Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 233

આતું
તૈયાર થયેલું, સ આઇતું? વિ. સં. મા-ત્ત- > પ્રા. માત્ત-સ્વીકારેલું] (લા.) વગર પૈસે મળતું. (ર) વગર મહેનતે મળતું આઇરિસ સ્ત્રી. [અં.] આંખમાં રહેલે। માંસમય પડદા, કનીનિકા (આ પડદાના મધ્ય ભાગમાં કીકી આવેલી છે.) આઇસ પું. [અં.] કુદરતી રીતે જામેલે તેમજ યાંત્રિક રીતે પાણી ઠારીને કરેલા ખરફ્
૧૮૮
આઇસક્રીમ પું., ન. [.] બરફથી ઢારેલા દૂધના અથવા મેવાના રસના ઘટ્ટ પદાર્થ-એક ખાદ્ય આઇસ-ફેક્ટરી સ્ત્રી. [અં.] ખરક ખનાવનારું ચાંત્રિક કારખાનું આઇસ-અર્ગ પું. [અં.] સમુદ્રના પાણીમાં તરતા રહેતા કુદરતી
બરફના વિશાળ ટેકરા
આઇસ-બેંગ સ્ત્રી. [અં.] આકરા તાવમાં માથા અને કપાળ વગેરે ઉપર ઠંડક કરવા અરકું ભરીને વાપરવાની અરની કાથળી
આઈ (આઈ) સ્ત્રી, [કે, પ્રા. મત્તાનું માતા > માવા થયા બાદ. અર્થ ‘માતા’] આતાની પત્ની, પિતામહ દાદાની મા. (ર) (કાઠી વગેરેમાં) દાદી. (૩) (મરાઠીને અનુસરી) મા. (૪) પાર્વતી—દુર્ગા-અંખા વગેરે ભિન્ન ભિન્ન સંજ્ઞા ધરાવતી દેવી, માતા. (૫) [સૌ.] ચારણ વૃદ્ધ સ્ત્રી આઈ-∞ (આઇજી) સ્ત્રી., ખ.વ. [જુએ ‘આઈ''+જી'માનાર્થે).]
સાસુની સાસુ, વડસાસુ. (ર) સાસુ, ખાઈજી
આઈન (આઇન) ન. [સર॰ મરા.] ઇમારતી કામમાં વપરાય તેવાં મજબૂત લાકડાં આપનારું એક ઊંચું ઝાડ
આ ન. માદા પશુના આંચળ ઉપરા ભરાવદાર બાગ, બાવલું, અડણ. [આવવું (રૂ.પ્ર.) પશુ-માદાનાં આંચળમાં દૂધ ભરાવું. ૰ઉતારવું, મેલવું (રૂ.પ્ર.) ગાલણી પશુ-માદાના આઉનું વધવું] આઉ-કથળી સ્ત્રી. [+જુએ કાથળી’.] બકરીનાં બચ્ચાં ધાવી ન જાય એ માટે બકરીના આઉને બાંધવામાં આવતી કાથળી
આઉટ ક્રિ.વિ. [અં.] રમતમાં દાવ લેતાં બંધ થયેલું આઉટલાઇન સ્ત્રી. [અં.] રૂપરેખા, રેખાંકન, [॰નું (...) ખરાખ ધંધે કે વ્યભિચારમાં ચડી ગયેલું] [ઉપગ્રહ આઉટ-હાઉસ ત. [અં.] મુખ્ય મકાનની નજીકનું નાનું મકાન, આઉલું ન. [જુએ આઉ’+ ગુ. સ્વાર્થે લું' ત.પ્ર.] આઉ આએખલ (−ય) સ્ત્રી, પડતર જમીન આકપું. [સં. મ>પ્રા. મ] આકડામા છેડ (જેનાં આકાલિયાં પાકી જતાં એમાંથી સુકામળ રૂ જેવા પદાર્થ નીકળે છે, જે એશીકામાં પણ વપરાય છે.), આકડા આ-એકલી, આક્રુ-કેડી સ્ત્રી. પાંચ કે સાત અથવા એનાથી વધુ છેાકરા મળી ખુલ્લી જગ્યામાં રમે તેવી એક મત આક-ઘેાડા પું. [જુએ ‘આક’+ ‘ઘેાડા’.] આકડાના ઝાડ ઉપર થતું કાંઈક ઘેાડાના આકારનું એક નાનું જંતુ આકઢ-સાસુ શ્રી. [અસ્પષ્ટ + જુએ ‘સાસુ.’] મેાટી સાળી, વહુની મેાટી બહેન, પાટલા સાસુ આકઢિયું વિ. જુએ ‘આકડો' +ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] આકડાનું બનેલું, આકડાને લગતું. (૨) ન. આકડાનું આર્કાલિયું.
Jain Education International_2010_04
આકરાશ
(૩) આકડાનાં આફ઼ાલિયાંમાંથી નીકળતું ૨, તૂર. (૪) આકડાનું દૂધ એકઠું કરવાનું શિંગડું
આક્રિયા શિરસિયા [+ જએ ‘શિરકસિયા,’] શિરકસિયા
નામની વેલની એક જાત
આકડી સ્ત્રી. [જુએ ‘આકડો’+ગુ. ઈ’સ્ક્રીપ્રત્યય] નાની જાતનેા આકડા (ધેાળી અને કાળી બે જાતનેા).[॰ પરણાવવી (રૂ.પ્ર.) હિંદુઓમાં ત્રીજું લગ્ન કરતાં પહેલાં આકડી સાથે
લગ્ન કરવાં]
આકડેન્લાકડું ક્રિ.વિ. [રવા.] એકદમ, ઉતાવળે
આકડેન્માર્કરે ક્રિ.વિ. [રવા.] માંડ માંડ, જેમતેમ કરીને, મહામુસીબતે
આકડા હું. [જુએ ‘આક' + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘આક’. [બ્ઝાના માંડવા (રૂ.પ્ર.) જલદી તૂટી જાય તેવી બનાવટ, તકલાદી વસ્તુ. દ્રા વાવવા (રૂ.પ્ર.) ઠેકઠેકાણે વેર કરવું, લડાઈનું મૂળ રેપવું. -ડે મધ (રૂ.પ્ર.) સરળતાથી મળી શકે તેવી બાબત કે વસ્તુ, ખાવા (૩.પ્ર.) છકી જવું. (ર) ઉપાડે લેવે, ઉત્પાત મચાવે] આ(-)તૂર ન. [જુએ આક' + તૂર’.] આકડાનાં આકાલિયાંમાંથી નીકળતું , તૂર
આકદૂધ ન. [જુએ ‘આક+દૂધ’.] આકડાનાં કાચાં આકાલલચાંમાંથી નીકળતા ધેાળે! દૂધ જેવા પ્રવાહી ઘટ્ટ રસ, આકડાનું દૂધ (એ ઝેરી છે.) [(ર) એવું નકામું ઘાસ આકન ન. ખેડેલી જમીનમાંથી નકામું ઘાસ કાઢવાની ક્રિયા,
આકનામું ન [ા. આ નામ
વારસા હક્કમાંથી ખાતલ
કરતા દસ્તાવેજ [આ કાલિયું આકફેલ("ળ) ન [ જુએ ‘આક’+સં.] આકડાનું ફળ, આખત શ્રી, [અર. આર્કેત્] આખર, અંત. (ર) મરણેાત્તર દશા. [અગાઢવી (ફુ.પ્ર.) માત ભગાડવું આકબત-અંદેશી સ્ત્રી. (-અશી) [ + જુએ ‘અંદેશ’+ ગુ. ઈ' સ્રીપ્રત્યય ] પરિણામને વિચાર, દૂરંદેશી આકબતી લંગર (૯) ન. [+જુએ લંગર’.] આફતને વખતે ઉપયાગમાં લેવાનું વહાણનું લંગર [કુમળું પાંદડું આખ્ખલું ન. [ગ્રા., જુએ ‘આક’+ ‘બટૂંકું'.] આકડાનું આકર પું. [સં.] મેટા જથ્થા, વિશાળ ઢગલેા. (૨) ખાને, ભંડાર. (૩) એ નામને! જના હાલને. ખાનદેશના પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) (૪) (વિ.) સંદર્ભોથી ભરેલું, શાસ્રીય સપ્રમાણ ચર્ચાએ માટે સહાય આપતું (ગ્રંથ વગેરે સાધન) આકગ્રંથ (-ગ્રન્થ) પું. [સં.] સંશેાધન અને પ્રમાણેાની ષ્ટિએ કામમાં આવે તેવા મહત્ત્વપૂર્ણ તે તે મૂલ ગ્રંથ આકગ્રંથ-વિભાગ (-ગ્રન્થ-) પુ, [સં.] પુસ્તકાલયમાંના સંદર્ભગ્ર સ્થાને વિભાગ
આ-કરણ ન. [સં.] ઘાંટા પાડી ખેલાવવાની ક્રિયા આકરમણ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘આકરું' + ગુ. ‘અમણ’ ત-પ્ર.] આકરાપણું (તાવ માટે વપરાય છે.) આકર-શે(-સે)ડી વિ., સ્ત્રી, [જુએ ‘આકરું' + ‘શે(સે)Rs'+ગુ. ઈ ’ ત.પ્ર.] દહતાં આંચળમાંથી મુશ્કેલીથી સેડ ફૂટતી હોય તેવી (ગાય--ભેંસ-ખકરી વગેરે) આકરાશ (-શ્ય) સ્ત્રી. [જુએ આકરું' +ગુ. આશ' ત.