘આંબળા.'] (લા.) અંટસ, [રહેવું એ આંટા-ફેરા પું. [+ જુએ ‘ફૅરા.’] આવ-જા, જતા-આવતા ટે-વાંટે પું. [+જુએ ‘વાંટે.’] (લા.) ટી-ધંટી, દાવપેચ આંટે-વીંટે પું. [+ જુએ ‘વીંટા.'] હેર-ફેરા, આંટા-કેરો આંઠા, ઈ સ્ત્રી, ઢારને વળગતા જવા, (૨) બગા આંઠી સ્રી. [સં. øિા > પ્રા, ટ્ઠિમા] હળિયા. (ર) ગાઠલી, ગેાઠલા. (૩) (લા,) નવેઢા સ્ત્રીનાં ઊગતાં સ્તન આંઢાળી સ્ત્રી. [જુએ આંઠી’દ્વારા.] ઠળિયા આંઢગે પું. ગર્ભ, હુમેલ
આંઢ(ડુ)વા પું. [સ અh – > પ્રા. અંટ] વૃષણ આંઢાસુ વિ. લંબગેાળ આંઢિયા, ટટ પું. [સં. માfe- > પ્રા. બંબિ] ” એ [ (૨) પું. ધણ-ખંત, સાંઢ આંડુ` વિ. સં. માલિ–> પ્રા. મંહિમ-] વૃષણવાળું. હુ છું. હાથીને પગે બાંધવામાં આવી સાંકળ કે દેરડું આંડુલે જુએ આંડવે,’
‘આંડવે,’
આંશ છું. ખરજ, ખૂજલી આંઢેઢ (-ડેય), ડી એ ‘આંટેડ’. આંતન. [સં. યન્ત્ર – પ્રા. ચૈત] આંતરડું. (ર) તાર જેવી લાંબી વસ્તુ, (૩) (--ત્ય) શ્રી. બકરીનું સૂકું આંતરડું (જેની દારી કરી વાપરવામાં આવે છે. [॰નું વધી જવું (રૂ.પ્ર.) સારણગાંઠ ઊતરવી. તે મેામવું ( કે સમેટવું) (૯.પ્ર.) ખારાક વગર રહેવું] આંતર૧ (આન્તર) વિ. [સં.] આંતરિક, અંદરનું, અંદર આવેલું, અંદર અંદરનું. (ર) મનને લગતું, ‘સબ્જેકટિવ’ (મ. ન.) [ વિશેષણ તરીકે એ વિશેષ્યની પૂર્વ અલગ લખાય, સમાસ તરીકે પૂર્વ પદમાં સામાન્ય રીતે જોડાઈ ન રહે; સમાસ બનાવવા હેય તા સ્વરાદિ નામેાની પૂર્વ સંધિથી જોડાય; જેમકે આંતરાવલય' (માન્તર્ગq) ‘આંતર પ્રિય’ (આતર્ + ફૅન્દ્રિય) વગેરે. આમ છતાં કેટલાક શબ્દોમાં એ ોડાઈ ને લખાય પણ છેઃ ‘આંતર-વર્ક' ‘આંતર-વિગ્રહ’ વગેરે] આંતર-ૐ (આન્તર) વિ. [સં. મસર (‘અંદરનું’ ‘આંતરિક’ ના અર્થના) શબ્દના સાદશ્તે ભારતીય ભાષાઓમાં પરસ્પર’ ના અર્થ આપવા સમાસાંત શબ્દામાં પૂર્વ પદ તરીકે વિશે ષણના રૂપમાં વ્યાપક થયા છે; આંતર જ્ઞાતીય=‘જ્ઞાતિએનું પરસ્પરનું’ – ‘જ્ઞાતિઓમાં પરસ્પર' વગેરે અનેક શબ્દ] પરસ્પરનું, પારસ્પરિક
આંતર ન. [સં. મન્ત્ર વિશ્લેષથી અવ. ગુ.] આંત, આંતરડું આંતર-કામી, -મીય (આન્તર) વિ. [જુ આંતર' + કામ' + ગુ. ‘'ત.પ્ર. <×. છ્ત. પ્ર.] કામ કામ
૨૫૧
Jain Education International_2010_04
આંતર-માડ
વચ્ચે સંબંધ રાખતું, આંતરજાતીય, ઇન્ટર-કમ્યુનલ' આંતર-ગ્રેડ (આતર-) વિ. [જુએ આંતરરૈ' + અં.] કાઈ પણ એ ગ્રેડ વચ્ચે સંબંધ રાખતું, ઇન્ટર-ગ્રેડ' આંતર-ચેતના-પ્રવાહ (અન્તર-) પું. [સં.] અંદરની ચેતનાનું વધા કરવું એ, સભાનતાની જાગૃતિ, ‘સ્ટ્રીમ ઑફ કૅન્શ યસનેસ' (ઉ. જો.)
આંતર-છે પું. [જુએ ‘આંતર' + ઢેડા”] આંતરડાના હાજરીની સાથે જોડાતા ઉપલા છેડા
આંતર-જાતીય (આતર-) વિ. [જ આંતરૐ' + સં.] જાતિઓનું-વીનું પરસ્પરનું, ‘ઇન્ટર-કૅમ્યુનલ’ આંતર-જ્ઞાતીય (આતર-) વિ. [જુએ આંતર + સં.] જ્ઞાતિએનું પરસ્પરનું, ‘ઇન્ટર-કાસ્ટ’
૨.
આંતરડી સ્ત્રી. [જુએ ‘આંતરડું' ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય] (લા.) અંતઃકરણની લાગણી. [ કકળવી (રૂ.પ્ર.) અંતઃકરણનું દુઃખ ઊભરાવું ૦ કકળાવવા (રૂ.પ્ર.)સામાના મનને ભારે કષ્ટ આપવું. રવી (ફ્. પ્ર.) સંતાયની પ્રબળ લાગણી થવી, સુખ થયું. દાઝવી, બળવા (રૂ. પ્ર.) મનને દુઃખ થયું. ની દાઝ (-ઝઘ),, ॰ની માયા (રૂ.પ્ર.) મનની પ્રબળ સહાનુભૂતિવાળી લાગણી. ખાળવા (- પ્ર.) બીજાને માનસિક કષ્ટ આપવું]
આંતરડું ન. [જએ આંતરૐ' + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] હાજરીને છેડેથી મલહૂાર સુધીમાં લખાયેલી સ્નાયુની પેાલી નળી (નાનું-મેટું એ આંતરડાં છે-એકબીજા જેડાઈ તે લખાયેલાં) [-નાં ઊંચાં આવવાં (રૂ. પ્ર.) ઘણી મહેનત પડવી. (૨) ખૂબ દુઃખ થયું. ઢાં ગળે વવાં (રૂ. પ્ર.) ઘણું દુ:ખ થયું. જ્યાં રંગમાં (રૂ. પ્ર.) સખત માર મારવે, ખ્ખ દુઃખ દેવું. “ઢાંની દાઝ (-ઝલ), -ઢાંની માયા (રૂ. પ્ર.) ખરા સ્નેહ, ઊંડી લાગણી. -ઢાંની સગાઈ (રૂ.પ્ર.) સગાં ભાઈ ભાંડુના જેવા સંબંધ]
આંતર-ત્રક (આતર·) શ્રી. [સં.] ચામડીની નીચેની કામળ ચામડી, આદ્રત્વ, મેમ્બ્રેઇન’ આંતર-દેશીય (આન્તર-) વિ. [જુએ ‘આંતરૐ' + સં.] એકબીજા દેશના સંબંધને લગતું, ઇન્ટર--કેન્ટિનેન્ટલ' આંતર-પેશીય (અન્તર-) વિ. [જુએ આંતરરૈ' + સં.] માંસની એ પેશીએ વચ્ચેનું
આંતર-પ્રતીતિ (અન્તર-) સ્ત્રી. [સં.] મનની ખાતરી. (૨) સભાનતા, કેન્સિયસનેસ' (મ. ન.)
આંતર-પ્રજ્ઞા (આતર) શ્રી. [સં] આંતરિક સમઝ, ‘ઇન્ટશન’ (અ. રા.) આંતર-પ્રાંતીય (આતર-પ્રાતીય) વિ. [જએ આંતર' + સં.] એકબીજા પ્રાંતાની સાથે સંબંધ રાખતું, “ઇન્ટર
પ્રેાવિન્શિયલ’
આંતર-પ્રેરણા (આતર-) શ્રી. [સં.] મનમાં ઊભી થયેલી પ્રેરણા, અંતઃપ્રેરણા, ‘ઇન્ટયૂશન’ આંતર-ભાષા (આતર-) સ્રી. [ જુએ ‘આંતરૐ' + ર્સ, ] ભિન્ન ભિન્ન ભાષા-ભાષીએ વચ્ચે સંપર્ક કે સાંકળના રૂપમાં ખેલાતી ભાષા, કડી-ભાષા, સંપર્ક-ભાષા, લિંક-લેંગ્વેજ' આંતર-મેઢ છું. જિઆ આંતર + હિં, મેાડના” દ્વારા.]