Page Text
________________
ચેટવત-ચે]િ
चैटयत त्रि. (चेट इव यतते यत् + अच् ततः स्वार्थे અ) દાસીની પેઠે પ્રયત્ન કરવાના સ્વભાવવાળું. चैतन्य न. ( चेतन एव चेतनस्य भावो वा ष्यञ् ) આત્મા, વેદાન્તીમતે ચિસ્વરૂપ પરમાત્મા, ન્યાયાદિમતે આત્માના ધર્મરૂપ ચેતના, પ્રકૃતિ, જીવ. (કું.) કલિયુગમાં કૃષ્ણાવતારનો એક ભેદ. ચૈતન્યભૈરવી સ્ત્રી. તંત્રશાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ તે નામની એક ભૈરવી દેવી.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
ચેન્ન નં. (ચિત્તયેવમ્ અન્) ચિત્ત સંબંધી સ્મરણ. (કું.) ચિત્તનો અભિમાની ક્ષેત્રજ્ઞ જીવાત્મા, બૌદ્ધમતમાં વિજ્ઞાનસ્કંધ સિવાયનો કોઈ પણ સ્કંધ. चैत्य न., चैत्यविहार पुं. (चित्याया इदं अण् / चैत्यस्य વિહારોઽત્ર) અર્હપ્રતિમા, અર્હમંદિર, જિનમંદિર, સ્થાન સ્થળ, યજ્ઞસ્થાન, દેવાલય, દેવમંદિર, બુદ્ધ, પ્રતિમા, ઉદ્દેશ્ય વૃક્ષ, ગામ વગેરેમાં પ્રસિદ્ધ મોટું વૃક્ષ, સ્તૂપ, કબર, જૈન તીર્થંકરોના અતિશયરૂપ અશોકવૃક્ષ, દેવમંદિરમાં રહેલ હરકોઈ દેવ. ચૈત્ય પું. (ચૈત્ય વ ાતિ જૈ+) માર્ગના કિનારે ઊગેલું પીપળાનું ઝાડ, તે નામનો એક પર્વત. चैत्यगृह न. ( चैत्यस्य समीपे चैत्यस्य वा गृहम् ) ચૌટામાં રહેલ દેવમંદિરની પાસેનું ગૃહ-જિનમંદિર, અર્હમંદિર.
|
ચેવત, ચેચટ્ટુ, ચેન્નુમ, ચૈવૃક્ષ પું. (ચૈત્ય: તરુઃ ચૈત્યસ્ય સમીપે વૃક્ષ:) ગામ વગેરેમાં પ્રસિદ્ધ વૃક્ષ, જૈન તીર્થંકરોના અતિશય રૂપ આસોપાલવનું ઝાડ, પીપળાનું વૃક્ષ, અશોકવૃક્ષ.
ચૈત્યદ્રવ્ય નં. (ચૈત્યસ્ય દ્રવ્યમ્) દેવદ્રવ્ય, જિનમંદિર સંબંધી સ્થાવર જંગમ મિલ્કત.
ચેત્યપરિપાટી સ્ત્રી. ક્રમથી જિનમન્દિરોની યાત્રા. ચૈત્યમત છું. ચૈત્ય સંબંધી ઉત્સવ. ચૈત્યમુલ વું. (ચૈત્યસ્ય રેવજ્રસ્ય મુહુમસ્ય) કમંડળ. ચેત્યયજ્ઞ પું. (શ્વેત્યાર્થ: યજ્ઞઃ) ગૃહ્યસૂત્ર પ્રસિદ્ધ એક
યજ્ઞ.
ચેત્વવન્તન પું. (ચૈત્યસ્ય વનમ્) જિનપ્રતિમાની મન, વચન અને કાયાથી સ્તુતિ.
ચૈત્યવાસ પું. (ચૈત્યે વાસ:) જિનમન્દિરમાં યતિઓનો
વાસ.
Jain Education International
८६७
ચૈત્ર ન. (ચિત્રમેવ સ્વાર્થે અણ્) દેવમંદિર, મુડદું. (કું.) (ચિત્રાનક્ષત્રયુવત્તા પોર્ણમાસી સ્મિન્ વા) બુદ્ધભિક્ષુક, પર્વતવિશેષ, વર્ષધ૨ પર્વત, તે નામનો બુદ્ધનો એક શિષ્ય, ચાંદ્ર ચૈત્ર મહિનો, બાર્હસ્પત્ય એક વર્ષ, મીન રાશિમાં રહેલ સૂર્યવાળો સૌર ચૈત્ર માસ. (fત્ર.) વિાયાં ભવ: અન્) ચિત્રા નક્ષત્રમાં જન્મેલ, ચિત્રાનક્ષત્રમાં થનાર.
ચૈત્ર પું. (ચૈત્ર+) ચૈત્ર મહિનો. ચૈત્રમ વું. ચૈત્ર મહિનામાં ક૨વાનો વસન્તોત્સવ. ચૈત્રરથ ન. (ચિત્રરથેન ગન્ધર્વેળ નિવૃત્ત અગ્) તે નામનો
કુબેરનો એક બગીચો-ઉદ્યાન- જો યો ચૈત્રરથપ્રવેશાન્ સૌરાન્ટરમ્યાનવરો વિવર્માન્-રઘુ૦ ૬૦ । મહાભારતમાંનું એક પેટાપર્વ. (પું.) તે નામનો એક મુનિ. ચૈત્રથિ છું. શશબિન્દુ રાજા. ચૈત્રરથી સ્ત્રી. શશબિન્દુ રાજાની પુત્રી. ચૈત્રઘ્ન નં. (ચિત્રરથમેવ સ્વાર્થે વ્યંગ્) તે નામની એક કુબેરની વાડી.
ચૈત્રાયળ વું. (ચિત્રસ્ય પોત્રાપત્યમ્ નડા. ) ચિત્રનો પુત્ર. (ત્રિ.) ચિત્ર કરેલ વગેરે. चैत्रावली, चैत्री स्त्री. (चैत्रे आवलिः सम्यक् बलिरन ડી/ચિત્રાનક્ષત્રયુક્તા પોળમાસી મ+ડીપ્) ચૈત્રી પૂનમ.
ચૈત્રી, ચૈત્રિ, ચૈત્રિન્ પું. (ચૈત્ર+ડું/ચિત્રાનક્ષત્રયુવતા पौर्णमासी साऽस्मिन् मासे ठक् / चैत्री विद्यतेऽस्मिन् વૃક્ષાવિનિ) ચૈત્ર માસ, ચૈત્ર મહિનો. ચેન્જિ પું. (ચેતેિશે મવઃ ઋક્ ત્િ) ચેદી દેશમાં
થનાર.
વૈદ્ય છું. (ચેરીનાં બનવવાનાં રાખા વ્યસ્) શિશુપાલ,
ચેદી દેશનો રાજા -મિવૈદ્ય પ્રતિષ્ઠામુ:-શિશુ૦૨। । चैन्तित पुं. (चिन्तितायाः तन्नामिकायाः स्त्रियाः अपत्यम्
અન્) ચિન્તિતા નામની કોઈ સ્ત્રીનો પુત્ર. चैन्तितेय पुं. ( चिन्तायुक्तायाः स्त्रियाः अपत्यं ढक् )
ચિન્તાયુક્ત સ્ત્રીનો પુત્ર.
ત્રિ. (વેચેટું ઝળૂ) વસ્ત્રનું, વસ્ત્ર સંબંધી. .(ન. યેમેવ સ્વાર્થે વ્યસ્) વસ્ત્ર, કાપડ. ચે િવું. (ચેત્ઝર્લેરપત્યમ્ ગ્) જીવલ નામના
ઋષિ.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016068 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 838 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |