Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala

SR No.: 016065
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Publisher: Rander Road Jain Sangh
Publication Year: 2003
Total Pages: 1098
Language: Sanskrit
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 403

३६२ अभिधानचिन्तामणिनाममाला
[मर्त्यकाण्डः-३ कुण्डिका तु कमण्डलुः ॥८१६॥ यजमानः स्यादादिष्टी दीक्षितो व्रती''[हलायुधकोशः २।४२० ॥] ३०
इति हलायुधः । (“पञ्च यजमाने''[] इति तट्टीका । पञ्च १ कुण्डति(कुण्डते) दहति पिपासादिकं कुण्डी ।
यजमानस्य । यज्ञकर्तुरित्यर्थः ॥ 'कुडि दाहे '(भ्वा.आ.से.), अच्, गौरादिः, ततः स्वार्थे कर्नि कुण्डिका । 'केऽण:७।४।१३॥ इति इस्वत्वम् । कुण्डी
सोमयाजी तु दीक्षितः ॥८१७॥ त्यपि । "पतिवन्तीसुते जारात् कुण्डः कुण्डी कमण्डलौ" १ सोमेनेष्टवान् सोमयाजी । 'करणे यजः '३।२।[विश्वलोचनकोशः, डान्तवर्गः, श्रो-३]इति श्रीधरः । २ मण्डनं ८५॥ इति भते णिनिः । सोमपानवत्यध्वरे यजमानः सन् मण्डः । 'मडि भूषायाम्'(भ्वा.प.से.), भावे घञ् । कस्य दीक्षित उच्यते । २ 'दीक्ष मौण्डयेज्योपनयननियमव्रतादेशेषु' पानीयस्य मण्ड: कमण्डः, तं लाति कमण्डलुः, ली. । (भ्वा.आ.से.)इत्यतः क्तः, [टाप्] । दीक्षा सञ्जाताऽस्येति
"अस्त्री कमण्डलुः''[अमरकोषः२७४६ ॥] इत्यमरः । पृषो- तारकादित्वादितच् वा । "अन्यत्राऽप्युपचारात्''[]इति १० दरादित्वात् साधुः । द्वे कमण्डलोः ॥८१६॥
कलिङ्गः । अमृतवेल्या यो यजते, तस्य द्वे ॥८१७॥ श्रोत्रियश्छान्दसः
इज्याशीलो यायजूकः १ छन्दोऽधीते श्रोत्रियः । श्रोत्रियंश्छन्दोऽधीते'
१ इज्या यागो नित्यं तत्कर्ता इज्याशीलः । इज्या ५।२८४ ।। इति साधुः, छन्दःशब्दस्य श्रोत्रादेशः । २ छन्दो यजनं शीलमस्येति वा । २ पुनः पुनर्यजनशीलो यायजूकः । वेत्त्यधीते वा छान्दसः । 'तदधीते तद्वेद'४।२५९॥ इत्यण। यजेर्यङन्तात् 'यजजपदशां यङः'३।२।१६६ ॥ इत्यूकः, 'यस्य द्वे 'वेदिया' इति ख्यातस्य ॥
हलः '६४४९ ॥ इति यङो लोप: । द्वे नित्यं यागकरणशीलस्य॥ यष्टा त्वादेष्टा स्यान्मखे व्रती ।
यज्वा स्यादासुतीबलः । याजको यजमानश्च
१ इष्टवानिति यज्वा । 'यज देवपूजादौ'(भ्वा.उ.अ.), १ यजत इति यष्टा । 'यज देवपूजादौ'(भ्वा.-उ.अ.), 'सुयजोविनिप्'३।२।१०३॥, नकारान्तोऽयम् । २ आसुतिः 'ण्वुल्तृचौ'३।१।१३३ ।। इति तृच्, 'व्रश्च-'८।२।३६ ॥ इति
सोमसन्धानमस्त्यस्य आसुतीबलः । 'रज:कृष्यासुतिपरिषदो २० षत्वम्, 'ष्टुना ष्टुः'८।४।४१॥ । यष्टारौ, यष्टारः इत्यादि । २
वलच्'५।२।११२॥, 'वले'६।३।११८॥इति सूत्रेण पूर्वस्याऽणो मखेऽध्वरविषये ममेष्टसंपादनाय यूयं कर्म कुरुतेति ऋत्वि
दीर्घः । द्वे दर्शपूर्णमास्यादियज्ञकर्तुः ॥ जामादेशको यागस्वामी, आदिशति आदेष्टा । 'दिश अति- सोमप: सोमपीथी स्यात् सर्जने'(तु.प.अ.), तृच् । आदिष्टीति इन्नन्तः पाठो वा । १ सोमममतवल्लीं पीतवानिति सोमपः । 'पा पाने' आदिष्टमनेनेति, 'इष्टादे:- '५।२८८ ।। इतीन्प्रत्यये आदिष्टी, (भ्वा.प.अ.), 'आतोऽनुपसर्गे कः'३।२।३ ॥, 'आतो लोप तृतीयस्वरमध्यः, आदिष्टिनौ, आदिष्टिनः इत्यादि । ३ व्रत- इटि च'६४।६४॥ इत्यालोपः । २ पानं पीथः । 'पा पाने' मेणाजिनादिधारणम्, तद्युक्तो व्रती । 'अत इनिठनौ'५।२।- (भ्वा.प.अ.), 'पाततुर्दिवचिरिचिसिचिभ्यः थक्'(उणा-१६४) ११५ ॥ इतीनिः । ४ यजति याजकः । ण्वुल् । ५ यजते इति थक्, 'घुमास्थागापाजहातिसां हलि'६४।६६ ।।इतीत्वम् । यजमानः । 'यज देवपूजादौ '(भ्वा.उ.अ.), 'पू(पू)यजोः सोमस्य पीथोऽस्त्यस्य सोमपीथी । 'अत इनिठनौ'५।शानन्'३।२।१२८ ।।, 'आने मुक'७१२८२ ।। । "यष्टा च २११५॥ इतीनिः । मिश्रास्तु-"सोमः सोमलतारसः पीतो
१. ४प्रतौ नास्ति ॥ २. 'कन्' इति४ ॥ ३. 'पुंस्त्री' इति४॥ ४ '-दीया' इति३॥ ५. 'इष्टादिभ्यश्च'५।२८८॥ इत्यष्टाध्याय्याम् ॥ ६. कोष्ठान्तर्गतपाठ: ४प्रतौ नास्ति ॥ ७ 'मौंज्यो-' इति३, 'मौंडे-' इति४॥ ८. मौण्ड्यं वपनम्, इज्या यजनम्, उपनयनं मौर्वीबन्धः, नियमः संयमः, व्रतादेश: संस्करादेशकथनम्, द्र. क्षीरतरङ्गिणी, भ्वादिः, धातुसं-४०२, पृ.९२॥ ९, द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, ब्रह्मवर्गः, श्री-४०४, पृ.४९५॥ १०. तुलनीयोऽमरकोषः२७८॥ ११. '-नुदि-' इति१, '-तुचि-' इति४॥ १२. '-स्थजुहोतीनां' इति३॥
Jain Education Intemational
Jain Education Intermational