Page Text
________________
७८
शब्दरत्नमहोदधिः।
[अनुपमा-अनुपान
અનુપમ સ્ત્રી. (નાસ્તિ ૩૧મ યસ્થ:) ઉપમાના અભાવ | દ્વારા ભલે તે વિધેયાત્મક હોય કે નિષેધાત્મક, વિનાની, કુમુદ નામના દિગ્ગજની સ્ત્રી-હાથણી, કાર્યકારણના સિદ્ધાંતના સામાન્ય નિયમનું સમર્થન સુપ્રતીક નામના દિગ્ગજની સ્ત્રી-હાથણી.
ન થઈ શકતું હોય તે – વથા સર્વ નિત્ય પ્રયત્નાતા अनुपमेय त्रि. (केनापि न उपमीयतेऽसौ, उप मी यत्) અનુપસંદરિદ્ ત્રિ. (ન ઉપસંહાર) ઉપસંહાર નહિ
જેને ઉપમા ન આપી શકાય તે, બીજા સમાન નહિ કરનાર. તે, અજોડ.
અનુપસ . ( ૩પસ:) જે ઉપસર્ગની શક્તિ રહિત અનુપયુવત્તિ ત્રિ. (ન ૩પયુવત્ત5) ઉપયોગી નહિ તે, - શબ્દ-નિપાત વગેરે, જેમાં કોઈ ઉપસર્ગ ન હોય તે. અયોગ્ય, અનુચિત, બેકાર, અનાડી.
અનુપાન ત્રિ. (નીતિ ૩પસેવનું વ્યગ્નનું યત્ર) દહીં અનુપયોગ પુ. (૧ ૩પયોm:) ઉપયોગનો અભાવ, . વગેરે વ્યંજન વગરનું અન્ન. અનુકૂળતાનો અભાવ.
અનુવવૃત્ત ત્રિ. (૧ ૩૫ત:) ૧. પાકમાં જે સંસ્કાર અનુપ ત્રિ. (ન ૩પયો ) ઉપયોગી નહિ તે, | થાય છે તે સંસ્કાર વિનાનું. ૨. અનિન્દિત, અપરિષ્કૃતઉપયોગ વિનાનું.
અવિકૃત, ૩. જેની બૌદ્ધિક પ્રતિભામાં સંદેહ ન કરી અનુપરત ત્રિ. (૧ ૩પરત:) અશાંત, વિષયો ઉપરની શકાય તે, ૪. સ્વાર્થને દૂર રાખનારો. પ્રીતિને છોડી નથી તે..
અનુપસ્થાન ન. (ન ૩પસ્થાનમ) ઉપસ્થાનનો અભાવ. અનુપત્તિ સ્ત્રી. ( ૩પતિઃ) ઉપરતિનો અભાવ,
સ્મૃતિનો અભાવ, સામીપ્ય ન હોવું. વિષયાભિલાષથી નિવૃત્તિનો અભાવ, અશાંતિ.
અનુપસ્થાન ત્રિ. (ન ઉપરથાન”) સ્મૃતિશૂન્ય. અનુપક્ષત ત્રિ. ( ૩પટ્યક્ષત:) વિશેષે કરીને નહિ
મનુપસ્થાપ્ય ત્રિ. (૧ ૩૫સ્થાપ્ય) ન સંભારવા લાયક, જાણેલ, નહિ ઓળખેલ, ઓચિંતું, અતર્કિત, અકસ્માતુ.
સ્મરણને અયોગ્ય. અનુપસ્થિ સ્ત્રી. ( પશ્ચિ) લાભનો અભાવ,
નુપસ્થિતિ સ્ત્રી. (ન ઉપસ્થિતિ:) ઉપસ્થિતિનો અભાવ, ઓળખાણ ન હોવી તે, પ્રત્યક્ષનો અભાવ, કોઈ એક
સ્મરણનો અભાવ, અપ્રસ્તુત, અવિદ્યમાનતા. વસ્તુમાં બીજી વસ્તુઓના અભાવની ઉપલબ્ધિ,
અનુપરત ન. (૧ ૩પદતમ્ મોકો છાના) નવું, કોરું, અભાવ પ્રત્યક્ષ (વેદાંતમાં આ) એક પ્રમાણ છે.
વાપર્યા વિનાનું વસ્ત્ર. अभावानुभवे यत् स्यादसाधारणकारणम् ।
અનુપદત ત્રિ. (ન ૩૫હતિ: મોળછાદ્રિના) ઉપઘાત
વિનાનું. तदेवानुपलब्ध्याख्यं प्रमाणं षष्ठमुच्यते ।।
અનુપાવૃત્ત ત્રિ. (૧ ૩પકૃિત:) યજ્ઞમાં ઉપાકરણ વિનાનું, - વેવાન્તસંજ્ઞા, ૨૮૨
યજ્ઞમાં કરવામાં આવતા ઉપાકરણ સંસ્કાર રહિત. અનુપમ પુ. (૧ ૩૫ મ્ ઉદ્ ઘ) બોધનો
અનુપાણ્યિ ત્રિ. (નાસ્તિ ઉપાધ્યા વચ્ચે) જે સ્પષ્ટતયા અભાવ, અપ્રત્યક્ષ હોવું તે.
દેખાય નહીં અગર ઓળખી ન શકાય તે. અનુપવીત પુ. (૧ ૩પવીતું ગાતું જેને જનોઈ ન
અનુપાત પુ. (અનુરૂપ: વૈરાશિન પાત:) પાટીગણિતમાં દીધી હોય તેવો બાળક.
કહેલ ઐરાશિકથી યુક્ત સંખ્યાપાત, પાછળ પડવું. અનુપરિન્ પુ. ( ૩ વીતી) પોતાના વર્ણ મુજબ
અનુપાત ૩. (પશ્ચાત્ પાયિત્વા) નમાવીને. જનોઈ ધારણ ન કરનાર,
अनुपातक न. (अनुपातयति नरकं गमयति पत् णिच् અનુપમ પુ. (૧ ૩પE:) શાંતિનો અભાવ, નિવૃત્તિનો
- q) બ્રહ્મહત્યા જેવું મોટું પાપ, વેદનિંદા વગેરે. અભાવે.
અનુપાશિન્ ત્રિ. (અનુપાતમસ્વસ્થ ) બ્રહ્મહત્યા અનુપશ: g. (૧ ૩૫શય:) રોગને વધારનારી પરિસ્થિતિ.
વગેરે મહાપાપના જેવું વેદનિન્દા વગેરે પાપ કરનાર. અનુપસંહાર પુ. (ઉપસંહાર:) ઉપસંહારનો અભાવ.
અનુપાતિમ્ ત્રિ. (ાનું પત્ ની પાછળ જનાર, અનુપસંદરિદ્ પુ. (૧ ૩પસંદારો) ન્યાય મતમાં દુષ્ટ અનુસરનાર. હતુવિશેષ-હેત્વાભાસ. યથા- અન્વયુવ્યતિરેદષ્ટાન્ત
| अनुपान न. (अनु भेषजेन सह पश्चाद् वा पीयते હિતો હેતુ : અનુપસંહારી. એટલે જેમાં પક્ષ સંબંધી
ન્યુટ) ઔષધની પાછળ, અથવા સાથે પીવા બધી જાણીતી બાબતો આવી જાય અને દૃષ્ટાંત | યોગ્ય મધ, ગોળ, ઔષધિ લેવાની માત્રા વગેરે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016067 |
| Book Title | Shabdaratnamahodadhi Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Muktivijay, Ambalal P Shah |
| Publisher | Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 864 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 23 MB |