Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 156

૧૧૧
અગા(-ઘા)વવું
અરથ અરેગ(ઘા)વવું, અરગ(-ઘા)વું જ એ “અરગ(-ધ)વું' માં. અરજોરો છું. મેટી અરજોરી અરણું છે. [ગ્રા.] છીછરું, થોડી ઊંડાઈવાળું
અર(-)ળ, -ને ક્રિ. વિ. લટકતું-અધ્ધર હોય એમ, અરગેર ન. અરગટના પ્રકારની ફૂગમાંથી તૈયાર કરવામાં અધ્ધરતાલ, (૨) અનિશ્ચિત. [-ળે ચડ(-)લું (રૂ. પ્ર.) વાત આવતું શીધ્ર પ્રસુતિ કરાવનારું એક ઝેરી ઔષધ
અમુકરર કે લટકતી હેવી] અરઘ છું. [ સં. બધું] જ એ “અધું.”
અર(-)ળો છું. [ગ્રા.] ગોળાકાર કરવાના ઉપયોગનું અર-ઘર૦૭ . સિં.1 પાવઠી ઉપર ઘટમાળવાળે રેટ પાવડા આકારનું લાકડાનું બનાવેલું કુંભારનું એક સાધન, અરઘારકા સ્ત્રી. [સં.] નાનો રેટ, પગ-પાવઠી
(૨) એળ. (૩) લક્કડકામમાં વપરાતે લોઢાને કંપાસ, અરઘવું જુઓ “અરેગવું”. અરધાળું ભાવે, જિ. અરઘાવવું વર્તુળ દોરવાનું યંત્ર પ્રે.સક્રિ.
અર૮ (ડ) સ્ત્રી. [અર. “અ લોડાનું એક બાજુ જવું, અરઘાવવું, અરઘાવું એ અરગ(ઘ)૩માં.
જ, ગુ.) વક્ર, સ્વભાવ, આડાઈ અરધિયું ન. [એ “અરઘ’ + ગુ. ઈયું” ત...] સંધ્યાના અહેવું અ. ક્રિ. પિલાવું, દુઃખી થવું. (૨) આળસ મરડવું, પાત્રમાંનું સૂર્ય વગેરેને અધે આપવાનું માછલીના આકાર- બગાસાં ખાવાં. (૩) (લા.) રાડ પાડવી, બરાડા પાડવા. વાળું ધાતુનું સાધન
(૪) (ભેંસ વગેરેનું બાંબરડવું અરવું સ.જિ. [સ. અન્ન, અર્વા. તદ્દભવ] અર્ચા કરવી, પૂજા અરસી . [સં. મટા, પું.] એક જાતના એવધિ-છોડ,
કરવી. અરચાલું કર્મણિ, ક્રિ. અચાવવું છે.. સ.કિ. વાસા (રક્તપિત્ત ક્ષય અને ઉધરસ ઉપર ઉપગની). અરચા સ્ત્રી, [ સ. અન્ન, અર્વા, તભ] અર્ચન, પૂજન, અરસે મું. [સ. મરહુ.; સં.ના મટહણ સાથે સંબંધ નથી; પ્રજા. (૨) સૌભાગ્યવતી સ્ત્રીઓ માંગલિક પ્રસંગે કપાળ ઉપર સાદય-સંબંધ] અરસીથી ભિન્ન જાતનું એક ઝાડ કરે છે એ અર્ચા, પીચળ
અરડે કું. [રવા.] મૂર્ખ માણસે ગમે તેમ બેલેલે શબ્દ અરચાવવું, અચાવું એ “અરચવું'માં.
અરણવ પં. [. યવ, અ. તદભવ] જુઓ “અર્ણવ'. અ-રચિત વિ. [સં] નહિ રચેલું
અરણિ(-) . [સં] એ નામની એક વનસ્પતિ (યજ્ઞમાં અરરણ-પરચૂરણ, અરચૂરણ-બરચૂરણ ન.[એ પરચૂરણ” અગ્નિ સળગાવવા એની સૂકી ડાંખળીઓ સામસામી ઘસવામાં દ્વિભવ અને “પ'>બ'] જુઓ “પરચૂરણ”.
આવતી.) અરજી સ્ત્રી. ગર્ભવતી સ્ત્રીને અમુક જાતનો ખોરાક ખાવાની અરણું વિ. [સં મારng] અરણ્યને લગતું. થતી ઈરછા, દેહદ, ભાવ. [ ૫ઢવી (રૂ. પ્ર.) એ સમયે - અરણે પડે !. [ + જુઓ “પાડો.”] જંગલી પાડે ખાવાની ઇચ્છા થવી]
અરણ્ય ન. [૪] રાન, જંગલ, વન, વગડે અરજ? સ્ત્રી. [અર. અ૬] કઈ પણ કામ અંગે નમ્રતાથી અરશ્ય-બાદશી સ્ત્રી. [૪] માગસર માસની બારસ અને એ હકીકત કહી કરવામાં આવતી વિનંતિ. (૨) નિવેદન, દિવસે કરવામાં આવતું એક વત દરખાસ્ત. [ગુજારવી (રૂ. ) અરજ કરવી. સાંભળવી અરયદન, અરણ્ય-રુદિત ન. [સં.] (લા) કેાઈ સાંભળે (રૂ. પ્ર.) અરજ ધ્યાનમાં લેવી]
નહિ તેવા સ્થાનમાં કરવામાં આવેલી રેકકળ. (૨) (લા.) અરજણ, –ણિયે પું. [(ગ્રા.) સં. મjન, અર્વા. તદ્ભવ + ગુ. નિરર્થક વિનવણી
ઇયું” સ્વાર્થે તે. પ્ર.] પાંચ પાંડમાં ત્રીજે પાંડવ. (સંજ્ઞા.) અરણ્ય-વાસ પું, [.] જંગલમાં જઈ કરવામાં આવતો અરજ-દાર વિ. [ જુઓ “અરજ+ફા. પ્રત્યય] અરજ કર- નિવાસ, જંગલમાં જઈ રહેવું એ [(૨) જંગલી નાર, અરજી કરનાર [અરજી રજૂ કરનારું, વિજ્ઞાપક અરણયવાસી વિ. [સ, પૃ.] જંગલમાં જઈ રહેલું, વનવાસી. અરજ-બેગી વિ. [+ફા.] સત્તાધીશ પાસે અરજ લઈ જનારું, અરણ્ય-વ્રત ન. [સં.] જુઓ “અરણ્ય-દ્વાદશી'. અર-વાન વિ. [+ સં. “વા .] અરજદાર, અરજ અરણ્ય-ષષ્ઠી સ્ત્રી. [] જેઠ સુદિ છ૭ અને એ દિવસે સંતાનકરનારું
[વિનાનું. (૩) વાસના-મવિકાર વિનાનું વૃદ્ધિ માટેનું કરાતું એક સ્ત્રીત્રત અ-રસ્ક વિ. [સં.] રજ-ધૂળ વિનાનું, સ્વચ૭. (૨) રજોગુણ અરણ્ય વિ. [ગ્રા.] દુજણા વિનાનું અરજંટ (અરજન્ટ) જુએ “અજંટ’.
અરતિ સ્ત્રી. [સં] રતિ-આસક્તિનો અભાવ. (૨) પ્રેમને અરજંગ, -ગી, શું છે. સુવાંગ, પિતાનું જ, પોતાની માલિકીનું અભાવ અરજી સ્ત્રી. [જુઓ “અરજ', + ગુ. ઈ' ત.ક.] અરજ કે અરતી સ્ત્રી. વાંસને લાકડાની નીચે નાખેલું લોઢાનું ચારસ ફરિયાદ જેમાં લખી હોય તે કાગળ. [૦ કાઢી નર-નાંખવી અને ઉપરથી ગોળ માથાવાળું રાંપી જેવું ઓજાર, ખરપિ (રૂ.પ્ર.) આવેલી અરજી રદ કરવી, સાંભળવી (ર..) અ-૨થ વિ. [સં.] રથ વિનાનું અરજી ઉપર ધ્યાન આપવું]
અરથ પું. [સ, અર્થ, અર્વા. તભવ] ખપ, ઉદ્દેશ, હેતુ અરજી-ફર્મ ન. [+] અરજી કરવા માટેનું છાપેલું પતાકડું અરથિયું વિ. [જુઓ “અરથ + ગુ. ઇયું. ત. પ્ર.] અર્થ, અરજોરી અકી. [એ અરોરે” + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય] ગરજાઉ ત્રિજ્યા, વ્યાસને અર્ધભાગ. [ ૯ ફેરવવી (રૂ. પ્ર.) મગ. અ-રથી પું. [સં.] જે ૨થી રથ ઉપર લડનારો નથી તે યોદ્ધો બિંદુ ઉપર દેરીને છેડે રાખી ત્રિજ્યા જેટલી લંબાઈ લઈ અરથ નામ. [સં. અર્ધો સા. વિ., એ. ૧, અર્વા. તદભવ] ગેળાઈ ફેરવવી]
માટે, વાતે, સારુ, કાજે