Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 244

આજ-કાલનું
સમય. [॰કરવી (રૂ.પ્ર.) વાયદા કરવા, વાત વિલંબમાં નાખવી] આજ-કાલનું (કાલ્પનું) વિ. [+ગુ. ‘નું’ છે. વિ.ને અનુગ] (લા.) નવા જમાનાનું, (૨) બિન-અનુભવી, હલેતું, અણસમજી આજ-થી ક્રિ.વિ. [ગુ. થી’ માં. વિ. ને અનુગ] ચાલુ દિવસથી
શરૂ કરી
આજ-દિન, આજ-દિવસ પું. [ + સં.] આજના દહાડો આજ-નું વિ. [ + ગુ. ‘નું' છે. વિ. ના અનુગ] હમણાંનું, સાંપ્રતિક, હાલનું, વર્તમાન, અર્વાચીન. (૨) (લા.) નાદાન, બિન
૧૯૯
અનુભવી
આજન્મ ક્રિ.વિ. [સં.] જન્મથી માંડીને, જન્મ થયા ત્યારથી લઈ ને. (ર) જન્મ પૂરા થાય ત્યાંસુધી, જિંદગીભર; આજીવન, આખા ભવ
આજ-પછી .િવિ. [+જુએ ‘પછી’.] હવેથી, હવે પછી આજ(-ઝ)મ વિ. [અર. અઅઝમ્] વધારે મહાન. (૨) સૌથી મહાન. (૩) જૂના સમયમાં સરકારી અમલદારામાં માનવંત હોદ્દો ભેગવનારાઓનાં નામની આગળ વપરાતા શબ્દ આજ-પર્યંત (-પર્યંત) ક્રિ.વિ. [જુએ ‘આજ' +સં.] આજ દિવસ સુધી, હમણાં સુધી [દિવસ સુધી આજ-વેર ક્રિ.વિ. [જુએ ‘આજ' દ્વારા.] જે. (૨) આજ આ-જાનુ ક્રિ.વિ. સં.] સાથળ લગી પહોંચે એમ આજાતુ-બાહુ, આજાનુ-ભુજ વિ. [સં.] સાથળ સુધી પહોંચતા હાથવાળું
આજાનુ.લખિત (−લખિત) વિ. [સં.] સાથળ સુધી લંબાયેલું આાર પું. [ફા. આઝાર્] મંદવાડ, માંદગી, બીમારી આજારી વિ. [કા. આઝારી] માંદું, રુગ્ણ, રાગી, બીમાર આખરી` સ્ત્રી. [+ગુ, ઈ', સ્વાર્થે પ્ર.] જએ ‘આાર’ આજી સ્ત્રી. [જુએ ‘આજે’+ ગુ. ‘ઈ.’સ્ત્રીપ્રત્યય] માતાની [વાલા, કાકલૂદી આજીજી સ્ત્રી. [અર. જિ.ઝી] આગ્રહભરી વિનંતિ, કાલાઆ-જીવક હું. [સં.] મહાવીર સ્વામીના પ્રતિસ્પર્ધી ગેાશાલક,
માતા, નાની મા
(સંજ્ઞા.)(૨) ગેાશાલકના સંપ્રદાય. (૩) (લા.) ઢોંગી સંન્યાસી આજીવદર્શન ન., આજીવક-સંપ્રદાય (-સપ્ર-) પું. [સં.] ગેશાલકે સ્થાપેલા એક દાર્શનિક પંથ (સંજ્ઞા.) [જીવનભર આજીવન ક્રિ. વિ. [સં.] જીવન પર્યંત, જિંદગીના અંત સુધી, આ-જીવિકા સ્ત્રી. [સં.] ગુજરાન, ભરણપેાષણ. (૨) ખેરાકીખર્ચ, જ્વાઈ. (૩) ધંધેા, વૃત્તિ, પાણનું સાધન આજુ-ખેલે ક્રિ. વિ. [ગ્રા., જુએ ‘આજ' + ખેલ' + ગુ. સા.વિ. પ્ર.], આજુ-ફેરે ક્રિ. વિ. [+ જુએ ફેરે' + ગુ. સા. વિ., પ્ર.] આ વખતે, આ વાર આજુ-બાજુ, આજ-બાજુ ક્રિ. વિ. [જુએ બાજૂ'ના ફ઼િર્ભાવ.] આસપાસ. (૨) ચેતર, ચેાકેર, ચારે બાજુ. (૩) આમતેમ આજુદું વિ. જુએ ‘આજ’ દ્વારા.] આજનું, આજ સંબંધી,
એ' અ'
આ સમયનું, અત્યારનું. (૨) (લા.) તાજું, નવું આવેલું આજે ક્રિ.વિ. સં. મયાપિ>પ્રા. મન નિ>અપ મખ્ખું વિ.>જ. ગુ. આજુĐ> આજઈ] આજ આજે પું [સં.માયñ-> પ્રા. મમ-] માન આપવા લાયક વડીલ]
(લા.) માતાના પિતા, નાના આજે-કાજે પું. એક વનસ્પતિ, બાવચી. (૨) એનાં ખી–
Jain Education International_2010_04
આજ્ઞાર્થક
તકમરિયાં. (૩) (લા.) દવા, એસડ આજે-પહલેા પું. [જુએ ‘આન્ને’ + ‘પડવે’.] માતાના પિતાનું શ્રાદ્ધ કરવાની આસે। સુદિ એકમની તિથિ તેવું આજ્ઞપ્ત વિ. [સં.] જેને આજ્ઞા-હુકમ કરવામાં આવેલ છે -જ્ઞપ્તિ સ્રી. [સં.] આજ્ઞા, હુકમ, આદેશ
આજ્ઞા સ્ત્રી. [સં.] આદેશ, આણ, હુકમ. [॰આપવી (૩.પ્ર.) હુકમ ફરમાવે. (ર) પરવાનગી આપવી. ૰ડાવી (૩.પ્ર.) હુકમ પ્રમાણે પાલન કરવું. માગથી, તેથી (૩.પ્ર.) કામ કરવા માટે હુકમ ઇચ્છવે. માનવી, માથે ચઢ(-ઢા)વવી (રૂ.પ્ર.) હુકમ પ્રમાણે કરવું. ૰માં રહેવું (-૨ :વું) (રૂ.પ્ર.) તાખે રહેવું, વશ રહેવું, માં રાખવું (રૂ.પ્ર.) તાબામાં રાખવું, સત્તા ભાગવવી] આજ્ઞા-કર, આજ્ઞા-કારક વિ. [સં.] આજ્ઞા કરનારું, (૨) હુકમ પાળનારું, ચીંધ્યું કરનારું
આજ્ઞાકારિ-તા સ્ત્રી., -~ ન. [સં.] આજ્ઞા પ્રમાણે કામ કરવાપણું, હુકમના અમલ કરવાપણું આજ્ઞાકારી વિ. સં., પું.] જુએ ‘આજ્ઞા-કર’. આજ્ઞા-ચક્ર ન. [સ.] ચેાગ તથા તંત્રમાં માનેલાં શરીરમાંનાં છ ચક્રોમાંનું એ નામનું એક. (તંત્ર.)
આજ્ઞાધર, જ્ઞાધારક વિ. [સં.,], આજ્ઞા-ધારી વિ.સં., પું] આજ્ઞા ઉઠાવનારું, હુકમ પ્રમાણે કામ કરવાવાળું આજ્ઞાચીન વિ. [+ સં. અધીન] આજ્ઞાને વશ, હુકમને અધીન આજ્ઞાચીન-તા સ્ત્રી. [સં.] આજ્ઞાને વશ કેવાપણું
જ્ઞાનુરૂપ ક્રિ.વિ. [+ સેં. મનુ] આજ્ઞા મુજબ આજ્ઞાનુવર્તક વિ. [+ સં, અનુ-વર્તે] આજ્ઞા પ્રમાણે કરનાર, આજ્ઞાપાલક
કરનાર
આજ્ઞાનુવર્તન ન. [+સં. મનુ-વર્તન] આજ્ઞાને અમલ આજ્ઞાનુવર્તી વિ. [+સં. અનુ-વત્ પું.] આજ્ઞા પ્રમાણે કામ [આજ્ઞા પ્રમાણે આજ્ઞાનુસાર(-૨)ક્રિ.વિ. [+ સં. મનુ-જ્ઞાન્ + ગુ. ‘એ' સા.વિ.,પ્ર. આજ્ઞાનુસારી વિ. [+ સં. અનુ-હરી, પું.] આજ્ઞા પ્રમાણે કામ કરનાર, આજ્ઞાનુવર્તક [(૨) પું. માલિક, શેઢ આજ્ઞાપક વિ. [સં.] આજ્ઞા આપનાર, હુકમ આપનાર. આજ્ઞા-પત્ર ન., પું. [સં., ન.], -ત્રિકા સ્રી. [સં.] શાસકીય ફે ધાર્મિક આજ્ઞા જેમાં સૂચવવામાં આવી હોય તેવા કાગળ, ફુરમાન-પત્ર. (ર) સરકારી ‘ગેઝેટ’
આ-જ્ઞાપન ન. [સં] હુકમ કરવાની ક્રિયા. (ર) હુકમ આજ્ઞા-પાલક વિ. [સં.] નાકર, ચાકર, સેવક. (૨) તાબેદાર આજ્ઞાપાલક-તા શ્રી., આજ્ઞા-પાલન ન. [સં.] હુકમ પ્રમાણે કરવાપણું [છે તેવું આજ્ઞાપિત વિ. [સં.] આજ્ઞા જેની યા જેને કરવામાં આવી આજ્ઞા-પાથી સ્ત્રી, સં, આશા + જુએ પેાથી'.] જેમાં આજ્ઞાએ નોંધાઈ છે તેવું પુસ્તક
આજ્ઞાર્થ પું. [સં. માશા + અથૅ] જેમાં આજ્ઞા-હુકમને અર્થ છે તેવા ક્રિયાપદને અર્થ (જેમાં હુકમ આશીર્વાદ અને શાપના પણ અર્થ હાય છે.) (ન્યા.) આજ્ઞાર્થક વિ. સં. ભાજ્ઞા + ક્ષર્થ-6] જેમાં આજ્ઞાર્થ રહેલા છે તેવું (ક્રિયારૂપ). (ન્યા.)