Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 212

આહંસાવાદી
૧૬૭
અળતે
અહિંસાવાદી (હિંસા-) વિ. સં., પૃ.] અહિંસાવાદમાં માનનારું અહિંસાવૃત્તિ (હિસા.) શ્રી. [સં.] હિંસા ન કરવાનું વલણ અહિંસાવ્રત (-હિસા-) ન. [સં.] કોઈ પણ પ્રકારના જીવની હિંસા ન કરવાનું પણું, હિંસા ન કરવાને ઘામિક નિશ્ચય અહિંસાવ્રતી હિસા) વિ. [સ,, ૫.] અહિંસાવ્રત પાળ- નારું, પ્રાણુને કઈ પણ પ્રકારનું દુઃખ ન આપવાની ટેકવાળું અહિંસિત (-હિસિત) વિ. [સં] જેની હિંસા નથી કરવામાં આવી તેવું
[નથી તેવું અહિંસ્ય (હિચ) વિ. સિં.] જેની હિંસા કરવા જેવી અહિંન્ન -હસ્ત્ર) વિ. સં.] કોઈ પણ પ્રાણુની હિંસા ન કરનારું, અહિંસક અહિં સ્ત્ર-તા (-હિઅ) સ્ત્રી. [સં.] અહિંસ હોવાપણું અહીર જ “આહીર, અહીરણ (-શ્ય), અહીરાણ સ્ત્રી. (સં. મામીરાળી>પ્રા. માહીતળ] “આહીરાણું. અતીશ . [ + સં. મહૂમ શ], અહદ્ર (અહીન્દ્ર) પૃ. [+ સં.
%] સર્પોને સ્વામી, શેષનાગ અહ-હિં) (એ) કે. વિ. સં. મરિનન>પ્રા. મહિ>
અપ. દિ] આ સ્થળે, અત્રે અહીં(હિં-કણે (એંકણે) ક્રિ.વિ. [+ જુઓ કને'– કણે.]
અહીંયાં, આ સ્થળે અહ(હિ)-તહીં-હિં) (એ. તૈ:) ક્રિ.વિ. [+ જુઓ ‘તહા.']
આ સ્થળે અને ત્યાં, આ સ્થળે અને એ સ્થળે - અહ-
હિંથી ( ઘી) ક્રિવિ. [ + ગુ. “થી પાં. લિ.ના અર્થને અનુગ] આ સ્થળથી લઈ [મુખવાળી અહીંદ્રમુખી (અહીન્દ્ર) વિ, સ્ત્રી. [સ.] શેષનાગના જેવા અહીં-હિં)-નું તુંવિ. [+ ગુ. ‘નું છે. વિ.ના અર્થને
અનુગ] આ સ્થળનું અહ(હિંયાં ( યાં) કિ.વિ. [+ગુ. “આ” પ્રત્યય] અહીં અહ-હિંયાંથી (યાંથી) ક્રિ.વિ. [+ગુ. “થી' પાં. વિ.
ના અર્થને અનુગ] અહીંથી [અર્થને અનુગ] અહીંનું અહ-હિં)યાં-નું ( યાંનું) વિ. [+ગુ. ‘નું છે. વિ.ના અહુણ- (ઐણા,-ણાં કિ.વિ. [સં. મધુનાં>પ્રા.મg] હવડાં, હમણાં, આ સમયે, અત્યારે અહુર છું. [અવે. મદુરસ. મસુર] પરમેશ્વર. (જરથોસ્તી.) અહુરમઝદ પું, બ.વ. [+ અa] જરથોસ્તી ધર્મના પેગંબર,
જરથોસ્ત્ર. (સંજ્ઞા.). અ-દત વિ. [1] જેનું હરણ નથી થયું તેવું. (૨) ન લઈ જવાયેલું. (૩) જે ચિરાયું નથી તેવું. (૪) જે ઝંટવાયું નથી તેવું અ-હદય વિ. [1] હૃદયહીન, લાગણી વિનાનું. (૨) નિષ્ફર. (૩) (લા.) પાગલ, ગાંડું [કદરૂપું. (૩) અળખામણું અ-ધ વિ. [સં.] મનને ગમે નહિ તેવું. (૨) બદસુરત, અષ્ટ વિ. [સ.] અપ્રસન, અણરાજી, નાખુશ આદષ્ટ-ચિત્ત વિ. [સં.] અપ્રસન્ન ચિત્તવાળું અહેડી જુએ “આહેડી’.
[અભાવ અ-હેત ન. [+જુઓ “હેત’.] હેતને અભાવ, વત્સલતાને
અ-હેતુ, ૦ક વિ. [સં] હેતુ–કારણ વિનાનું, નિર્દેતુક, સ્વા
ભાવિક. (૨) નિમ્પ્રજન, નિષ્કારણ, (૩) (લા.) નિષ્કામ અહેતુ(ક)-તા શ્રી. [સં] હેતુને અભાવ અહેવાલ (એ વાલ) ૫. [અર. “હા”નું બ.વ.-સ્થિતિઓ] હેવાલ, વૃત્તાંત, નિવેદન
[આભાર, કૃતજ્ઞતા અહેસાન-શાન (ઑ શાન) ન. [અર. એસાન્] ઉપકાર, અહેસા(-શા)ન-મંદ ઍસાન-મન્દ) વિ. [+ ફા. “મંદ' પ્રત્યય]
અહેસાન માનનારું, આભારી, કૃતજ્ઞ અહેસા(-શા)નમંદી (એસાનમન્દી) સી. [+ ગુ. ઈ'ત.પ્ર.]
અહેસાનની લાગણી, આભારની લાગણી, કૃતજ્ઞતા અહેતુક વિ. [સં.] જુઓ “અહેતુ'. અહેતુકી વિ., સ્ત્રી. [સં] જેમાં કઈ પણ જાતનો હેતુ કે ઈરાદો નથી તેવી (ભક્તિ), નિહેતુકી (ભક્તિ) [ઉદગાર અહો કે.પ્ર. (સં.] આશ્ચર્ય-સ્તુતિકરૂણા-ખેદ વગેરે સૂચવતે અહેનિશ જુઓ અહર્નિશ.” (“અહોનિશ સર્વથા અશુદ્ધ છે.) અહે-બુદ્ધિ સ્ત્રી. સિં.] આશ્ચર્યકારક સમઝ, (૨)(લા.) મંદબુદ્ધિ અહે-ભાગી વિ. [સં૫.] ભારે ભાગ્યશાળી, ખૂબ નસીબદાર અહ-ભાગ્ય ન, [.] ઉત્તમોત્તમ ભાગ્ય, સર્વોત્કૃષ્ટ નસીબ, ધન્યભાગ્ય
[આત્મીયતા-પૂર્ણ આદરભાવ અહે-ભાવ ૫. [સં.1 આશ્ચર્ય કે સ્તુતિને ભાવ, માનભાવ, અહીયું વિ. [ગ્રા.] દુખિયું
[ક્રિ.વિ. દિવસ-રાત અહે-રાત્ર છું, ન. [સં.] દિવસ અને રાત્રિને એકમ. (૨) અહેરાત્રિક વિ. [સં.] અહોરાત્રને લગતું. (૨) કિ.વિ. દિવસ-રાત
[બતાવનારે ઉદગાર અહોહો (હા, હેહે કે.પ્ર. [સં.] વધુ ભારપૂર્વક “અહ” અ-સ્વ વિ. [૪] કંકું નહિ તેવું, દીર્ધ, લાંબુ અહૂિમાન જુઓ “અહરિમાન.' અનેક વિ. [સં.] લજજાહીન, બેશરમ અળ (૯) સી. યુક્તિ પ્રયુક્તિ
[સમૃદ્ધિ અળખત (-ત્ય) સ્ત્રી. ધન-દોલત-પશુ-પુત્રાદિની છત, દોલત, અળખાઈ શ્રી. [ગ્રા.] મરણ-સમયની ધોલાવેલી, મતની
વેદના [આળેખવાનું કે ચીતરવાનું વળતર–મહેનતાણું અળખામણું ન. [જુઓ “આળેખવું' + ગુ. “આમણ કુ.પ્ર.] અળખામણું [સ. અસ્થમા-> પ્રા. મછવમાન, ન દેખાતું] (લા) વિ. દીઠ ગમે નહિ તેવું, અણગમતું, નાપસંદ,
અપ્રિય, અણમાનીતું અળશું વિ. [, કનક્ક->પ્રા. અ ન-] અલગ પડી
ગયેલું, નાખું પડેલું. (૨) દૂર રહેવું, છેટે જઈ રહેલું અળગેટુ વિ. [+ગુ. ‘એરું' તુલનાર્થક ત.ક.] વધુ અળગું, વધુ પડતું જ અળગેટિયું ન. ગુલાંટ અળછ() જુઓ “અલછ'. [આતુરતા, ઉત્કંઠા અળજે . [સં. મ-૨નર્વ-> પ્રા. અ -] (લા.) તીવ્ર અળતી સ્ત્રી. ખેતરમાં રાંપ કે કરિયું કાઢતી વેળા એમાં ચિટેલી માટી દૂર કરવા કામ લાગે એ માટે પાણાને છેડે જડેલું લોઢાનું ગાડું વક્રાકાર ચપટું ફળું અળતો છું. [સં. મકવ->પ્રા. અદ્યતન-] ઉકાળેલી લાખમાંથી બનાવેલો રાતો રંગ (અત્યારે મેંદીને છંદો લગાવાય
-
a
અનુગ] આ
8. સી.
ના અર્થન