Shabdaratnamahodadhi Part 1

SR No.: 016067
Original Sutra Author: N/A
Author: Muktivijay, Ambalal P Shah
Publisher: Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad
Publication Year: 2005
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 23 MB

Page 214

अयाचक-अयुतशस्]
અવાષા ત્રિ. (ન યાદ:) યાચના રહિત, યાચના નહિ ક૨ના૨.
ગાવિત 7. (ન યાવ વત્ત) અયાચિતવૃત્તિ, નહિ માગવું તે, નહિ માંગેલી ભિક્ષા.
વાચિત ત્રિ. (ન યાન્વિતમ્ ન માંગેલું, જેની પાસે ન મંગાય તે.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
અવાચિત પુ. (ન યાષિતઃ) તે નામના એક મુનિ. ઞાતૃિ ત્રિ. (ન યવિતા) ન માગનાર. अयाज्य त्रि. ( न याजयितुमर्हः यज् णिच् कर्मणि यत् ) યજ્ઞ કરાવવાને અયોગ્ય, જેની અયોગ્યતા ગણાયેલ છે એવા પતિત વગેરે.
ઞયાગ્યવાનન નં. (ગયાખ્યસ્ય યાનનમ્) યજ્ઞ કરવાને અયોગ્ય પાસે યજ્ઞ કરાવવો તે. અવાસંવાન્ટ (યાખ્ય સયન્+ળિય્ ભાવે યત્ ઉપ૨નો અર્થ જુઓ.
અયાતયામ ત્રિ. (ન યાતો યામો–સમયો યસ્ય) વાસી નહિ તે, તાજું, જેના ઉપર અમુક સમય વીત્યો ન હોય તે, દોષ રહિત નિર્દોષ.
અવાતુ પુ. (ન યાતુ:) રાક્ષસ નહિ તે, અહિંસક. અવાથાતથ્ય નં. (ન યાથાતથ્યમ્) મિથ્યાપણું. અયથાર્થ ન. (અયથાર્થસ્ય ભાવ: ધ્વન્) અયથાર્થપણું. અયાન ન. (ન યાનં ચન) ૧. સ્વભાવ, ૨. સ્વાભાવિક રીતે અચળ, ૩. ગતિનો અભાવ.
ગવાન ત્રિ. ( યાનં વન યસ્ય) ગતિ વગરનું. અવાનવ પુ. (પ્રયા: આનીયન્તે અસ્મિન્) જુગારમાં પાસાંઓને લઈ જવાનું છેવટનું સ્થાન. અવાનવીન પુ. (અયાનય: સ્થાવિશેષઃ તન્નેયઃ) પાસો. અવાશુ ત્રિ. (અયમશ્રાતિ નાશત્તિ ગ+૩) રાક્ષસની
એક જાત, સંભોગને અયોગ્ય, મૈથુન માટે અયોગ્ય. अयास्य त्रि. ( यस् णिच् शक्यार्थे यत् न त.)
૧. ખપાવવાને અશક્ય. ૨. યુદ્ધાદિ સાધનો દ્વારા વશ કરવાને અશક્ય-શત્રુ, પ્રયત્નથી અસાધ્ય, ૩. પ્રાણવાયુ.
અયાસ્ય પુ. તે નામના એક ઋષિ.
अयि अव्य. ( इण् इन्) ૧. પ્રશ્ન, ૨. અનુનય, ૩. સંબોધન અને ૪. સ્નેહમાં વપરાય છે, જેમ –‘એ’ –યિ ! વિવેવિશ્રાન્તમિિહતમ્માવિ ?. અયુજીત પુ. (આયુમા: સપ્ત સપ્ત છવા: યસ્ય) એક જાતનું ઝાડ, સાત પાનનું ઝાડ,
१६७
અયુક્ત ત્રિ. (ન યુવન્તઃ) પોતાના કર્તવ્યમાં સાવધાન નહિ તે, અયોગ્ય, આપત્તિમાં પડેલ નહિ જોડાયેલ, અલગ, બહિર્મુખ, યુક્તિશૂન્ય, યુક્તિ વગરનું, અયોગ્ય. અયુક્તમ્ ત્રિ. (મયુń રોતિ) ખોટું અગર અયોગ્ય
કામ કરનાર.
અયુક્તરૂપ ત્રિ. (અયુવાં રૂપમ્) અસંગત, અનુપયુક્ત. વિત્ત સ્ત્રી. (ન યુન્તિઃ) યુક્તિનો અભાવ. મયુવિત્ત ત્રિ. (ન યુન્તિર્થસ્ય) યુક્તિ વગરનું, યોજના રહિત, સંયોગનો અભાવ, વિયુક્તિ.
અયુન ન. (ન યુન:) જોડ નહિ તે, એકી, વિષમ, ભિન્ન, પૃથક્, એકલું, અવિભાજ્ય.
ઞયુન ત્રિ. (ન :) ૧. ધૂંસરી વગરનું, ૨. ભાંગી ગયેલી ધૂંસરીવાળો ૨થ વગેરે. અનુનવત્ અન્ય. (ન યુવત્ ૧. એકી સાથે નહિ તે, ૨. અનુક્રમે, ૩. એકદમ નહિ તે. અયુાહન. (ન યુમ્) બેકીનું નહિ, એકીનું, જોડકું નહિ તે, અલગ, એકલો. અયુનાચિત્ પુ. (મયુાં વિં યત્ર) અગ્નિ, આગ. अयुगू स्त्री. ( एति वन्ध्यत्वम् इण् उन् अयुर्गीयते गै-कृ)
જેણે માત્ર એક જ વાર જણ્યું છે એવી સ્ત્રી. અયુગ્મ ન. (ન યુ:) અયુર્ણ શબ્દ જુઓ. अयुग्मच्छद पु. ( अयुग्माः सप्त सप्त च्छदा अस्य)
સપ્તચ્છદ વૃક્ષ–સાતવીણનું ઝાડ. યુનેત્ર પુ. (યુનિ નેત્રાળિ અસ્ય) મહાદેવ,
શિવ.
અનુભવાદ પુ. (અયુમાં: સપ્ત વાહા: યસ્ય) સૂર્ય, આકડાનું ઝાડ.
અવુમશર પુ. (અયુમા: પદ્મ શરા અસ્ય) કામદેવ,
મદન.
અનુમતિ પુ. (ઝયુમઃ સપ્તિર્યસ્ય) સૂર્ય, ભાસ્કર અયુન્ ત્રિ. (7 યુક્તે યુ+વિન્ અયુર્ણ શબ્દ જુઓ.
અદ્યુત ત્રિ. (ન યુત: સંયુક્ત: સમ્વન્દ્વો વા) અસંયુક્ત નહિ જોડાયેલ, સંબંધ નહિ પામેલ, અસમ્બદ્ધ, પૃથક્ અદ્યુત ન. (ન યુતમ્) દશ હજારની સંખ્યા. અવૃત્તનાયિન્ પુ. તે નામે પુરુવંશી એક રાજા. अयुतशस् अव्य. (अयुतं अयुतं वीप्सार्थे कारकात् શમ્) દશ દશ હજાર.