Page Text
________________
प्रतिसङ्क्रम–प्रतिसूर्य]
પ્રતિસઙ્ગમ છું. (પ્રતિરૂપ: સંમ:) પ્રતિબિંબ, પ્રતિચ્છાયા, પડછાયો, સંચાર. (ત્રિ. પ્રતિત: સંમમ્) પ્રતિચ્છાયા પામેલ, પ્રતિબિંબ પામેલ, સંચાર પામેલ. પ્રતિસઙ્ગ ક્યા સ્ત્રી. (પ્રતિ+સમ્+ા+માવે અ+ટાવ્) ગણતરી કરવી, ગણવું તે, સંખ્યા કરવી, સાંખ્યના સિદ્ધાંતોથી સિદ્ધ થયેલું જ્ઞાન, ચેતના. प्रतिसङ्ख्यानिरोध पुं. (प्रतिसंख्यापूर्वको निरोधः) બુદ્ધિપૂર્વક ભાવોનો નાશ-બૌદ્ધમત સિદ્ધ એક પદાર્થ. प्रतिसञ्चर पुं. ( प्रतिसञ्चरन्ति क्रियाशून्यतया વિછીયોઽસ્યાં પ્રતિ+સમ્+વ+આધારે અપ્) એક જાતનો પ્રલય, વિરાટ્ જગતનું ફરીથી પ્રકૃતિરૂપે લીન થવું તે, સંચાર.
પ્રતિસન્દેશ નું. (પ્રતિરૂપઃ સન્દેશ:) સામો સંદેશો. પ્રતિસ્થાનન. (પ્રતિ+સમ્+ઘા+માવે ત્યુ) એક સ્થળે એકઠા થવું, બે યુગનો મધ્યવર્તી સંક્રમણ કાળ, ઉપાય, ઉપચાર, આત્મનિયંત્રણ, પ્રશંસા, અનુસન્માન, શોધવું, અનુચિંતન. પ્રતિસન્ધિ પું. (પ્રતીપ: સન્ધિ:) વિયોગ, નિવૃત્તિ, વિષયો ઉપરનો વૈરાગ્ય. (પું. પ્રતિ+સમ્+ ધા+જિ) શોધવું, ખોળવું, અનુસાન, અનુચિન્તન. (મધ્ય. સન્ધિ સન્ધિ પ્રતિ સાજ્યે અન્ય) સાંધે સાંધે, દરેક સાંધા વિષે.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
પ્રતિસન્થેય ત્રિ. (પ્રતિ+સમ્+ધા+ર્મળ યત્ સામેથી સાંધવા યોગ્ય, ઉપાય કરવા યોગ્ય, સન્ધિ કરવા
લાયક.
પ્રતિસંવિત્ર શ્રી. (પ્રતિ+સમ્+7+ઘર્)પાછળ લઈ જવું, પાછું હઠાવવું, થોડાપણું, પીડા, ધારણાશક્તિ, સમાવેશ, છોડવું.
પ્રતિસંહૃત (પ્રતિ+સમ્+7+ત્ત) પાછું લીધેલું, પાછળની બાજુએ ખેંચેલું -ષ પ્રતિસંહૃત:શા ં॰ । સંમિલિત કરવું. પ્રતિમ ત્રિ. (પ્રતિ: સમ:) વિસદશ-સરખું-સમાન નહિ તે.
પ્રતિસમન્ત ત્રિ. (પ્રતિ-ાત સમન્તાત્ યેન પૃષો.) જેના વડે ચોતરફ પ્રાપ્ત થવાયું હોય તે. પ્રતિસમાયાન ન. (પ્રતિ+સમ્+આ+ધા+ત્યુ) ઉપાય, ઇલાજ, રોગથી આરામ કરવો તે.
Jain Education International
१४८९
પ્રતિસમાસન નં. (પ્રતિ+સમ્+ગ+સ્ ક્ષેવે+ભાવે ન્યુટ્) ટક્કર લેવી, મુકાબલો કરવો, વિરોધ કરવો, નિવારણ અટકાવવું, રોકવું -નિરસન શબ્દ જુઓ. પ્રતિસર જું. (પ્રતિ+સૃ+અર્)સૈન્યનો પાછલો ભાગ, હાથે અગર ગળે બાંધવાનું સૂત્ર- હસ્તસૂત્ર, એક જાતનો મન્ત્ર, માળા, વ્રણશુદ્ધિ-ગડગુમડ સાફ કરવું તે (પું. ન. પ્રતિસતિ, પ્રતિ+સૃ+અદ્ ભૂષણઅલંકાર, પુષ્પમાળા-હાર, એક પ્રકારનો જાદુ, હાથે બાંધવાની રાખડી-રક્ષાબંધન, વિવાહ कङ्कणस्रस्तोरगप्रतिसरेण करेण पाणि: (अगृह्यत)જિરા૦ બ્રૂરૂ| (ત્રિ. પ્રતિ+સૃ+ઞપ્) નોકર. પ્રતિસરા સ્ત્રી. (પ્રતિસર+ન્નિયાં ટાવ્) રક્ષાબંધન-રાખડી. પ્રતિસર્વ પું. (પ્રતિપ: પ્રતિો વા સર્ચ:) બ્રહ્માની
સૃષ્ટિ સરખી મરીચિ વગેરે પ્રજાપતિઓની સૃષ્ટિ, (બ્રહ્માના માનસપુત્રો દ્વારા) ગૌણ રચના, પ્રલય (અન્ય. સર્પ સર્પ પ્રતિ વીખાયાં અવ્યયી.) પ્રત્યેક સૃષ્ટિએ, પ્રલયે પ્રલયે, દરેક સૃષ્ટિમાં. પ્રતિવ્યે પું. (પ્રતિસરે ભવ: યત્) રુદ્રભેદ. પ્રતિસવ્ય ન. (પ્રતિાતં સત્યં વામં યેન) પ્રતિકૂલ, વિરુદ્ધ
આચરણ કરવાવાળું, વિરોધી. प्रतिसान्धानिक पुं. (संधानं प्रयोजनमस्य ठक्, प्रतिरूपः
સાન્યાનિ :) માગધ, સ્તુતિપાઠક-ભાટચારણ. પ્રતિસાર ત્રિ. (પ્રતિસારતિ, પ્રતિ+સુ+ળિ+હ્યુ)
દૂર કરનાર, ખસેડનાર. (7. પ્રતિ+મૃ+f+જ્યુટ) દૂર કરવું, ખસેડવું, સુશ્રુતગ્રંથ પ્રસિદ્ધ એક અગ્નિકાર્ય, કે જે વ્રણચિકિત્સાનું અંગ છે. પ્રતિસારીય પું. (પ્રતિ+સૃ+f+અનીયર્) દૂર કરવા યોગ્ય, ખસેડવા યોગ્ય. (પુ.) સુશ્રુતમાં કહેલ એક ક્ષાર પાકિવિધ.
પ્રતિજ્ઞાતિ ત્રિ. (પ્રતિ+મૃ++ત્ત) દૂર કરેલું,
ખસેડેલું.
પ્રતિમારિન્ ત્રિ. (પ્રતીપં સતિ, સ્+fo+ffન) વિરુદ્ધ
જનાર, અવળું ચાલનાર, નીચે જનાર, નીચમાં જના૨. प्रतिसीरा स्त्री. (प्रतिसिनोति सीयते वा, प्रति + सि+रक्
વીર્ધદ્ય) ડેરા-તંબુ વગેરે, પડદો-ચક. પ્રતિસૂર્વ, પ્રતિસૂર્ય પું. (પ્રતિરૂપ: સૂર્ય:પ્રતિસૂર્ય+સ્વાર્થે વ) કાકીડો-કાચંડો પ્રાણી -સીમાનઃ પ્રરોકરેજી विलसत्स्वल्पाम्भसो या स्वयम् । तृष्यद्भिः ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016068 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 838 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |