Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 224

અંતજંગત
અંતર-જગાત, ઍકસાઇઝ'
અંતર્જગત ન. [સં. "નાત્] (લા.) અહંભાવ, ઈગો’ અંતર્રાન (અન્ત-) ન. [સં.] આંતરિક દૃષ્ટિ, (૨) ગૂઢ જ્ઞાન. (૩) કાઠા-સમઝ
અંતર્નાન-વાદ પું. [સં] હેતુ કે કારણ જાણ્યા વિના થતા જ્ઞાનને મત-સિદ્ધાંત, અંત:પ્રજ્ઞાવાદ, ‘ ઇન્ટયુશનિઝમ' (અ.ક.)
અંતર્રાનવાદી (અન્ત-) વિ. [સં., પું.] અંતર્ઝાનવાદમાં માનનારું, અંત:પ્રજ્ઞાવાદી, ‘ઇન્ટયુશનિસ્ટ’ અંતર્રાની (અન્ત-) [સં., પું.] ગૂઢ જ્ઞાન ધરાવનારું, આત્મજ્ઞાની. (૨) હૈયા-ઉકેલવાળું
અંતર્યાતિ (અત-) સ્ત્રી. [સં. કન્વર્+યોતિક્ન.] આંતરિક પ્રકાશ, આત્મપ્રકાશ. (૨) બ્રહ્મતેજ, બ્રહ્મનેા પ્રકાશ. (૩) આત્મજ્ઞાન
અંતર્વેલન (અન્ત-) ન. [સં.] આંતરિક પરિતાપ, ચિંતા અંતર્દેશક (અત-) વિ. [સં.] આવરણ નીચેના પદાર્થાને ખતાવનારું (એકસ-રે) (ગા.મા.) અંતર્દર્શન (અન્ત-) ન. [સં.] આત્મ-નિરીક્ષણ, આત્માવલોકન, આત્મ-જ્ઞાન, ઇન્ટ્રાપેક્શન’(ન. ભા.), અંતર્દેષ્ટિ, ‘ઇન્ટાન’. (ર) પેાતાના ગુણદેાષાને ખ્યાલ
અંતર્દશી (અત-) વિ. [સં., પું.] અંતઃકરણમાં ષ્ટિ કરનારું, આત્મામાં દ્રષ્ટિ રાખીને રહેલું
અંતર્દશા (અન્ત-) શ્રી. [સં.] એક ગ્રહની મહાદશામાં
આવતી બીન્ન ગ્રહોની ટૂંકી વચગાળાની દશા. (Èા.) અંતર્દહન (અન્ત-) ન., અંતર્દાહ (અન્ત-) પું. [સં.] (લા.)
૧૯
આંતરિક બળતરા, માનસિક પરિતાપ
કૅશિયન્સ'
અંત પ પું, [સ.] (લા.) આંતરિક દૃષ્ટિ,અંતર્દશૅન, [નીચ હૈયાવાળું અંતર્દુષ્ટ (અન્ત-) વિ. [સં.] અંદખાને દુષ્ટતાથી ભરેલું, અંતર્દષ્ટિ (અન્ત-) સ્રી. [સં.] જએ ‘અંતર્દેશન’. અંતર્દેશ (અન્ત) પું. [સં.] અંદરના ભાગ
અંતર્દેશીય (અન્ત-) વિ. [સં.] દેશના અંદરના ભાગને લગતું, ઇલૅન્ડ’
અંતથ્ તિ (અન્ત-) સ્રી. [સં.] આત્મ-પ્રકાશ અંતર્દ્વાર (અન્ત-) ન. [સં.] મકાનમમાંને ખાનગી દરવાજે,
ગુપ્ત દ્વાર
અંતર્ધાન (અન્ત-) ન. [સં.] અદૃશ્ય થઈ જવું એ, અંતર્હિત થવાની ક્રિયા, તિરાધાન [અવાજ અંતર્દ્રનિ (અત) પું. [સં.] અંદર અવાજ, આત્માને અંતર્નંગર (અત-) ન. [સં.] ગઢની અંદરનું શહેર અંતર્નાટક (અન્ત-) ન. [સં.] નાટકની અંદરનું નાટક અંતર્નાદ (અન્ત-) પું. [સં.] અંતરાત્માના અવાજ અંતર્બાહ્ય (અન્ત-) વિ., ક્રિ.વિ. [સં.] સર્વત્ર રહેલું અંતર્ગાધ (અન્ત-) પું. [સં.] આંતરિક સમઝ, આત્મજ્ઞાન, આત્માની ઓળખ [ાનિમાર્ગ, ગર્ભાશય અંતર્ભગ (અન્ત-) ન. [સં.] સ્ત્રીની પ્રજનન-ઇંદ્રિયની અંદરને અંતર્વાંગાષ્ઠ (અન્ત) પું. [+સં. મો] ભગેાષ્ઠની નીચે શ્લેષ્મ ત્વચાના બનેલા એક નાના અવયવ
અંતર્વહેણ
અંતર્ભય (અન્ત-) પું. [સં., ન.] અંદરને ભય અંતર્ભાગ (અન્ત-) પું. [સં.] અંદરને ભાગ, આંતરિક પ્રદેશ અંતર્ભાવ (અન્ત-) પું. [સં.] સમાવેશ, સમાસ, (૨) અદશ્ય થવું એ, તિરોધાન. (૩) મનની લાગણી. (૪) આંતરિક ભાવ-પ્રેમ અંતર્ભાવ-પ્રેરિત (અન્ત-) વિ. [સં.] આંતરિક સ્ફુરણામાંથી પ્રેરણા પામેલું, ઇમેાશનલ’
અંતર્ભુજ (અન્ત-) પું. [સં] આપેલા એ ખૂણા એ જ બાજુને બે છેડે આવેલા હાય એવી બાજુ. (ગ.) અંતભૂત (અન્ત-) વિ. [સં.] અંદર રહેલું, સમાયેલું. (૨) તિરધાન પામેલું. (૩) ગુપ્ત, છાનું. (૪) અંતઃકરણ સાથે સંબંધ ધરાવતું, આત્મલક્ષી પ્રકારનું, ‘સબ્જેકટિવ' (ર.મ.), (પ) ખીજામાં મળી ગયેલું
અંતર્ભ -પ્રદેશ (અન્ત-) પું. [સં.] દેશની અંદરના ભાગમાં આવેલા પ્રદેશ, પીઠમિ, ‘હિન્ટલૅન્ડ'
અંતર્ભેદ (અન્ત-) પું. [સં.] આંતરિક વિરોધ. (ર) ભીતરને જાણી લેવાપણું
અંતર્ભેદિયું (અન્ત-) વિ. [+ગુ. ઇયુ' ત.પ્ર.], અંતર્ભેદી (અન્ત) વિ. [ર્સ, પું.. અંદરના ભેદ જાણી જાય તેવું. (૨) હૃદયભેદક, હૈયાને આધાત આપનારું. (૩) વિશ્વાસ
ધાતી
અંતર્ભેદુ (અત-) વિ. [+ જુએ ભેદવું' + ગુ. ‘ઉ’ કૃ.પ્ર,] અંદરની છૂપી વાત જાણનારું, અંદરખાનેથી ફાટફૂટ પડાવનારું અંતર્રર્મ (અન્ત-) પું. [સં.°ર્મન્ ન.] શરીરની અંદરનેા
સુક્રેમળ ભાગ. (૨) આંતરિક રહસ્ય-વાત વિગેરે અંતર્મલ(-ળ) (અન્ત-) પું. [સં., ] અંદરનેા મેલ કામ ધ અંતર્મુખ (અન્ત-) વિ. [સં.] ચિત્તની વૃત્તિએ જેની આત્માપરમાત્મા તરફ વળેલી છે તેવું. (ર) (લા.) આસ્તિક અંતર્મુખતા (અત-) સ્ત્રી. [સં.] અંતર્મુખપણું. (૨) (લા.) આસ્તિકતા
અંતર્યમન (અન્ત-) ન. [સં.] આંતરિક સંયમ, મનેાનિગ્રહ અંતર્યામી (અન્ત-) વિ., પું., [સં.,પું.] પ્રાણીમાત્રના હૃદયમાં રહેલ પરમાત્મા, સાક્ષીત આત્મા. (વેદાંત.) અંત-રસ (અન્તર્ ) પું. [સં., સંધિ વિનાનું રૂપ] દાણાદાર અંડરસ, એડેપ્લેઝમ'
અંતìપિકા (અત-) શ્રી. [×.] કવિતા કે પદ્યમાં વર્ણીની એવી રચના કરવામાં આવે કે જે જુદે જુદે સ્થળે આવીને એમાંથી અર્થવાળા શબ્દ કે વાકય ઉપસાવી આપે. (કાવ્ય.) અંતર્લીન (અન્ત-) વિ. [સં.] આત્મા વિશે લીન થઈને રહેલું. (૨) ડૂબેલું
અંતર્યંતી (અન્ત-) વિ. [સં, પું.] અંદરના ભાગમાં રહેનારું અંતર્વાધિષ્ણુ (અન્ત-) વિ. [સં.] અંદર અને અંદરથી નવું અને નવું વિકાસ સાધતું રહે તેવું અંતર્યંન્તુ (અન્ત-) ન. [સં.] મત્રપિંડ બનાવનાર પદાર્થના એ વિભાગેામાંને એક, મેડયુલરી મૉટર' અંતર્વસ્ત્ર (અન્ત-) ન. [સં.] અંદરનું વસ્ત્ર, કપડા નીચે પહેરવાનું કપરું, અન્ડર-વેર’ અંતર્વહેણ (અન્તવ :ણ) ન. [સં. અન્તર + જુએ ‘વહેણ.’]