Page Text
________________
८४
અનુવિ— પુ. તે નામનો અવન્તી દેશનો રાજા. અનુવૃત્ત ત્રિ. (અનુ પશ્ચાત્ વર્તતે અનુવૃત્ વિપ્) પાછળ વર્તનાર, પાછળ થનાર, અનુસરનાર. અનુવૃત્ત ત્રિ. (અનુ વૃત્ વત્ત) અનુગત, અનુગામી, આજ્ઞાકારી, બાધા રહિત, નિરંતર, પૂર્વ સૂત્રથી ઉત્તર સૂત્રમાં અનુસરેલ પદ વગેરે.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
अनुवृत्तत्वम् न. (१) सामानाधिकरण्यम् (२) धारातः પ્રાપ્તત્વમ્ (૧) જેમ વહ્નિમાં ધૂમનું અનુવૃત્તત્વ (અનુસરવાપણું) વિજ્ઞાનવાદી બૌદ્ધમતમાં વિજ્ઞાન સંતાનનું અનુવૃત્તત્વ. अनुवृत्ति स्त्री. (अनुवृत् तिः) - दवीयः स्थानान्तरस्थितस्य પવસ્થ સર્વાત્રાનુસન્માન- દૂ૨ ૨હેલા પદનું સર્વત્ર અનુસંધાન, વ્યાકરણશાસ્ત્રમાં પૂર્વસૂત્રમાં રહેલા પદનું ઉત્તર સૂત્રમાં આકાંક્ષા પૂર્ણ કરવા માટે જોડવું તે તે અનુવૃત્તિ, તે ત્રણ પ્રકારની હોય છે. (૧) સિંહાવલોકિતવત્ (૨) મહુકમ્પ્યુતિવત્ (૩) ગંગાસ્ત્રોતોવત્. અનુવૃત્તિ શ્રી. (અનુ વૃત્ત ત્તિ) અનુસરણ, સેવન, પૂર્વસૂત્રથી ઉત્તર સૂત્રમાં પદનું અનુસરવું. અનુવેધ પુ. (અનુ વિધ્ ગ્) સંસર્ગ, સમ્બન્ધ, કાણું પાડવું, ઘા કરવો, મિશ્રણ કરવું તે- न हि कीटानुवेधादयो रत्नस्य रत्नत्वं व्याहन्तुमीशाः । -
सा० द०
અનુવેજ અન્ય૦ (વેહાવાં વેાયામ્) સમયે સમયે, વડો ક્ષણે, વારંવાર. -રૂતિ સ્મ પૃચ્છત્યનુવેમાદ્દત: -વુ. રૂ પ
અનુવતિ ન. (અનુ વેજ્ડ વત્ત) સુશ્રુત નામના વૈદ્યક
ગ્રંથમાં કહેલ વ્રણના લેપ ઉપરનું એક જાતનું બંધન. અનુવેશ પુ. (અનુ વિશ્ ઇગ્) મોટાને પડતો મૂકીને નાનાનો વિવાહ કરવો તે.
અનુવેશ્ય ત્રિ. (અનુમેળ વેશમÁતિ યત્) પાડોશીની પાસેના ઘરમાં રહેનાર.
अनुव्य त्रि. ( अनुव्ययति- अनुगच्छति अनु व्ये क) પાછળ ગયેલ, અનુસરેલ.
अनुव्यवसाय पु. ( अनु-पश्चाद् व्यवसायानन्तरम्) વ્યવસાયોષરમ્ પ્રત્યક્ષ- જેમ કે ઘડાના જ્ઞાન પછીનું ઘટમઢ નામિ એ પ્રકારનું જે જ્ઞાન તે અનુવ્યવસાય જ્ઞાન કહેવાય -જ્ઞાતતાવમાસર્જ ब्रह्मचैतन्यमनुव्यवसाय इति मायावादिनः
Jain Education International
[અનવિન્ધ્ય-અનુશવિન્
અનુવ્યાાન નં. (અનુરૂપ વ્યાાનમ્) મંત્ર વગેરેના યોગ્ય અર્થના પ્રકાશને કરનારું વ્યાખ્યાન. અનુાદ્ય પુ. (મનુ વ્યય્ વગ્, વિધ્ વા) ઘા કરવો, કાણું પાડવું, સંપર્ક, મેળ કરવો, મિશ્રણ, બાધા કરવી. -मुखामोदं मदिरया कृतानुव्याधमुद्वमन्शिशु० २ २०. અનુવ્યાહાર પુ. (અનુ વિ આ હૈં થમ્) ૧. અનુવાદ સાથે બોલવું, પુનરુક્તિ, વારંવાર બોલવું, ૨. ઠપકો આપવો, શાપ દેવો.
અનુવનન ન. (અનુ ત્રન્ ટ્યુ) જવું, પરોણા, મહેમાન વગેરે વળાવવા જવું તે. અનુવ્રખ્યા શ્રી. (અનુ વ્ર+વચમ્ અનુસરણાદિ રૂપ સેવા.
વાંસે જવું, પછવાડે સ્નેહીને થોડે સુધી
અનુવ્રત ત્રિ. (અનુપૂર્ણ વ્રતં ર્મ યસ્ય) અનુકૂલ કર્મ
વાળું, નિષ્ઠાવાન, ભક્ત, અનુરક્ત, નાનું વ્રત. અનુતિજાતિ ન. સોની સાથે અગર સોમાં વેચાતો લીધેલો, પાણિનીયગણ પાઠમાં ખિત્ શિત્ કિત્ તદ્વિત પર હોતાં બે પદમાંથી આદ્યસ્વરની વૃદ્ધિના નિમિત્તવાળો શબ્દ સમૂહ જેમ કે- અનુતિ, અનુહોડ, અનુસંવરળ, અનુસંવત્સર, અારવેણુ, અસિહત્ય, અસ્યહત્ય, અસ્યહેતિ, વધ્યોત્, પુરસન્ अनुहरत् कुरुकत् कुरुपञ्चाल, उदकशुद्ध, इहलोक, પરો, સર્વો, સર્વપુરુષ, સર્વમૂમિ, પ્રયોશ, પરસ્ત્રી, सूत्रनड् आकृतिगणोऽयम् तेनाभिगम, अधिभूत, अधिदेव, चतुर्विद्या इत्यादयोऽन्येऽपि. અનુશય પુ. (અનુ શીક્ અન્) પશ્ચાત્તાપ, અત્યંતદ્વેષ, પૂર્વનું વેર, દુઃખ, અત્યંત ક્રોધ, ઘનિષ્ટ સંબંધ, કોઈ વસ્તુ ખરીદ્યા પછી થનારો ક્રોધ, ખરીદ-વેચાણ સંબંધી વિવાદ, દુષ્કર્મોનું ફળ. અનુશવાન નં. (મનું શીફ્ જ્ઞાનપ્) પશ્ચાત્તાપ કરનાર,
દુઃખી. અનુશવાના સ્ત્રી. (અનુ શીક્ શનસ્) પરકીયા નાયિકા, એક પ્રકારની પરીયા નાયિકા, જે પોતાના પ્રેમી સાથેનું મિલનસ્થાન નષ્ટ થતાં દુઃખી થાય છે. અનુશયિતવ્ય ત્રિ. (અનુ શીહ્ તવ્યર્ પસ્તાવો કરવા લાયક.
અનુશાયિન્ ત્રિ. (અનુ શીફ્ નિ) ૧. પસ્તાવો કરનાર, ૨. ભક્ત, અનુરાગી, શ્રદ્ધાળુ, ૩. અત્યધિક ઘૃણા કરનારો.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016067 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 864 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |