Shabdaratnamahodadhi Part 1

SR No.: 016067
Original Sutra Author: N/A
Author: Muktivijay, Ambalal P Shah
Publisher: Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad
Publication Year: 2005
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 23 MB

Page 262

२१५
વિપદ–ગવરત્ત]
शब्दरत्नमहोदधिः। વિપદ પુ. (કવીનાં વિસ્તાર: વિ+પ૮૬) ૧. ઘેટાંનો | વિમા ત્રિ. (વિના ) વિભાગને અયોગ્ય,
સમુદાય, ૨. ઘેટાંની ખાલ, ૩. ઊની વસ્ત્ર-કંબલ જેનો ભાગ થયો નથી. –વિમત્ત શબ્દ જુઓ. વગેરે.
વિમા પુ. (ન વિમાT:) ભાગનો અભાવ, જે ગવિપદ્ શ્રી. (ન વિષ) સંપતુ, વિપત્તિનો અભાવ. વહેંચાયેલી ન હોય, વહેંચણી ન થવી. વિપશ ત્રિ. (ન વિપશ્ચ) વિચાર વિનાનું, તાત્પર્ય વિમાન્ય ત્રિ. (ન વિમાન્ય:) વિભાગને અયોગ્ય, જે જ્ઞાન વગરનું, અવિવેકી, અવિદ્વાન, મુખ.
વહેંચી ન શકાય, વહેંચી ન શકાય એવી કેટલી વિપર્યય ત્રિ. (ન વિપર્યય:) વિરોધનો અભાવ, સંશય
વસ્તુઓ હોય છે, જેમ વસ્ત્ર પાત્રમભ્રંવાર તસમુદ્ર ન હોય તે, સંદેહ રહિત સ્થિતિ– વિપર્યવા
स्त्रियः । योगक्षेमं प्रचारं च न विभाज्यं प्रचक्षते - विशुद्धम्-सां० का० ६४
मनु० ९।२१९ વિપાક પુ. (ન વિપવિ.) પાકનો અભાવ, પાકવાનો
વિમવિત ત્રિ. (ન વિપવિત:) લક્ષમાં નહિ લીધેલું, અભાવ, હજમ થવાનો અભાવ, પરિણામ દશાનો
અજાણ્ય, નહિ ઓળખેલ, નહિ ચિંતવેલ, સ્વરૂપ વડે અભાવ, ફળરૂપે નહિ પરિણમેલ ધર્મ-અધર્મ વગેરે. વિપત્તિ પુ. (ન વિપક્ક: યત્ર) જેમાં જઠરાગ્નિ મંદ
નહિ જણાવેલ. પડી જતાં ખાધેલું હજમ ન થાય એવો એક રોગ,
વિભાષિત ત્રિ. (ન વિમrષત:) વિશેષરૂપમાં નહિ વિપાકનો અભાવ.
કહેલ. વિપક . (નવીનું પર્યાતિ –ળ : ૩૫. સ.)
વિભાસિત ત્રિ. (ન વિમતિ:) જેનો હિસાબ લખવામાં ઘેટાંનો પાલક.
આવ્યો ન હોય. વિપુe ત્રિ. (ન વિપુ:) થોડું, હલકું, , લગાર,
વિનસ 7. (વિ+મરીસ) ગાડરનું દૂધ.
ગવિત્ર ત્રિ. (ન વિન:) નિર્મલ નહિ તે. ગવિખવૃત્રિ. (વિપ્રષ્ટ:)પાસેનું, નજીકનું, સમીપવર્તી. વિમુવર ત્રિ. (ન વિમુવત:) નહિ છોડેલ, મોકળું નહિ વિપ્રતિપત્તિ સ્ત્રી. ( વિપ્રતિપત્તિ) મતભેદનો અભાવ. તે, મુક્ત નહિ તે. શબ્દ-સ્પર્શ-રૂપ-ર- જેથ્વવપ્રતિપત્તિઃ- મો. ગરિમુવર ન. (ન વિ+મુદ્ વત્ત) કાશીક્ષેત્ર, હડપચી. अर्थ० १६
અને માથા વચ્ચેનો ભાગ. વિપ્રવાસ ત્રિ. (ન વિ પ્રવાસ) સાથે રહેવું, હળીમળીને વયુવતિ ત્રિ. (ન વિયુવા:) વિયોગ નહી પામેલ. રહેવું.
વિજ ત્રિ. (ન વિયો? યસ્ય) વિયોગના અભાવવાળો, વિદિત ત્રિ. (ન વિ હત:) જ્યાં કોઈના પગ પડ્યા સંયોગી, વિયોગ વિનાનું. ન હોય એવું જંગલ.).
વિયા પુ. (ન વિયા:) વિયોગનો અભાવ, સંયોગ. વિપ્રિય પુ. (નવીન વાન્ પ્રીતિ પ્રી-++) ઘેટાં
ગવિયોવા ર. (વિયર્થ વ્રતમ્) માગસર સુદી ૩. બકરાંને પ્રિય એવું એક જાતનું ઘાસ.
ત્રીજને દિવસે સ્ત્રીઓને કરવાનું એક વ્રત. યથાવિપ્રિય ત્રિ. (ન વિઝિયમ્) અનુકૂળતા, અનુપકાર.
अवैधव्यप्रदं स्त्रीणामवियोगव्रतं त्विदम् । मार्गशीर्षे વિપ્રિય સ્ત્રી. (ન વિઝિયમ) શ્વેતા નામનો એક વેલી.
सितं पक्षे स्नाता शुक्लाम्बरप्रिया ।। दृष्ट्वा વિદ્યુત ત્રિ. (ન વિસ્તુત:) નાશ નહિ પામેલ, ઓછું
चन्द्रद्वितीयायां नक्तं भुजीत पायसम् ।। इति ન કર્યું હોય તે, અવિકત. કવિ ત્રિ. (ન વિઝ:) સફલ, નિષ્ફળ નહિ તે.
कालिकापुराणे । વિપુરા ત્રિ. (૧ વિમ્) પ્રફુલ્લ નહિ તે.
વિરવત્ત ત્રિ. (ન વિરવત્તા) વિરાગ નહિ પામેલ, રાગી, અમિત ત્રિ. (ન વિમવત્ત.) ૧. મિશ્ર, ૨. વિભાગ
વૈરાગ્ય વિનાનો. રહિત, તૂટેલું નહિ તેજુદું નહિ તે, ૩. સંયુક્ત-જુદું
વિરત ત્રિ. (ન વિરતમ્) વિરાગ નહિ પામેલ, વિરામ નહિ થયેલ, ૪. સર્વમાં પરોવાયેલ, ૫. સમસ્ત
વગરનું. નિબંધ સ્વરૂપે પોતાનામાં રહેલ.
વિરત 7. (ન વિરત) વિરામનો અભાવ, સતત.