Page Text
________________
८०
शब्दरत्नमहोदधिः । [ अनुभाग- अनुमानचिन्तामणि અનુભૂ શ્રી. (અનુ મૂ વિવક્) અનુભવરૂપે એક પ્રકારનું
જ્ઞાન.
અનુભૂત ત્રિ. (અનુ મૂ મળિ ત્ત) અનુભવ કરેલ, અનુભવેલ, પાછળ પેદા થયેલ. અનુભૂતિ સ્ત્રી. (અનુ મૂ વિસ્તર્) અનુભવ. અનુભૂતિપ્રાશ પુ. ઉપનિષદોનાં તાત્પર્યને સમજાવના૨ માધવાચાર્યે રચેલું એક પ્રકરણ.
અનુમોન પુ. (અનુ મુખ્ વસ્ ૧. ઉપભોગ, ૨. કરેલી સેવાના બદલામાં મળતી જમીનની ભેટ. અનુભ્રાતૃ પુ. (પ્રાતરમનુ'ત:) નાનો ભાઈ. અનુમત ત્રિ. (અનુ મન્ ત્ત) ૧. સંમત, ૨. કામ વગર રજા આપેલ, ૩. જવા માટે આદિષ્ટ, ૪. પ્રિય, ચાહેલો, પ્રેમી.
અનુમાન પુ. (અનુ મન્ ય) જૈનદર્શન પ્રમાણે કર્મનાં સ્કંધોમાં અધ્યવસાયાનુસા૨ જે રસ પડે તે અનુભાગ, સ્વભાવ, પ્રભાવ, માહાત્મ્ય, શક્તિ, સામર્થ્ય. અનુભાવન્ય પુ. (અનુમાસ્ય વન્ય:) કર્મની અંદર તીવ્ર, તીવ્રતર આદિ રસનો બંધ.
अनुभागबन्धस्थान न. ( अनुभागस्य बन्धस्थानम् ) અનુભાગબંધના સ્થાનક જે જે અધ્યવસાયે એક સમયના કષાય સંબંધી અધ્યવસાયથી ગ્રહણ કરેલ કર્મ પુદ્ગલના રસસમુદાયનું પરિણામ થાય તે કષાયોદય રૂપ અધ્યવસાય-વિશેષ. અનુભાગસંમ પુ. (અનુમાનસ્થ સંમ:) કર્મના રસનું સંક્રમણ થવું તે, સંક્રમણનો એક ભેદ. અનુભાગસર્મન્ ન. અનુભાગ સંબંધી કર્મની સત્તા, કર્મના અનુભાગની સત્તા.
અનુમાનોવવ પુ. (અનુમાનસ્યોવય:) કર્મના રસનો ઉદય. અનુમાવીરા શ્રી. (અનુમાનોવીરા) ઉદયમાં
આવેલા કર્મના રસની સાથે ઉદયમાં ન આવેલ રસને ખેંચીને તેમાં મેળવી ભોગવવો તે. અનુભાવ પુ. (અનુ મૂળિય્ અર્) ૧. ખજાનો, સેના વગેરેથી ઉત્પન્ન થયેલ રાજાનું એક જાતનું તેજ, ૨. પ્રતાપ, ૩. અલંકારશાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ રસથંજક એક જાતનો ભાવ, ૪. માહાત્મ્ય, ૫. વૈભવશક્તિ, ૬. મર્યાદા, ૭. બળ, ૮. અધિકાર, ૯. દઢ સંકલ્પ, ૧૦. દૃષ્ટિ, સંકેત આદિ લક્ષણોથી ભાવનાને પ્રગટ કરવી તે, ૧૧. જૈનદર્શન પ્રમાણે તીવ્રમન્દરૂપે કર્મના રસનો અનુભવ કરવો તે.
- अनुभावविशेषात् तु सेनापरिवृताविव रघु० १ । ३७ - भावं मनोगतं साक्षात् स्वगतं व्यञ्जयन्ति ये । तेऽनुभावा इति ख्याताः यथा भ्रूभङ्गः कोपस्य व्यञ्जकः
|| -સા॰ ૬૦ ૬ર.
અનુમાવર્મન્ ન. વિપાકરૂપે વેદાતું કર્મ. અનુભાવળ ત્રિ. (અનુ મૂળિધ્ વુર્ણ) બોધક, દ્યોતક, અનુભવ કરાવનાર.
અનુભાવન ન. (અનુ મૂળિપ્ લ્યુ)ચેષ્ટાઓ અને સંકેતોથી ભાવનાઓને જણાવવી તે.
અનુમાવિન્ ત્રિ. (અનુ મૂ િિન) ૧. સાક્ષાત્કાર વગેરે ક૨ના૨, ૨. પાછળ ઉત્પન્ન થનાર નાનો ભાઈ વગેરે. અનુભાષળ ન. (અનુ-સહિત માષળમ્) સહ ભાષણ, સાથે બોલવું તે.
Jain Education International
અનુમતિ શ્રી. (અનુ મત્ તિન્ો ૧. અનુજ્ઞા, ૨. સંમતિ, ૩. અનુમોદન, ૪. ૨જા, પ. સ્વીકાર, ૬. અનુમોદન, ૭. એક કળા જેમાં ઓછી હોય તેવા ચંદ્રવાળી શુદિ ચૌદસ યુક્ત પુનમ. અનુમનન ન. (અનુ મન્ ન્યુટ્) સ્વીકાર, ૨જા મેળવેલો, સ્વતંત્રતા.
અનમન્ત્ ત્રિ. (અનુ મન્ તૃ) પરવાનગી આપનાર, અનુમોદન આપનાર.
अनुमन्त्रण न. ( अनु- मन्त्रोच्चारणात् पश्चात् मन्त्रणम्) મંત્રોચ્ચાર પછી મંત્રપૂર્વક સંસ્કાર વગેરે કરવા તે, યજ્ઞ વગેરેમાં મંત્રોચ્ચારપૂર્વક કરવામાં આવતો સંસ્કાર, મંત્ર દ્વારા આહ્વાન અગર પ્રતિષ્ઠા. અનુમરળ ન. (અનુ મ્ હ્યુ) પાછળ મરવું, સાથે મરવું, વિધવાનું સતી થવું. तन्मरणे चानुमरणं करिष्यामीति मे निश्चयः - हितो० અનુમા સ્ત્રી. (અનુ મા અ) એક જાતનું જ્ઞાન, અનુમાનથી થનારું જ્ઞાન, અનુમિતિ.
અનુમાતૃ ત્રિ. (અનુ મા તૃ અનુમાન ક૨ના૨. અનુમાન 7. (અનુ મા ન્યુટ્) અનુમાન, અનુમાનનાં કારણોથી કોઈ નિર્ણય કરવો તે, અનુમિતિનું કરણ, વ્યાપ્ત એવો જે ધૂમ તેના જ્ઞાનથી વ્યાપક જે વહ્નિ તેનો નિશ્ચય. અનુમાચિન્તામણિ પુ. ગંગેશોપાધ્યાયે રચેલો ન્યાયશાસ્ત્રમાં અનુમાન તત્ત્વને સમજાવનારો એક ગ્રંથ.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016067 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 864 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |