Page Text
________________
७०९
१५४२-१५४२ ]
व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता "स्यात् तदानीं तदा तर्हि "[शेषनाममाला ६।२०४॥] ॥ दिक् प्राक् (प्राङ्) देश: कालो वा प्राग्रम्यम्। 'दिक्शब्दे
तस्मिन् काले तदा । 'तदो दा च'५।३।१९॥ भ्यः सप्तमीप्रथमान्तेभ्यो (सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यो) दिग्देशइति दानी च ॥
कालेष्वस्ताति: '५।३।२७॥, 'अञ्चेर्लुक्'५।३।३०॥ । आदि"यदा यहि '[शेषनाममाला ६।२०४॥] ॥
शब्दादवागादि । एवं पूर्वादिभ्यः पुरस्तादधस्तादादि । यस्मिन् कालेऽर्थे । "अन्यदैकदा'[] | 'सर्वै
(इतः सर्वप्रतिषु समानपाठः) (शैषिका अन्येकान्य-५।३।१५॥ इति दा |
ऽप्यव्ययाः) प्रयोगवशाद् ज्ञेयाः । अव्ययानामनन्ततत्वाद् "परुत् परायैषमोऽब्दे पूर्वे पूर्वतरेऽत्र च"[अमर
दिङ्मात्रमत्र दर्शितम् । यतःकोष:३।४।२०।।, शेषनाममाला ६।२०५॥] ॥
"इयन्त इति सङ्ख्यानं निपातानां न विद्यते । पूर्ववर्षे परुत् । पूर्वतरे वर्षे परारि । अत्र वर्तमाने
प्रयोजनवशादेते निपात्यन्ते पदे पदे ॥१॥"[] । १० वर्षे 'ऐषमः । 'सद्य:परुत्परारि-'५।३।२२॥ इति साधवः ॥
अर्थकथनं चैषामुपलक्षणं ज्ञेयम् । तथा चोक्तम्
"निपाताश्चोपसर्गाश्च धातवश्चेति ते त्रयः । "प्रकारेऽन्यथेतरथा कथमित्थं यथा तथा''[शेष
अनेकार्थाः स्मृताः सर्वे पाठस्तेषां निदर्शनम् ॥२॥"[] इति । नाममाला ६।२०५॥] ॥
॥ इत्यव्ययानि ॥ 'प्रकारवचने थाल्'५।३।२३ ॥, 'इदमस्थमुः५।३।
॥ इति व्युत्पत्तिरत्नाकरः॥ २४ ।। इति साधवः ॥
॥ इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचितायामभिधानचिन्तामणौ "द्विधा द्वेधा त्रिधा त्रेधा चतुर्धा द्वैधमादि च"
नाममालायां सामान्यकाण्डः षष्ठः ॥ [शेषनाममाला ६।२०६॥] ।
सर्वाङ्गीणकलाविलासनिलयः कल्पद्रुमाभः कलौ, ४० 'सङ्ख्याया विधार्थे धा'५।३।४२ ॥, 'द्वित्र्योश्च जाग्रत्सर्वजनीनमञ्जमहिमो मित्रप्रतापोदयः । धमुञ्'५।३।४५ ॥, 'एधाच्च'५।३।४६ ॥ इति साधवः ॥
श्रीमच्छ्रीविधिपक्षगच्छगणभृद् भूभृन्नातांहिद्वयः "द्विस्त्रिश्चतुःपञ्चकृत्व इत्याद्यावर्तने कृते ।
श्रीकल्याणसमुद्रसूरिसुगुरुः सूरीन्द्रचूडामणिः ॥१॥ २०
दिग्देशकाले पूर्वादौ प्रागुदक्प्रत्यगादयः ॥" तन्निर्देशविधायिवाचकवरश्रेणीकिरीटोपमा । [शेषनाममाला ६।२०६-७॥ (अमरकोषः३।४।२३॥)] | भास्वत्सांधुगुणौघशालिविनयाच्चन्द्राभिधावाचकाः ।
प्राच्यां दिशि प्राचि देशे काले वा- [प्रार]वसति । तच्छिष्या 'रविचन्द्र' इत्यभिधयातेषां विनेयो व्यधाप्राच्यां दिशि प्राचो देशात् कालाद् वा- प्रागागतः । प्राची देनं वाचकदेवसागरगणियुत्पत्तिरत्नाकरम् ॥२॥
१. इतो ग्रन्थश्चलितः प्रतिभाति, यथायोग्यं स्थापितोऽस्माभिः ॥ २. 'ए-' इति१॥ ३. 'ग्' इति१॥ ४. 'कोष्ठान्तर्गतपाठस्थाने १.२प्रत्यो: 'एते शैषिका अव्यया अन्येऽपि' इति दृश्यते ॥ ५. 'अत्र' इति १.२प्रत्योर्न दृश्यते ॥ ६. 'प्रद-' इति१.२॥ ७.'-नः' इति४.५ ॥ ८. द्र. स्वोपज्ञटीका३।१५४२ ॥, पृ.३४६॥ ९. ४प्रतौ नास्ति ॥ १०.१.२प्रत्यो स्ति॥ ११. इतोऽग्रे ३प्रतौ 'समाप्तः' इति दृश्यते ॥ १२. '-ष्यो' इति२॥ १३. '-धियास्ते-' इति४, '-धयास्ते-' इति५ ॥ १४. इतोऽग्रे १प्रतौ-"इति श्रीव्युत्पत्तिरलाकरस्सम्पूर्णतामबीभजत्, संवति १८०२ वर्षे कार्तिकवदि ८ अष्टम्यां बुधे ॥ भट्टारकेन्द्रः श्री ७ श्रीकनककुशलानां शिष्यैलिखितं पुस्तकमदः स्ववाचनार्थम् ॥ ॥श्रीः ॥श्रीः ॥श्रीः ॥श्रीः ॥श्रीः ॥श्रीः छिः ॥छः ॥छः ।। ॥ छः ॥ छः ॥ अदृश्यभावान्मतिविभ्रमाद् वा, पदादिहीनं लिखितं मया यत्। तत्सर्वमार्यैः परिशोधनीयं, कोपो न कार्यः खलु लेखकस्य ॥१॥ स ब्रह्मा चतुराननः स भगवानीशोऽपि पञ्चाननः, स स्कन्दश्च षडाननः स फणिनामीशः सहस्राननः । यत्पद्यार्थविशेषवर्णनविधौ नेशा वयं तत्र के ?, यद व्याख्यायि तथाऽपि किञ्चिदखिलं तच्चापलं केवलम् ॥२॥ ॥ श्रीः ॥ श्रीः ॥श्रीः ॥ श्रीः" इति दृश्यते ॥ ३प्रतौ-"श्रीहेमचन्द्रैर्गुणवृन्दधुर्वरा कृताऽसावभिधानमाला । तस्यां समाप्तौ वरषष्ठकाण्डः, प्रकाण्डशब्दैर्निचितोऽतिरम्यः ॥१॥ इति रहस्यम् । अदृष्टिदोषात् प्रतिविभ्रमाच्च, यदर्थहीनं लिखितं मयाऽत्र । तत्साधुमुख्यैः परिशोधनीयं कोपो न कार्यः खलु लेखकाय ॥१॥ यावद् गङ्गातटे भाति पुरं श्रीपट्टनायकम् । यावद् जैनकथा लोके तावत् तिष्ठति पुस्तकम् ॥२॥ यावद् धराधरो मेरुावच्चन्द्रदिवाकरौ । यावदेषां फलं दद्यात् पाठकेभ्यः सुधामिव ॥३॥ यादृशं पुस्तकं दृष्ट्वा (दृष्टं) तादृशं लिखितं मया । यदि शुद्धमशुद्धं वा मम दोषो न दीयते ॥४॥ इति वचनाद् वाच्यमानं चिरं जीयात् । मास २ दिने ९ मध्ये लिपिकृतम् । श्रीमन्महावीरजीप्रसादात् । भट्टारकपुरन्दरभट्टारकश्री १०००९१५ श्रीविजयक्षमासूरीश्वरजीविजयराज्ये संवत् १७८० वर्षे मिति पोसवदि २ दिने पूर्ण कृतम् ॥ श्री... | साहजीकुंभजी सेठ भेवानीदाजीसहाज्येन पुस्तकं लिपिकृतम् । महाराजाश्रीसवाईजैसिंघजीराज्यै ॥१७०८०॥ श्रीरस्तु ॥ विद्या न विद्या विदुषा न हे या, निरक्षरं वीक्ष्य धनाधिकत्वम् । रत्नावतंसां कुलटां समीक्ष्य, किमार्यनार्यः कुलटा भवन्ति ॥१॥ सकलपण्डितशिरोमणिपण्डितश्री१०८ श्री...सागरजी तच्छिष्यपण्डितशिरोमणि पं. श्री१०८श्री...सागरजी तच्छिष्यपण्डितशिरोमणि पं. श्री१०८श्री...सागरजी तच्छिष्यपण्डितप्रधानपण्डितश्री१०८श्री...सागरजी तच्छिष्यपण्डितप्रधानपण्डितश्री१०८ श्री...सागरजी तच्छिष्यपण्डितप्रवर...सागरजी तच्छिष्यपं...लेखि । भग्नपृष्टिकटिग्रीवास्तप्तवर्णरधो(?)मुखं कष्टेन लिखितं शास्त्रं यत्नेन परिपालयेत् ॥१॥" इति दृश्यते ॥
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |