Page Text
________________
बंग
(धावंर सि एकैकस्मिन् स्थावराव प्रति प्रायोग्ये नुमागवल्याने नन्ता स्थावरजीया कम्पन प्राप्यते। योग्ये बैंक मनुभागबन्धस्याने जो मालिका संक्वेयभामाचा सजीबाः प्राप्यन्ते ॥ लाम्प्रतमनन्तरस्थानप्ररूपणामाह ( लोगा. सीमा कोका अपयशोका यानि अनुभागबन्धस्यानानि अनन्तरम्। मायासीत्यर्थः इदमुि व्यानि यानि स्थापनायान्ति यानि अम्यपदे एकं द्वे वा उत्कर्षतोऽसंख्येयलोकाऽऽकाश प्रदेश. प्रमाणानि भवन्ति ॥ अथ स्थावरे स्थावर प्रायोग्येषु स्था. मेन विद्यते सर्वादपि स्थावरयायोग्यपण स्था नागि सर्वदेवखावरजीयमानानि प्राप्यन्त इत्यर्थः । कथमेवं गम्यत इति चेदुच्यते इह स्थावरजीवा अनन्ताः स्थावराणां प्रति प्रायोम्यानि च स्थानानि पुनरसं बानि ततोऽन्तरं न प्राप्यन्ते ॥ ४४ ॥
1
सम्प्रति निरन्तरयानप्ररूपणार्थमाहभावलि संभागो, तसा निरंतर अहेगठायम्मि । नागावा एव कालं एगिंदिया निष्यं ॥ ४५ ॥ ( आवलित्ति ) अत्र तृतीयार्थे प्रथमा । बन्धमाश्रित्य सीनिरन्तराणि किमु भवति सर ध्यमानानि अनुभागबन्धस्थानानि जघन्येन द्वे श्रीणि वा प्राप्यन्ते उत्कर्ष सिकाया असंख्यभागमात्राणि । कथमेतसेयमिति का सजीवा स्थानानि पुन प्रायोग्याणि यानि ततो न सर्वाणि स जीवः क्रमेण निरन्तरं बध्यमानानि प्राप्यते कि क तोऽपि यथोक्तप्रमाणान्येव ॥ सम्प्रति नानाजीवकालप्ररूपपार्थमाह-गावाम्मीत्यादि) एकैकमनुमानं मामाजी वैध्यमानं कियन्तं कालं यावदविरहितं प्राप्त है, इति प्रश्ने सति उत्तरं दीयते प्रायोग्य परिमअनुभागबन्धस्थाने नानारूपास्त्र सा जीवा जघन्येनैकं समयम् उत्कर्षत (एका ति नावन्तं कालं पूर्वोक
मालिका असंख्येयभागमात्रं कालं यावदित्यर्थः । निरन्तरं बन्धकवेन प्राप्यते । परतीवश्यं शू भवतीत्यर्थः । इयमत्र भावना योग्यमनुमा गयन्धस्थानसम्म्पे सजीवनिरन्तरं वच्यमानं प
समा
( १९०५) अभिधानराजेन्द्रः ।
सिकाया संख्येपभागमात्रं कालम् (दिया नियंति स्थावरप्रायोग्य एकैकस्मिन्ननुभागबन्धस्थाने नानाविधा एकेन्द्रिया नित्यं सर्वकालमविरहितं बन्धकरपेन प्राप्यन्ते न कदाचनाsपि तद्बन्धनशून्यं भवतीत्यर्थः । श्रश्रापीयं भावनाएकेर्क स्थावरापोग्यमनुभाग बचस्थानभर स्थाय रजी बैर्निरन्तरं बध्यमानं सर्वकालमवाप्यते, न तु कदाच. नाऽपि बन्धरहितं भवतीति ॥ ४५ ॥ तदेवं कृता नानाजीवामाश्रित्य कालप्ररूपणा । संप्रतिरूपाऽवसरः तत्र च द्वे अनुयोगद्वारे। तद्यथा - अनन्तरोपनिधा, परम्परोपनिधा च । तत्राऽनन्तरोपनिधामाह
ठाणे, जा जवमज्भं विसेस अहिया ।
३०२
Jain Education International
बेधण
एतो दीया उको सगं ति जीवा भयंतरभो ॥ ४६ ॥ व
(घोष सि) जयतुभास्थाने माना जीवाः सर्वस्वीका। ततो द्वितीयेऽनुभागबन्धस्था ने विशेषाधिकाः । ततोऽपि तृतीयेऽनुभागबन्धस्थाने वि. शेषाधिकार एवं ताद्वाच्या वधम सर्वमयं सर्वमध्यान्य सामयिकामीत्यर्थः । इत ऊर्ध्वं पुनर्जीवा अनन्त रत:-झानन्तर्येय मेयेत्यर्थः विशेषतो होगा विशेषीना वक्तव्याः । ते च तावद् यावदुत्कृष्टं द्विसामयिकं स्था. नमिति ॥ ४६ ॥ गताऽनन्तरोपनिधा ।
परम्परोपनिधामाह
गंतूरामसंखे, लोगे दुगुयाणि जाय जयमम् । तो यदुगुणा एवं उक्कोसगं जान ॥ ४७ ॥
( तूणमिति । जघन्याऽनुभागबन्ध स्थानबन्धकेभ्यो जीवेभ्यो जघन्यानुभागबन्धस्थानादारभ्याऽसंख्येयलोकाऽऽका प्रदेशप्रमाणान स्थानाम्यतिक्रम्य परं यद्मागबम्बस्थाम तद्बन्धका जीवा द्विगुणा बद्धा भवन्ति । ततः पुनरपि ता वन्ति स्थानाम्यतिक्रम्या परस्यानुभाग बन्धस्थानस्य बन्धका द्विगुणवृद्धा भवन्ति एवं द्विगुवृद्धिस्ताषकन्या याब यमध्यम् । ततोऽसंध्येयलोका 35 का शान स्था नाम्यतिक्रम्या परस्यानुभागबन्धस्थानस्य ये बन्धका जीवा स्तेऽनन्तरमुक्तेभ्यो जीवेभ्यः सकाशात् द्विगुणहीना भवन्ति ततः पुनरपि तावन्ति स्थानान्यतिक्रम्याऽपरस्य नुभागबन्धस्थानस्य बन्धका द्विगुणहीना भवन्ति । एवं द्विगुणानिस्तावद्वकृष्या यावरस्वस्वमायोग्यं सर्वोत्कृनुमा गबन्धस्थानमिति ॥ ४७ ॥
1
नायंदराणि भावलि-य (अ) संभागो तसेसु इयरें | गंतरा अखिय-गुणाई उतराई तु ॥ ४८ ॥
( नातराणीति ) नानाऽन्तराणि - नानाप्रकाराणि द्विगुणवृद्धिद्विगुणद्दाम्यपान्तरालरूपाणि यानि तानि त्रसेषुत्र. सकायेषु श्रावलिकाया असंख्येयतमे भागे यावन्तः सम यास्तावत्प्रमाणानि भवन्ति । ननु आंचलिकाया असंख्ये यभागमात्राण्येवानुभागबन्धस्थानानि सजीवैर्निरन्तरं बयमानानि तच्च प्रागेवलम् तर सेषु द्विगुणवृद्धिगुणान्यन्तराचि पथकप्रमादानि भवन्ति । ए. यं काऽपि द्विगुणवृद्धिर्द्विगुणहानिर्वा न प्राप्नोतीति भा यः । नैष दोषः, यतः प्रागावलिकाऽसंख्येयभागमात्राणि सजीवैर्निरन्तरं बध्यमानतया प्राप्यमाणान्युक्तानि । इह तु यद्यप्यावलिकाया असंख्येयभागमात्रेभ्यः स्थानेभ्यः पराणि स्थानानि बध्यमानानि सम्प्रति न प्राप्यते तथाऽपि कदाचितेषु च जीवा उत्कृष्टपदे विशे पाधिका लभ्यन्ते तानि द्विगुणानिस्थानानि न तथा इतरेषु स्थाय रेषु एकस्मादन्तरात्त्र सकाय सत्काद संख्येयगुणानि नानारूपारान्तराति किन ?सका विकाना
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016045 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 5 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1652 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 60 MB |