Shabdaratnamahodadhi Part 2

SR No.: 016068
Original Sutra Author: N/A
Author: Muktivijay, Ambalal P Shah
Publisher: Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad
Publication Year: 2005
Total Pages: 838
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 23 MB

Page 690

प्रत्याश्वास- प्रत्युत्पन्नमति ]
प्रत्याश्वास पुं. (प्रति + आ + श्वस्+घञ्) इरीथी श्वास सेवो, श्वासनुं पाछा इवुं ते.
प्रत्याश्वासन न. ( प्रति + आ + श्वस् + णिच् + भावे ल्युट् )
शब्दरत्नमहोदधिः ।
સાંત્વન માટે આશ્વાસન આપવું, દિલાસો આપવો. प्रत्यासंकलित त्रि. (प्रति + आ + सम् + कल् + क्त) खभुङ
વિષયનો નિશ્ચય કરેલ હોય તે, સંકલના કરેલ. प्रत्यासत्ति स्त्री. (प्रति + आ + सद् + भावे क्तिन्) निस्टप
ઘનિષ્ટ સંબન્ધ, ન્યાયપ્રસિદ્ધ અલૌકિક પ્રત્યક્ષ જનક संबन्ध, सादृश्य.
प्रत्यासन्न त्रि. (प्रति + आ+सद् + क्त) पासेनुं, निङटनुं संजद्ध, अत्यंत समीप रहेस- 'प्रत्यासन्ने नभसि दयिताजीवितालम्बनार्थी' - मेघदूते । आर्य ! प्रत्यासन्नो महाराजः । तत्प्रत्युद्गमनेन संभाव्यतामार्येण प्रबोधचन्द्रोदये २ अङ्के ।
प्रत्यासर, प्रत्यासार पुं. (प्रत्यास्त्रियते, प्रति + आ + सृ + अप्/प्रति+आ+सृ + आधारे घञ्) सैन्यनी પાછળનો ભાગ, વ્યૂહની પાછળ સૈન્યનો બીજો વ્યૂહ ક૨વો તે, એક પ્રકારનો વ્યૂહ. प्रत्यास्वर पुं. (प्रत्यास्वरति, प्रति + आ + स् + अच्) अस्त पामीने इरी आवेस पाछी उगेस सूर्य. (त्रि.) पार्छु खावेल, इरी खावेल.
प्रत्याहत त्रि. (प्रति + आ+हन् + क्त) उठावेयुं, डरावेयुं, સામે મારેલું.
प्रत्याहरण न. ( प्रति + आ + हृ + भावे ल्युट् थित्त खने ઇન્દ્રિયો વગેરેને વિષયમાંથી પાછા વાળી સંયમમાં રાખવાં તે, ફરીથી હરણ કરવું તે ફરીથી લેવું તે, પાછું ખેંચી લેવું તે. प्रत्याहरणीय, प्रत्याहर्त्तव्य, प्रत्याहार्य त्रि. (प्रति + आ + हृ + कर्मणि अनीयर् / प्रति + आ + हृ + तव्यच् / प्रति + आ + हृ + यत्) पाछु जेंयवा योग्य, सामेथी सेवा योग्य, रोडवा साय.
प्रत्याहार पुं. ( प्रति + आ + हृ + भावे घञ्) यित्त तथा
ઇન્દ્રિયો વગેરેને વિષયોથી રોકવાં તે-યોગનું એક ipl - 'स्वविषयाऽसंप्रयोगे चित्तस्य स्वरूपानुकार इवेन्द्रियाणां प्रत्याहारः' - पातञ्जलसूत्रे ५४ । इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यः समाहृत्य स्थितो हि सः । मनसा सह बुद्ध्या च प्रत्याहारेषु संस्थितः - गारुडे २४० अ० । पाशिनीय व्याडर प्रसिद्ध १४ सूत्रोनी टूंडी संज्ञा- अच्, हल् अर्थात् 'अ इ उ ण्'- सूत्रो
१४९७
प्रत्याहार 'अण्' तथा 'अ इ उ ण् ऋलृक्, एओङ् ऐऔच् -खा यार सूत्रोनो प्रत्याहार 'अच्' (स्वर) અને વ્યંજનોનો પ્રત્યાહાર હજ્ છે તેમજ બધા વર્ણોનો धोत 'अल्' प्रत्याहार छे.
प्रत्याहृत त्रि. (प्रति+आ+हृ + कर्मणि क्त) पाछु जेथेंस, इरी सीधेस, साभे सीधेस, रोडेल. प्रत्युक्त त्रि. प्रत्युक्ति स्त्री. (प्रति + वच् + क्त/ प्रति+वच् + भावे क्तिन् / प्रतिरूपमुत्तरस्य प्रा. स.) ઉત્તર આપેલું, સામે કહેલ, નિરાક૨ણ કરેલ, ખંડન उरेस ४वाज, उत्तर.
प्रत्युज्जीवन न. ( प्रति + उद् + जीव् + भावे ल्युट् ) इरी लव, सभवन थवु, उच्छ्वासयुक्त थवुं ते. प्रत्युज्जीवित त्रि. (प्रति + उद् + जीव् + क्त) (उच्छ्वास યુક્ત થયેલ.
प्रत्युत अव्य. (प्रति च उत च इति द्वन्द्वः) जी रीते, सिटी रीते - कृतमपि महोपकारं पय इव पीत्वा निरातङ्कः । प्रत्युत हन्तुं यतते काकोदरसोदरः खलो जयति- भामिनी० १।७६ । नहि तो, डिवा.. प्रत्युत्क्रम पुं. प्रत्युत्क्रमण न. प्रत्युत्क्रान्ति स्त्री ., प्रत्युत्तर न. ( प्रति + उद् + क्रम्+घञ् न वृद्धिः / प्रति + उद् + क्रम् + ल्युट् / प्रति + उद् + क्रम + क्तिन् प्रतिरूपमुत्तरस्य प्रा. स.) युद्धना भाटे उद्योग उरव તે, યુદ્ધના માટે જવું તે, મુખ્ય પ્રયોજન માટે ગૌણ પ્રયોજનનો આરંભ કરવો તે. प्रत्युत्थान न., प्रत्युत्थित त्रि. (प्रति + उद् + स्था + ल्युट् / प्रति+उद् + स्था + क्त) खावेसा भासने सत्कार खापवा भाटे आसन उपरथी अला थवं ते- पूजितः परया भक्त्या प्रत्युत्थानासनादिभिः - भाग ० १० । ६९।२० । એક ઊભો થયો હોય તેના સામો બીજો ઊભો થાય ते... प्रत्युत्पन्न त्रि. (प्रति + उद्+पद् + क्त) इरीथी उत्पन्न थयेयुं, इरी उपभेसु, उत्सु, उद्यभवाणुं, गुरोद्धुं गुशार रेसुं. (न. प्रति + उत्+पद् + क्त) गुशवु, गुणार. प्रत्युत्पन्नजाति स्त्री. (प्रत्युत्पन्ना जातिः) खेड भतनुं
गशित.
प्रत्युत्पन्नमति स्त्री. (प्रत्युत्पन्ना तत्कालोचिता मतिः) તત્કાળને યોગ્ય બુદ્ધિ, જે સમયે જે ઘટે તે સુઝાડનારી बुद्धि - प्रत्युत्पन्नमतिर्धीमान् व्यवसायी विशारदःसुश्रुते ३४ अ० । ४२४वाजी बुद्धि (त्रि. प्रत्युत्पन्ना तत्कालोचिता मतिर्यस्य) बुद्धिवाणी, प्रतिभाशाणी.