Abhidhan Rajendra kosha Part 5

SR No.: 016045
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1652
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 60 MB

Page 1229

बंधण
मेकस्मिन् पोद्विगुणाम्पोऽपान्तराले पनि स्थानान स्थावराधिकानां विद्विगुण हाम्यन्तमणि इह प्रसजीयेषु द्विगुणवृद्धिद्विगुणदान्यन्तरा णि स्तोकानि एकस्मिन् द्विगुण वृद्धिस्थानयोर्द्विगुणहानिस्थानेषु नयोऽपान्तराले यानि स्थानानि तान्यसंख्येयगुणानि एवं त्रसानाम् । स्थावराणां पुनर्द्वयोर्द्वगुण वृद्ध्योर्द्विगुणहाम्योर्या एकस्मिन्तराले यानि स्थानानि तानि स्तोकानि द्विगु
हिम्यन्तराचि पुनर सेक्येयगुणानि ता वृद्धिप्ररूपणा ॥ सम्प्रति यवमध्यप्ररूपणा क्रियते यथमध्य स्थामानि असामधिकानि शेवस्थानांपेक्षया संख्येयभागमात्राणि । तथा यवमध्यस्याऽधस्तनानि स्थानानि स्तोकानि । मत पत्रमध्यस्योपरितमानि अवगुणानि उक् "जयम ठाणा, असंभागो उ सेसठस्याएं । हेइम्मि हाँदि घोषा, रिति अगुणि ॥ १ ॥ "
कृता यवमध्यप्ररुणा ।
( १९०६ )
अभिधानराजेन्द्रः ।
-
सम्पति स्पर्शनामकपणामाह
फास कालोनी, पोषो उकोसमे जहने उ । हो जो फंडगे तिम्रो चैव ॥ ४६ ॥ गोवर, हेट्ठो जबमको प्रसंखगुणो । कमसो जनमबरिं, कंडगट्ठा य तावइभ || ५०|| जनमभुवरि विसेसो, कंडगट्ठा य सम्बर्हि चेव । जीवपामेवं अभवसाये जाये ।। ५१ ।। (फास सि) अती काले एकस्य जीवस्पोट्टे सामयिके इत्यर्थः । अनुभागवन्थस्थाने स्पर्शनाकालः स्तोकः अतीतकाले परिभ्रमन्तु द्विसामान्य भागबन्धस्थानानि स्तोकमेव कालं स्पृष्टानीत्यर्थः । जघन्ये पुनरनुभागबन्धस्थाने प्राथमिकेषु चतुःसामयिकेत्यर्थः अभी काले स्पर्शनाका लोकंड सचि बेथ) कण्डकमुपरितनानि चतुःसामपिकानि स्थानानि तेषु तावन्मात्रः स्पर्शनाकालो यावन्मात्र प्राद्येषु चतुःसामयिकेषु । ततो ववमध्येषु स्थानेषु सामयिकेचित्पर्य स्पर्शनाकालोऽवगुणः । ततः कदकस्यपरिवर्तिचतुःसा मविकस्थानसंघातरुपस्योपरितनेषु शिसामयिकेत्यर्थः । स्पर्शनाकाले संख्येयगुणः । ततो यवमध्यस्याऽधस्तात् पचपद सरसामपि के संयगुणः स्वस्थाने तु परस्परं तुल्यः । ततः क्रमशः क्रमेण यवमध्यादुपरितनेषु कण्डकाश्चतुःसामयिकस्थान संघात रूपादधस्तनेषु
पश्चष
सप्तसामयिकेषु स्थानेषु तावन्मात्र एव स्पर्शनाकाल यावन्मात्रा पाश्वात्येषु पञ्चषट्सप्त सामयिकेषु. ततो यययस्योपरितनेषु सामयिकपर्यन्तेषु सर्वेष्वपि स्थानेषु यः स्पर्शनाकालः स विशेषाधिकः 1 ततोऽपि कण्डकस्य यवमभ्यस्योपरिवर्ति चतुःसामयिक स्थान संघात पस्याप्रस्तात् सर्वेष्वपि स्थानेषु जघन्ययतुः सामविपर्य तेषु स्पर्शनाकालः समुदितो विशेषाऽधिकः । ततोऽपि स सर्वेष्वपि स्थानेषु स्पर्शनका विशेषाचिका कृता स्प शनामरूपणा ॥ सम्प्रत्यल्पबहुत्वमरूपणा माह- जीवपाबहु
बंध
इत्यादि) यथा स्पशेनाकालस्थापत्यमुक्रम् एवं जीवानामपि अभ्यवखानेषु अनुभागवन्यस्याननिमित्तभूतेषु वर्तमानानामल्पबहुत्वं जानीयात्। तद्यथा उत्कृष्टेष्वभ्यबसा द्विसामयिकानुभागनिबन्धन भूतेषु वर्तमाना जीवाः स्तो. काः। ततो जघन्येषु चतुःसामयिकानुभागबन्धनिबन्धनभूते. संख्येयगुणाः । एतावन्त एक वोपरिवर्तिचतुःसामयिका • भागबन्धस्थाननिबन्धनेष्वध्यवसानेषु । ततोऽपि बच मध्यकस्याग्नुभागवग्धस्थान निवन्धनेष्वसंयगुणाः। ततो ऽपि बिसामविकानुभागबन्धस्थानमिमिक्षाः । ततोऽष्याच पञ्चतनामविकाभागस्यानहेतुसानेषु संकपेयगुणाः । एतावन्त एबोपरितनपश्चाषद्सप्तसामयिकानुभागबन्धस्थाननिबन्धने ध्यध्यवसानेषु ततो पवमध्यपरिबर्तिनिःशेषानुपस्थान
"
"
लानेषु वर्तमाना जीवा विशेषाधिकाः । ततोऽपि सर्वेऽ. पि अनुभागवन्धस्थाननिबन्धनेषु विशेषाधिकाः । इति । २०५१ ॥ तदेवमनुभागवन्थस्थाने
"
षु वाध्यवसानेषु यथा जीवा वर्तन्ते तथा प्ररूपणा कृता । सम्बत्येकस्मिन् स्थिति थानाध्यवसाये मामाजी बाये. क्षया कियन्तोऽनुभागबन्धाऽध्यवसायाः प्राप्यन्ते इति तनिरूपणार्थमाहएकेमिकलायो - दयम्पि लोगा असंखिया होंति । बिन्धासु वि, अझरसाणारा ठाणाणि ॥ ५२|| ( एकेकमिति ) एकैकस्मिन् कषायोदये स्थितिस्थाननि बन्धनभूते नानाजीवापेचयाऽनुभाग बन्धाऽध्यवसाय स्थानानि "कृष्णाऽऽडिया परिणाम विशेषरूपाणि सकापापोदया हि कृष्णादिलेापरिणामविशेषा अनुभागबन्धहेतवः " इतिवचनात् अया लोका भवन्ति, असंख्य काकाशप्रदेशप्रमाणानि भवन्तीत्यर्थः । तथा जघन्यस्थितरारभ्योरकृष्टां स्थिति यावद्यावन्तः समयास्तावन्ति स्थितिस्थानानि । तथाहि जघन्या स्थितिरेकं स्थितिस्थानम् । से. व समयोत्तरा द्वितीयं स्थितिस्थानम् सिमरा सी स्थितिस्थानम् । एवं समयया ताद्वा पाद दुत्कृष्टा स्थितिः । एवं चाऽसंख्येयानि स्थितिस्थानानि भ चन्ति तेषु चाऽसंश्येयेषु स्थितिबन्धस्थानेषु प्रत्येकमेके कस्मिन् स्थितिबन्धस्थाने ऽध्यवसाय स्थानानि सीम्रतीव्रतर - मन्दमन्दतराविक पायोदयविशेषरूपाणि लोका ssकाशप्रदेश प्रमाणानि भवन्ति ॥ ५२ ॥ सम्प्रत्यनुभावाध्यवसाय स्थानानां वृद्धिमा क यते । सा द्विधा - अनन्तरोपनिधया, परस्परोपनिधया च तथाऽनन्तरोपनिषता वृद्धि मार्गणां चिकीराह थोबा कसाउद, अञ्झवसायाणि सव्वडहरपि । विवाह विसेसरिया थि जान उकासगं ठाणं ।। ५३ ।। ( थोवाणि त्ति ) ( सव्वडहरम्भि ति ) सर्वजधन्ये क पायोदये स्थितियन्बद्देता वतुभागवन्धाऽध्यवसायस्थानानि कृष्णाऽऽदिलेश्वापरिशेषरूपाणि स्तोकानि तोहि तीवादी यथोत्तरं विशेषाधिकानि नानारस्थितिबन्धाऽभ्यरसास्थानम् । एतदुकं नयति-द्वि
1