Page Text
________________
७८२-७८६] व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
३४७ १ दाम्यत्यनेनं दण्डः, पुंक्ली. । 'दमु उपशमे' [अमरकोषः २८९१ ॥] इत्यमरः । "हस्तक्षेप्यो लगुडः" (दि.प.से.), 'अमन्ताड्डः '(उणा-१११) इति डः । ३ [अम.क्षीर.२।८।९२॥] इति तु क्षीरस्वामी । द्वे 'बरछा' इज्यतेऽनया यष्टिः, पुंस्त्री । 'यज देवपूजादौ'(भ्वा.- इति ख्यातस्य ॥ उ.अ.), क्तिच् । ३ लगति प्रहारोऽनेनेति लगुडः । 'लगे
कुन्ते प्रासः सङ्गे'(भ्वा.प.से.), 'लगेरुडः'(हैमोणा-१७७) इत्युडः । त्रीणि यष्टेः । 'लाठी' इति भाषा ॥
१ कुं पृथ्वीं तनोति कुन्तः । 'अन्येभ्योऽपिस्यादीली करवालिका। (अन्येष्वपि)-'(वा-३।२।१०१॥) इति डः, पृषोदरादिः ।
कुत्सितोऽप्रतिक्रियो ऽन्तोऽस्मादिति वा, पृषोदरादिः, तत्र । २ १ 'ईर गतौ'(अ.आ.से.), 'सार्वधातुक इत्
प्रकर्षण अस्यते क्षिप्यते प्रासः । 'असु क्षेपणे'(दि.प.से.), (सर्वधातुभ्य इन्) '(उणा-५५७) इति इत् (इन्), ततः
___ कर्मणि घञ् । "हस्तधार्यः शङ्कः ''[अभि-,स्वोपज्ञटीका१० 'कृदिकारात्- '(गणसू-४।१।४५ ॥)इति ङीषि ईली, कपिलि- कम कादिः । "इली दीर्घादिर्हस्वादिश्च''[] इत्यन्ये । ईड्यते
३७८५] इत्याचार्याः । द्वे 'भाला' इति ख्यातस्य ॥ ४० स्तूयते, 'इगुपधात् कि:(कित्) '(उणा-५५९), ततो ङीषि
अथ द्रुघणो घनः ॥७८५॥ वा । २ अल्पः करवाल: करवालिका । यद्वा करवालात् कर्मण्यन्ताद् ङीप, ततः कनि, 'केऽण: '७।४।१३ ॥ इति
मुद्गरः स्यात् ह्रस्वत्वे करवालिका । पाल्यतेऽसौ पालिका, 'पाल रक्षणे'
१ द्रुः वृक्षो हन्यतेऽनेन द्रुघणः । 'हन्(हन) (चु.प.से.), संज्ञायां क्वुन्, करेण पालिका करपालिका
हिंसागत्यो: '(अ.प.अ.), 'करणेऽयोविद्रुषु'३।३।८२ ।। इत्यप्पकारमध्याऽपि । द्वे एकधारखड्गस्य । एकधारोऽसि- घनादेशौ, अरीहणादिषु पाठात् 'पूर्वपदात्-'८।४।३ ॥ इति स्तुरुष्कायुधम् ॥
णत्वम् । “क्षुम्नादेराकृतिगणत्वम्''["] इत्यन्ये, तेन 'द्रुघनः' भिन्दिपाले सृगः
इति तुर्यवर्गपञ्चमान्तोऽपि । २ हन्यतेऽनेनेति घनः । 'मूर्ती
घनः'३३ ७७ ॥ इत्यप्घनादेशौ । "पाद्ये मुस्तेऽम्बुदे सान्द्रे १ भिदन्तः पालयति भिन्दिः, भिदेरिन् ।
__घनः स्याल्लोहमुद्गरः''[शाश्वतकोशः, शूो- ]इति शाश्वतः "भिन्दिादशतालं तु दशदन्तोऽभिधीयते''[ ]इति भरतेन तदवच्छिन्न: कालोऽप्युपचारेण भिन्दिः, तं पालयतीति
॥७८५॥ ३ मुदं हर्षं गिरति मुद्गरः, पुंस्त्री । 'गू ५० [भिन्दिपाल:] । 'कर्मण्यण'३।२।१॥ । तावता कालेन
निगरणे'(तु.प.से.), अच् । मुदं ग्रसतीति, पृषोदरादिर्वा । लक्षं प्राप्नोतीत्यर्थः । "भिन्दतः पालयति भिन्दिपालो नाम
त्रीणि लोहमुद्गरस्य ॥ हस्तक्षेप्यो महाफलो दीर्घदण्ड आयुधविशेष: ''[अभि-,
कुठारस्तु परशुः पशुपर्श्वधौ । स्वोपज्ञटीका ३७८५ ।।] इत्याचार्याः । २ सृज्यते सृगः। पाश्रधा स्वधितिश 'सृज विसर्गे'(दि.आ.अ.), घबर्थे कः, न्यङ्क्वादित्वात् कुत्वम् । सरतीति वा सृगः । बाहुलकाद् 'मुदिग्रोग्रन्-'
१ कुठि: सौत्रः, कोठति कुठारः, पुंस्त्री। 'तुषिकुठि(-ग्रंग्)-'(उणा-१२१) । " 'गन्धौ-'( )इति गकि भ्यां कित्- '(हैमोणा-४०८)इत्यारन् । कुठारन् वृक्षान् इय३० सृग:"[ ]इति तु माधवी । “भिन्दिपालः सृगस्तुल्यौ" र्तीति वा । 'ऋ गतौ'(भ्वा.प.अ.), 'कर्मण्यण'३।२।१॥ ।
१. '-नेनेति' इति४॥ २. 'इति डः' इति ४प्रतौ नास्ति ॥ ३. 'पुंक्ली.' इति१॥ ४. तुलनीयोऽमरकोषः२।८।९१ ॥ ५. 'इर्' इति३ ॥ ६. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, श्रो-५४५, पृ.६२९॥ ७. '-धत्वात्' इति२.३ ॥ ८. 'डोष्' इति१.३॥ ९. 'वका-' इति३ ॥ १०. "भिन्दै-' इति३.४॥ ११. द्र. टीकासर्वस्वम्, भा-३, २।८।९२ ॥, पृ.१२८॥, पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, श्री-५४५, पृ.६२९ ॥, रामाश्रमी२।८।९१ ॥ पृ.३८६ ॥, तासु टीकासु 'दशदन्तोऽ-' इत्यस्य स्थाने 'दशकुन्तोऽ-' इति दृश्यते ॥ १२. '-त्र-' इति४॥ १३. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, थी-५४५, पृ.६३०॥ तत्र "-मुदिग्रोर्गग्गौ-(उणा-११२७) इति गकि 'सृग' इति तु माधवी" इति दृश्यते ॥ १४. ३प्रतौ नास्ति ॥ १५. 'व-' इति ॥ १६. '-छी' इति३ ॥ १७. '-या-' इति३.४॥ १८. 'शल्यः' इति स्वोपज्ञटीकायाम्, ३७८५ ॥, पृ.१७४ ॥ १९. 'भ-' इति२॥ २०. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, श्रो-५४५, पृ.६२९ ॥ २१. 'Z' इति१.३.४॥
Jain Education Intemational
Jain Education Intermational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |