Page Text
________________
पर्याप्तनामन् - पर्युदास]
૩ત્તર૦ ૪ । । પર્યાપ્તિવાળું. (ત્રિ. પરિ+આ+ રિ વત્ત) પ્રાપ્ત સમર્થ, પિિપ્તવાળું -‘‘પર્યાપ્ત त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् " - गीतायाम् । પર્યાપ્તનામન્ ન. (પઝ્ઝત્તનામ, નૈ.પ્રા.) પર્યાપ્તિ નામકર્મ, નામકર્મની એક પ્રકૃતિ.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
પર્યાપ્તમોન ત્રિ. (પર્યાપ્ત: મોળો યસ્ય) સંપૂર્ણ ભોગ કરનાર, પૂર્ણ ભોગવાળું, જેણે ભોગ પૂર્ણ કર્યો હોય તે. પર્યાપ્તસંધ્યેય ત્રિ. (પદ્મત્તસંવેગ્ન નૈ.પ્ર.) સંખ્યાત
|
વર્ષના આયુષ્યવાળો પર્યાપ્ત જીવ. પર્યાપ્તિ સ્રી. (રિ+આ+માવે વિતમ્) દીલખુશી, પ્રાપ્તિ, તૃપ્તિ, ન્યાયમત પ્રમાણે સ્વરૂપ સમ્બન્ધ 'पर्याप्तिश्चायमेको घट इमौ द्वावित्यादिप्रतीतिसाक्षिकः સ્વરૂપસમ્બવિશેષઃ'-ટ્રીિિતઃ । (સ્ત્રી, પતિ, / નૈ. પ્ર.) શક્તિ સામર્થ્ય, સંપૂર્ણતા, છ પ્રકારની પર્યાપ્તિ, તૃપ્તિ -નાસ્તિ વ્યસનિનાં વત્સ ! મુવિ पर्याप्तये धनम् - कथा - सरित्सागरे २६ । १९९ । પરિપૂર્ણપણું, શાન્તિ, ખાતરી. પર્યાવ વું. (પર+ગ+Q+ઘન્ સમિØવ શબ્દ જુઓ, પૂરેપૂરું બોળવું.
પર્યાય પું. (રિ+3+ઘન્ અનુક્રમ, પ્રકાર, અવસર, નિયમિત ક્રમ - પર્યાયસેવામુત્યુખ્ય-મા૦૨।૬। નિર્માણ, રચના, દ્રવ્યોનો અમુક ધર્મ, સમાનાર્થ બોધકશબ્દ, પર્યાયવાચી - પર્યાયો નિધનસ્યાય निधनत्वं शरीरिणाम् पञ्च० २ । ९९ । - पर्वतस्य पर्याया રૂમે-આવિ । સમાવેશ, જમા કરવું, વિશેષગુણ, પોતાના સ્વરૂપને છોડ્યા સિવાય દ્રવ્યનું રૂપાંતરઅન્યરૂપે થવું તે ક્રિયા વિશેષણના રૂપમાં પર્યાયેળ
વપરાય ત્યારે તેનો અર્થ-ક્રમે ક્રમે, નંબ૨વા૨, યથાવસ૨, કદી કદી થાય - પર્યાયેળ દિ દશ્યન્ત स्वप्नाः कामं शुभाशुभाः - वेणी० २ । १३ । પર્યાવશયન નં. (પર્યાયે મે શયનસ્) પહેરો ભરનારનું અનુક્રમે શયન-વારાફરતી સૂવું અને ચોકસાઈ રાખવી.
પર્યાયશસ્ અવ્ય. (પર્યાય+શસ્) અનુક્રમે, વારાફરતી, પર્યાયે.
પર્યાયોવત્ત છું. (પર્યાયેળ તખ્તસ્મિન્) તે નામનો એક અર્થાલંકાર વડેમનેસ્મિન્નાનેઈ વેળાં क्रमात् । भवति क्रियते वा चेत् तदा पर्याय દૃષ્યતે- સા૦૬૦ ૨૦ ૨૨૦૪। ફેરવીને કહેવું, વક્રોક્તિ અગર વાપ્રપંચથી કહેવાની રીત.
Jain Education International
१३६३
પર્યાયોક્તિ સ્ત્રી. (પર્યાયેળ પત્તિ:) અનુક્રમે બોલવું, લક્ષણાવાળું ભાષણ.
પર્યારની સ્ત્રી. (પરિ+z+ન+ડીપ્) સર્વ પ્રકારે રોગગ્રસ્ત બનેલી ગાય.
પર્યાી અવ્ય. (રિ+આ+ગ+ વિ.) હાનિ યા ક્ષતિ (હિંસા) બતાવતું અવ્યય, હિંસા. પર્યાવૃત્ત અવ્ય. (પર્યા++ત્યપ્) હિંસા કરીને. (પર્યાી અવ્યય સાથે, મૈં અગર સ્ પ્રાયઃ લગાડવામાં આવે છે.) પર્યાોષન ન. (પરિ+મા+હો+માવે ત્યુ) સારી રીતે વિવેચન કરવું, વિચારીને જોવું, અહીંતહીં જોવું, વિચારણા, સમીક્ષા, પરિપક્વ વિચાર.
પર્યાવર્ત છું., પર્યાવર્તન ન. (રિ+આ+વૃત્+૫/ પર+ગ+વૃત્તત્તુ) સૂર્યની પશ્ચિમમાં રહેલી છાયાનું પૂર્વમાં સ્થિર થવું, પરિવર્તન-ફેરફાર, પાછા આવવું, પ્રત્યાગમન.
પર્યાસ પું. (પર+સ્ ક્ષેત્તે+થત્ પરિવર્ત શબ્દ જુઓ.
અં-પર્યાસ રમાળ ઘતિ વાયોપિમાર્ઝવ્હેયપુ૦ ૧૪।૨। ઉપસંહાર, પડવું, ઠાર મારવું, પરાવર્તન, ક્રાંતિ ઊલટ ક્રમ યા સ્થિતિ. પર્યાસન નં. (રિ+આ+બ્લ્યુ) ફરવું, ભમવું. પર્યાહાર છું. (ર+ગ+7+ઘ) લેવું, લઈ લેવું, બોજો,
ધોંસરું, માટીનું વાસણ, અનાજ અગર ઘાસનો સંગ્રહ કરવો તે.
પર્વેક્ષળ ન. (રિત ક્ષળમ્) મંત્ર બોલ્યા સિવાય
ચુપકીથી યજ્ઞાદિની ચારે તરફ પાણી છાંટવું તે. પર્વત્તુળ ત્રિ. (રિત ઉભુજ:) અત્યન્ત આતુર, ઉત્સુક,
ઉત્કંઠાવાળું -મર વર્યુત્સુ ! ષ માધવ:મા૦ ૪।૨૮। શોકપૂર્ણ, ખેદયુક્ત, દુઃખદ. પર્યુવબ્ધન ન. (પર્યુવબ્બતે પ્રિયતે, પરિ+૩+અ+
ર્મળિ જ્યુટ) દેવું, કરજ. (ન. ર+૩+ ગ+માવે ન્યુટ્) ઉદ્ધારવું, ઉદ્ધાર કરવો. પર્યુ૫ વ્ય. (ઉચસ્વ સામીપ્યમ્ અવ્યયી.) ઉદયની સમીપ, સૂર્યોદયની લગભગ. પર્વવસ્ત ત્રિ. (રિ+૩+અ+ત) વારેલું, નિવારેલું,
અટકાવેલું, સઘળી તરફ ફેંકેલું, દૂર કરેલું, વેગળું કરેલું. પર્વવાસ પું. (રિ+૩++ઘગ્ નિવારણ, અટકાવવું
- सामान्यशास्त्रप्राप्तनिषेधस्य पर्युदासत्वम्શ્રાદ્ધવિવેઝે । અપવાદ, નિષેધસૂચક નિયમ અગર વિધિ.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016068 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 838 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |