Page Text
________________
१०
७७७-७७९] - व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
३४३ (भ्वा.प.से.), 'अमन्ताड्डः '(उणा-१११)इति ड:, 'अनुना- प्रक्ष्वेदनः सर्वलौहो नाराच एषणश्च सः । ३० सिकस्य- '६।४।१५ ॥ इति दीर्घः । ७ आशु शीघ्रं गच्छति
१ प्रक्ष्वेदते प्रक्ष्वेदनः, चतुर्थवर्गतृतीयमध्यः । आशुगः । 'अन्येभ्योऽपि(अन्येष्वपि)-'(वा-३।२।४८॥)इति
'जिश्विदी शिक्षिदाङ् मोचने च'(भ्वा.आ.से.), चात् स्नेहने, डः । ८ प्रदीर्यतेऽनेन प्रदरः । 'द विदारणे'(त्र्या.प.से.),
भ्वादौ द्युतादिरात्मनेपदी, नन्द्यादित्वाद् ल्युः । अन्ये तु'ऋदोरप्'३।३५७॥ इत्यप् । ९ स्यति अन्तं नयति सायकः ।
"प्रकर्षेण क्ष्वेदतेऽव्यक्तं शब्दायते, 'जिक्ष्विदा अव्यक्ते शब्दे' 'षोऽन्तकर्मणि'(दि.प.अ.), ण्वुल्, 'आदेचः-'६।१।४५ ।।
(भ्वा.आ.से.), नन्द्यादित्वाल्ल्युः , पृषोदरादित्वाड्डत्वम्, तृतीयआत्वम्, 'आतो युक् चिण्कृतो:'७।३।३३॥ । १० पत्राणि
वर्गतृतीयमध्यः"[ ] इत्याहुः । २ लोहस्य विकारो लौहः, वहति पत्रवाहः । 'कर्मण्यण'३।२।१।।११ पत्राण्यस्य सन्ति
सर्वश्चासौ लौहश्च सर्वलौहः । ३ नरानाचामति नाराचः । पत्री । 'अत इनिठनौ'५।२।११५ ॥ इतीनिः । १२ इष्यति
आपर्वः 'चमू(चमु) अदने'(भ्वा.प.से.), 'अन्येभ्योऽपि-' गच्छति इषः, त्रिलिङ्गः । 'इप गतौ, हिंसायां च'(दि.प.से.),
(वा-३।२।१०२ ॥)इति ड:, 'अन्येषामपि-'६।३।१३७॥ इति दिवादिः, 'इषेः किच्चं'(उणा-१३) इत्युः । "इषुर्द्वयोः''[अमर
दीर्घः। नराणां समूहो नारम्, तच्चरति भक्षयतीति वा। नारं ४० कोष:२।८।८७॥] इति त्वमरः । “इष्यते काम्यते शत्रुहन
नरसमूहमञ्चति गच्छतीति वा । 'अञ्चु गतौ'(भ्वा.प.से.), नायेति, 'इषु इच्छायाम्'(तु.प.से.)इत्यस्य"[]इत्यन्ये । १३
'कर्मण्यण'३।२।१॥ । नरमञ्चति नराची, नराच्येव वा अजिह्ममकुटिलं गच्छति अजिह्मगः । 'अन्येभ्योऽपि (अन्ये
प्रज्ञादित्वात् स्वार्थेऽण् वा। ४ इष्यतेऽनेन एषणः । 'इष ष्वपि)-'(वा-३।२४८ ॥)इति डः । १४ शिलीव मुखमस्य
गतौ'(दि.प.से), ल्युट । चत्वारि सर्वलोहमयबाणस्य । शिलीमुखः । १५ कङ्कस्य पत्राण्यत्रेति कङ्कपत्रः । १६ रोप्यते
शेषश्चात्र-"नाराचे लोहनालोऽस्त्रसायक:''[शेषनामाला लक्ष्ये निखन्यते रोपः । 'रुप [विमोहने] '(दि.प.से.), घञ् ।
३।१४४ ॥] ॥ १७ कल्यते क्षिप्यते, कडति माद्यति वा कलम्बः । 'कल पिल क्षेपे (चु.प.से.), 'कड मदे'(भ्वा.प.से.) वा, 'कुण
निरस्तः प्रहितः २० कदिकडिंगडि(कृकदिकडिकटि)भ्योऽम्बच्'(उणा-५२२) । के
१ निरस्यते स्म निरस्तः । निपूर्वो 'असु क्षेपणे' शिरसि कतसन्धानो लम्बत इति वा । 'लबि अवलंसने' (टि
(दि.प.से.), क्तः । २ प्रहीयते स्म प्रहितः । 'हि गतौ वृद्धौ
न । (भ्वा.आ.से.), पचाद्यच् । १८ शृणाति शीर्यते वा अनेनेति च (स्वा.प.अ.), 'निष्ठा'३।२।१०२ ।। इति क्तः । “निरस्त: ५० शरः, पुंक्ली. । “श हिंसायाम्'(व्या.प.से.), अच्, करणेऽप् प्रेषिते शरै"विश्वलोचनकोशः, तान्तवर्गः, श्रो-१२२] इति वा, पुंक्ली. । १९ मार्गयति लक्षं मार्गणः । 'मृग अन्वेषणे' श्रीधरः । यथा-"राज्ञा निरस्तैः रिपवो निरस्ताः''["] इति । (चु.आ.से.), णिजन्तः, नन्द्यादित्वाल्ल्युः । २० चित्रा नाना- एक मुक्तबाणस्य ॥ वर्णाः पुडा अस्य चित्रपुङ्खः । विंशतिर्बाणस्य ॥ शेषश्चात्र"बाणे तु लक्षहा मर्मभेदनः ।
बाणे विषाक्ते दिग्धलिप्तकौ ॥७७९॥ वारश्च वीरशङ्कश्च कादम्बोऽप्यस्त्रकण्टकैः ॥"[शेषनाममाला १ विषेण अक्तो प्रक्षितः पायितः विषाक्तः, तत्र ३।१४३॥] ॥७७८॥
बाणे । दिह्यते स्म दिग्धः । 'दिह उपले'(अ.उ.अ.),
१. 'इषु' इति४ ॥ २. 'इष गतौ' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ ३. 'ईषेः किच्च'(उणा-१३)इत्युणादिगणे ॥ ४. ३प्रतौ नास्ति ॥ ५. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, श्री-५४१, पृ.६२५ ॥, तत्र "इष्यते शत्रुहननाय वा । इषु इच्छायाम्-इत्यन्ये" इति दृश्यते ॥ ६. ३प्रतौ नास्ति ॥ ७ 'कल किल पिल क्षेपे' इति क्षीरतरङ्गिणी, 'कल पिल क्षेपे' इति धातुप्रदीपः, 'कल विल क्षेपे' इति माधवीयधातुवृत्तिः ॥ ८ -कडिकदि-' इति३॥ ९. 'अनेन' इति४॥ १०. पूर्वमुक्तत्वादयं प्रमादः प्रतिभाति ॥ ११. 'लक्ष्य' इति१॥ १२. 'कङ्कटः' इति१॥ १३. 'प्रक्ष्वेडनः' इति मुद्रितमूले, स्वोपज्ञटीकाऽपि तमाश्रित्यैव ॥ १४. '-डते' इति४॥ १५. १प्रतौ नास्ति ॥ १६. 'जिक्ष्विदा स्नेहनमोहनयोः' इति क्षीरतरङ्गिणी, "स्मृतमिदं पुरुषकारे (पृष्ठ.८२)धातुवृत्तौ (पृष्ठ-१३०) च । वस्तुतः पाठोऽयं ग्रन्थकारस्यानभिमतः । यतो हि १७०५॥, ४।१३४ ॥ धातुसूत्रव्याख्ययोरस्यास्मरणात्" इति तत्रत्या टिप्पणी, क्षीर. पृ.१०६. टि-७॥, 'जिष्विदा स्नेहनमोचनयोः' इति धातुप्रदीपः, 'त्रिष्विदा स्नेहस्य मोचने च' इति माधवीयधातुवृत्तिः ॥ १७. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, क्षत्रवर्गः, शो-५४१, पृ.६२५ ॥ १८. १प्रतौ नास्ति ॥ १९. 'हि गतौ' इत्येव १.२.३ ॥ २०. "प्रेषितशरे' इति विश्वलोचनकोशे, पृ.१४०॥ २१. द्र. अनेकार्थकरवाकरकौमुदीटीका, भा-२, ३।२६ ॥, पृ.११४॥ २२. 'दिह उपचये' इति क्षीरतरङ्गिणीमाधवीयधातुवृत्ती, 'दिह उपतापे' इति धातुप्रदीपः ।।
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |