Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 180

અવ-રાહણ
અવ-રહણુ ન. [સં.] નીચે ઊતરવું એ, અવરોહ અવરાહ-પદ્ધતિ શ્રી. [સં.] કાન્ય-રચનામાં ઉચ્ચ કક્ષામાંથી વૈચારિક દ્રષ્ટિએ નીચે ગબડી પડવાની રીત અવરેહાલ કાર (–લકુાર) પું. [ + સં. મજ઼ાર] જુએ ઉપર ‘અવરાહ-પદ્ધતિ', (૬, આ.) અવરેલી વિ. [સં., પું.] ઊતરતું (૨) ચામ્યત્તર એટલે દક્ષિણમાંથી ઉત્તરમાં જતા વૃત્ત ઉપર આવી ગયેલું છતાં નહિ આયમેલું. (જ્યેા.)
ત
અ-વર્ગ હું. [સં.] ‘અ’કારથી લઈ ને બધા સ્વરાના સમૂહ. (ન્યા.) (૨) વિ. કાઈપણ વર્ગનું ન હોય તેવું વિભાગ વિનાનું અવર્ગી વિ. [સં., પું.], “ગાઁય વિ. [સં.] સ્વરસમૂહને લગતું. (વ્યા.) (૨) કાઈપણ વર્ગ ન હોય તેવું, અવર્ગ અ-નીય વિ. [સં.] છેાડી ન શકાય તેવું-છેડી દેવાય નહિ તેવું, અત્યાજ્ય, અવર્જ્ય
મ-વાજત વિ. [સં.] ઘેાડી દેવામાં ન આવેલું, અત્યક્ત અ-વર્જ્ય વિ. [સં.] જુએ અ−વ”નીય.' અ-વણું છું. [સં.] ' અને આ' વર્ષોંના છન્નીસે ભેદ સાથેના 'અ'કાર. (વ્યા.) (ર) રંગ-રહિત. (૩) ચાર વીની બહારનું, અંત્યજ મનાયેલું
અ-વર્ણનીય વિ. [સં.] જેનું વર્ણન ન થઈ શકે તેવું, વર્ણવી ન શકાય તેવું, અકથનીય. (૨) વર્ણનાતીત અવર્ષીય વિ. [સં.] 'કારના બધા પ્રકારેને લગતું (૨) વર્ણ બહારનું
અ-' વિ. [સં.] જુએ ‘અવર્ણનીય’. અ-વર્યું‘ જએ ‘અવવું.’
અ-વષણુ ન., અ-વર્ષો સ્ત્રી. [સં.] વૃષ્ટિના અભાવ, વરસાદનું ન પડવું એ
અવ(૧)લ વિ. [અર અવશ્] પ્રથમ, પહેલું. (૨) સૌથી મેાખરાનું. (૩) આરંભનું, (૪) સર્વશ્રેષ્ઠ અવલ-આખર ક્રિ. વિ. [+ આ ‘આખર'.] પહેલેથી લઈ છેલ્લે સુધી
અવલામ ન. [+જુએ કામ.'] પ્રાથમિક કામ, આદિ કાર્ય, પ્રારંભનું કામ, સ્પેઇડ વર્ક’ (વિ. ક.) અવલ-કારકુન, [+જુએ ‘કારકુન',] મુખ્ય કારકુન, શિરસ્તેદાર, સીનિયર કલાર્ક’
અવલ-કુંવારું વિ. [+જુએ ‘કુંવારું'.] મૂળથી પહેલેથી અપરિણીત, કદી ન પરણેલું
કુંવારું,
અવલ-કોર્ટ સ્ત્રી, [+અં.] મુખ્ય કચેરી. (૨) મુખ્ય અદાલત, સર-અદાલત
અવ-લક્ષણ ન. [×. મવ-ક્ષળ] અપલખણ, ખરાબ ટેવ અવ-લગ્ન વિ. [સં.] વળગેલું, ચાંટેલું, સંબંધ પામેલું અવલ-જતી સ્ત્રી. [જુએ ‘અવલ' + ‘જતી'.] નિવેડો થતાં સુધીના સમય માટે માલ-સામાનની કરવામાં આવતી જતી અવસ-થી ક્ર. વિ. [+ જુ‘અવલ' + ગુ. ‘થી’ અનુગ, પાં. વિ. ના અર્થને] પહેલેથી, તદ્દન શરૂઆતથી, ધરથી અવલ-મંજલ (-મજલ) શ્રી. [જુએ અવલ’ + અર. ‘મંઝિલ્’ ઉર્દૂ દ્વારા વિકસેલે] મડદાની છેવટના ધનની ફિયા, દફનક્રિયા, પાયદસ્તૂ
Jain Education International_2010_04
અવલાકન
અવલ-સિલક સ્ત્રી. [અર.] વેપાર શરૂ કરતી વેળાની પહેલી મૂડી, જણસ. (ર) મહિનાની છેલ્લી તારીખે જણાતી ચાપડામાંની જણસ બાકી
અવલ-હકૂમત સ્રી. [જુ ‘અવલ' + ‘હકૂમત’.] મુખ્ય સત્તા, વાદાધિકાર, મૂળાધિકાર, એરિજિનલ જ્યુરિસ્ડિક્શન’ અવસ-હુકમનામું ન. [જુએ અવલ’+ ‘હુકમનામું’.] અદાલતના મુખ્ય લેખી ચુકાદા, ઓરિજિનલ ડિસ્ક્રી' અવ-લૅબ (–લમ્બ) પું. [સં.] અર્લેખન, આધાર, ટૂંકા, સહારા
૧૩૫
અવલખક (-લમ્બક) વિ. [સં.] આધાર રાખનારું. (૨) ન. ચાર ખૂણા સરખા ન હોય તેવી ચાર બાજુવાળી આકૃતિ. (ગ.) અવલમ-કેંદ્ર (–લöકેન્દ્ર) ન. [સં.] જે ખિદુને આધાર આપવાથી આખા પદાર્થને આધાર મળે અને એનું સમતાલપણું જળવાય તે બિંદુ, સેન્ટર ફ્ સસ્પેન્શન’ અત્ર-લંબન (–લમ્બન) ન. [સં.] અવલંખ, આધાર, (૨) અમુક સિદ્ધાંત સાબિત કરતાં પહેલાં એના આધારરૂપ સિદ્ધ કરવા પડે તેવા બીજો સિદ્ધાંત, ફ્રાઈ સિદ્ધાંતની સાબિતી સરળ કરવા માટે પહેલાં સાબિત કરેલા સિદ્ધાંત, ‘લેમ્મા’. (ગ.) અવલંબન-રેખા (લમ્બન-) . [સં.] સાહુલ, એળંબા, ‘પ્લમ્ લાઇન'. (ગ.) અવ-લૈંખમાન (-લક્ષ્મમાન) વિ. [સં.] લટકતું અવલખ-મૂલ(-ળ) (-લખ-) ન. [સં.] જ્યાંથી પદાર્થને ટાંગવામાં આવે તે બિંદુ, પેઇન્ટ ઑફ સસ્પેન્શન’ અવલબ-ય’ત્ર (-લમ્બચન્ત્ર) ન. [સં.] જુએ ‘અવલંમ સૂત્ર’ અવલમ-રેખા (–લમ્બ) સ્ત્રી. [સં.] જુએ અવલંબન-રેખા’. અવલુંખવું (અવલખવું) અ. ક્રિ. [સં. અન્ય-‰, તત્સમ ] લટકવું. (૨) સ.ક્રિ, આધાર રાખવા, ગુઢ્ઢા લેવા. (૩) ઝાલવું, પકડવું [સ. ક્રિ, છતાં ભૂ. ‡. ના પ્રયાગે ક ઉપર આધારિત ] અવ-ૐઆવું (–લમ્બાવું) ભાવે, કર્મણિ, ક્રિ. અવલંબાવવું (લખાવવું) પ્રેસ, ક્રિ અવલબ-સૂત્ર (-લખ-) ન. [સં.] ચણતરમાં પથ્થરના થર સરખી ઊંચાઈ માં છે કે નહિ એ બતાવનારું લાકડાની ઘેાડી અને આળેખાનું બનાવેલું સાધન
અવલખાવવું, અવલખાવું (–લમ્બા”) જુએ ‘અવલખવું’માં, અવ-âખિત (લક્ખિત) વિ. [સં.] આધારે રહેલું. (૨) લટકતું રહેલું
અવલંબી (-લમ્બી) વિ. [સં., પું.] આધાર રાખનારું, લટકતું રહેલું [(ર) (લા.) અહંકારી અવ-લિપ્ત વિ. [સં.] ચેાપડાયેલું, ખરડાયેલું, લેપાયેલું. અવલિપ્તતા સ્રો. [સં.] અવલેપ. (ર) (લા.) અહંકાર અવ-લુપ્ત વિ. [સં.] લેાપ પામેલું, નાશ પામેલું અ-લેપ પું., પન ન. [સં.] ખરડ. (૨) (લા.) અહંકાર અવ-લેહ પું. [×.] ચાટવાની ક્રિયા. (૨) ઔષધયુક્ત ગળ્યું
ચારણ
અવ-લેહન ન. [સં,] જએ અવલેહ(૧).' અવ-લેાક હું. [સં] જોવાની ક્રિયા. (૨) પ્રકાશ, તેજ અવ-લાયન ન. [સં] જેવાની ક્રિયા. (ર) ગુઢ્ઢાષની તપાસ, સમીક્ષા, આલેચના, ‘રિન્યૂ’