________________
बक्वारपब्वय अभिधानराजेन्द्रः।
वक्रवारपवय सीतोदाया उभयकूले
पुरच्छिमे णं सीयाए महाणदीए उत्तरे णं पञ्च वक्वारजंबूदीवे दीवे मंदरस्स पव्ययस्स पञ्चत्थिमे णं सीमाए | पव्वया परमता, तं जहा-मालवंते एवं जहा जम्बुद्दीचे महाणईए दाहिणकूले चत्तारि वक्खारपव्यया पसत्ता, तं तहाजाव पोक्खरवरदीवड्रपच्चत्थिमद्धे वक्खारा । ( मू० जहा-अंकावई पम्हावई आसीविसे सुहावहे । जंबूदीवे ४३४४) स्था० ५ ठा० २ उ० । दीवे मंदरस्स पञ्चत्थिमे णं सीओआए महाणईए उत्तरे
सीताया उभयकूलकूले चत्तारि वक्खारपव्वया पामत्ता, तं जहा-चंदपव्वए
जम्बुद्दीवे दीवेमंदरस्स पव्वयस्स पुरच्छिमे णं सीयाए सूरपब्बए देवपव्वए णागपव्यए । (सू०-३०२४)
महानईए उभया कूले दस वक्रवारपव्वया पगणना,
तं जहा---मालवंते चित्तकूडे विचिनकडे भकूडे जाय मन्दरस्य चतुर्दिक्षुजंबूदीवे दीवे मंदरस्स पव्ययस्स चउसु वि दिसासु चत्तारि
सोमणसे । जंबूमदरस्स पच्चधिमे णं सीआयाए महानईवक्खारपब्बया पलत्ता, तं जहा-सोमणसे विज्जुप्पभे गंध
ए उभी कूले दस पक्खारपब्बया पण्णता, तं जहा-- मापणे मालवंते । (सू०-३०२+) स्था०४ ठा०२ उ०॥
विज्जुप्पभ० जाव गंधमायण | एवं धायइखंडपुरच्छिमद्ध जम्बूद्वीपे सीताया महानद्याः
वि वक्खारा भाणियन्वाजाव पुक्खरवरदीवद्धपञ्चत्थिमजम्बूदीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स पुरच्छिमे णं सीयाए |
द्धे । (सू०-७६८) स्था० १० ठा० ३ उ०। महानदीए उत्तरे णं पश्च वक्खारपव्वया पसत्ता,तं जहा
सर्वेषां वक्षस्काराणामुच्चत्वादि
सव्वे वि णं वक्खारपव्यया सीआसीआओ महानईओ मालवए चित्तकूडे पम्ह कूडे णलिणकूडे एगसेले(मू-४३४+) सीताया दक्षिणे
मंदरपव्वयंते णं पंच पंच जोयणसयाई उट्टे उच्चत्तेणं पंच जंबूमन्दरस्स पुरओ सीयाए महाणदीए दाहिणे णं पंच |
पंच गाउयसयाई उव्वेहेणं परमता । (मू० १०Ex) .. वक्खारपब्बया परमत्ता, तं जहा-तिकूडे वेसमणकूडे अंज
'सव्व वि णं वक्वारे' त्यादि शीतादिनदीप्रत्यासत्ती मरु
प्रत्यासत्तौ च पञ्चशतोच्चा इति, तथा-( स० ) तत्र वर्षथे मायंजणे सोमणसे । (खू०-४३४ +)
धरकूटानि शतद्वयमशीत्यधिकम् कथम् ? "लहुहिम हिमय सीतोदाया उभयकुले
निसढे, एक्कारस अट्ठ नव य कृडाई । नीलाइसु तिसु नवजंबृमंदरस्स पञ्चत्थिमेणं सीओयाए महाणईए दाहिणे णं गं, अट्टकारस जहासंख ॥ १ ॥ " एनयां च पञ्च गुगणपंच वक्खारपब्बया पसना, तं जहा-विज्जुप्पभे अंका
त्यात् वक्षस्कार कृटानि स्वीत्यधिकचतुःशतीसंख्यानि ।
कथम् ? " विज्नुपहमालयंत. नव नव संसमु मन संनय । वई पम्हाई आसीविसे सुहावए । जंबूमंदरस्स पञ्चत्थिमे णं
सालसवक्षारसु,चउरो चउरी य कृडाई" ॥१॥ चत्वारिसीभोयाए महाणईए उत्तरे णं पञ्च वक्खारपव्वया पणत्ता, एतेषां पश्चगुणत्वात् , पश्चगुणत्वं च जम्बूद्वीपादिमरूपलतं जहा-चंदपव्यए सूरपन्चए णागपव्वए देवपचए गन्ध
तितक्षत्राणां पञ्चत्वात् ,सारायतानि पञ्चशताच्छितानि । एवं
मानुषोत्तरादिष्वपि, वैनाट्यकृटानि तु सक्रोशषड़योजनोमायणे । (सू०४३४+)
च्छ्याणि,वर्षकृटानि तु ऋषभ कूटादीन्यष्ट योजनोच्छितानीकराव्यश्चायं नवरं मालवन्तो गजदन्तकात् प्रदक्षिणया
ति,हरिकृटहरिसहकूटवर्जन विह तयोः सहस्रोच्छायत्वाद् । सूत्रचनुभयोला विंशतिर्वक्षस्कारगिरयोऽयगन्तव्या इति । |
आह च-"विज्जुष्पभहरिकृडो, हरिस्सहो मालवंतवक्खार । स्था०५ ठा०२ उ०।
नंदणवणवलकडो, उब्बिद्धा जायणसहस्सं ॥१॥" जम्बूद्वीपे सीताया नद्या उभयतटे
अथोच्चत्वादिकमाहजम्बूमंदरस्स पव्वयस्स पुरच्छिमे णं सीयाए महानईए सोमणसगंधमादणविज्जुप्पभमालवंताणं वक्खारपबउभयतो कले भद्र वक्खारपव्वया परमत्ता, तंजहा-चित्तक- या
याणं मंदरपव्ययंतेणं पंच पंच जोयणसयाई उई उच्चत्ते
ने जो हे पम्हकूडे नलिणकूडे एगसेले तिकूडे वेसमणकूडे अंजणे | णं पंच पंच गाउयसयाई उव्हेणं पण्णत्ता, सव्वे वि शं मायंजखे । (सू०-६२७+)
वक्खारपचयकूडा हरिहरिसहकूडवजा पंच पंच जोयणसीतोदाया उभयकूले
सयाई उड्डे उच्चत्तेणं मूले पंच पंच जोयणसयाई प्रायामअंडूमंदरस्स पञ्चत्थिमे णं सीओयाए महाणईए उभयतो |
विक्खंभेणं परमता । (मू०-१०८) स० ५०० सम। कूले भट्ठ वक्खारपव्वया परमत्ता, तं जहा-अंकावई पम्हा
शीतासीतोदे प्रति वक्षस्कारमाहबई पासीविसे सुहावहे चंदपव्वए सूरपब्बए नागपव्वए | सव्वे वि णं वक्खारपत्रया सीयासीओयाप्रो महाणईओ देवपधए । (५०-६३७ + ) स्था० ४ ठा० ३ उ०। । मंदरं वा पव्ययंतेणं पंच जोयणसयाई उड् उच्चत्तेणं पंच सीताया महानद्या उत्तर
गाउयसयाई उम्रहेण । (सू०-४३४४) पायालयडे दीवे पुरच्छिमदे णं मंदरस्स पव्ययस्स | 'सये विण' इत्यादि, सर्वेऽपि जम्बद्धीपादिसम्बन्धिनः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org